James Joyce. Źródło: Wikimedia Commons
W 2022 roku mija sto lat od wydania modernistycznego arcydzieła „Ulisses” irlandzkiego pisarza Jamesa Joyce’a. Z tej okazji Dublin organizuje cykl imprez kulturalnych na całym świecie. W Brukseli to wydarzenie Irlandia celebrowała koncertem, w którym poezja Joyce’a została zinterpretowana na nowo w utworach muzycznych.
„Ulisses” oddaje atmosferę Dublina z początku XX wieku w tak zdumiewających i drobiazgowych szczegółach, że Joyce powiedział kiedyś, iż gdyby Dublin miał zostać zniszczony, to na podstawie powieści można odbudować miasto cegła po cegle. Książka przetrwała cenzurę i oskarżenia o kontrowersje, w tym zarzuty bluźnierstwa, stając się niekwestionowanym klasykiem.
Treścią powieści jest wędrówka po Dublinie głównego bohatera, Leopolda Blooma, jednego, zwyczajnego dnia – 16 czerwca 1904 roku. Tytuł stanowi nawiązanie do bohatera "Odysei" Homera. Ulisses został po raz pierwszy opublikowany w Paryżu w dniu 40. urodzin Joyce'a, 2 lutego 1922 roku.
W Brukseli, Irlandia celebrowała 100-lecie wydania powieści koncertem „Pomes Penyeach”. Skomponowany przez Adriana Crowleya i Matthew Nolana ten wyjątkowy projekt zawiera poezję Joyce'a zinterpretowaną na nowo w utworach muzycznych. Zbiór 13 krótkich wierszy, opublikowanych po raz pierwszy w 1927 roku przez Shakespeare & Company z Paryża, stanowi jego liryczną podstawę.
Tytuł „Pomes Penyeach”, to typowa gra słów autora „Ulissesa”. Dosłowne znaczenie tego zwrotu to „wiersze za grosz”, ponieważ zbiór został opublikowany za cenę jednego szylinga, czyli dwunastu pensów.
Trzynasty wiersz był bonusem, tzw. tilly (tuilleadh po irlandzku). Był to ówczesny zwyczaj irlandzkich handlowców oferowania dodatkowej porcji w przypadku zakupu określonej ilości, podobnie jak w przypadku tzw. tuzina piekarza, który oferował 13 bochenek za darmo, jeśli ktoś zdecydował się na zakup tuzina.
Irlandzki projekt muzyczny powstał, gdy kompozytor Matthew Nolan zaprosił do współpracy piosenkarza i również kompozytora Adriana Crowleya. Nolan po raz pierwszy odkrył kolekcję wierszy Joyce’a trzydzieści lat temu i od tego czasu nosił się z ambicją, aby przekształcić je w muzykę. Gdy już po tych trzydziestu latach był gotowy, by zaprezentować efekt pracy po raz pierwszy, świat ogarnęła pandemia Covid-19.
„W marcu 2020 roku planowaliśmy przedstawić owoce naszej pracy w Narodowej Sali Koncertowej na zaproszenie organizatorów Festiwalu Św. Patryka, ale wtedy oczywiście coś się wydarzyło na świecie. Po trudnych dwóch latach możemy wreszcie zaprezentować naszą muzykę żywej publiczności. Biorąc pod uwagę, że jest to rok poświęcony wszystkiemu co dotyczy Joyce’a, cieszymy się, że w końcu możemy przenieść projekt do Europy kontynentalnej na serię koncertów” – powiedział PAP w Brukseli Matthew Nolan.
„Spędzałem czas samotnie w domu, czytają te wspaniałe teksty. Melodie usłyszałem od razu, nie traktowałem tego jako wyzwanie. Nie traktowałem tego jako zadanie, które dostaniesz w szkole, nie miałem ochoty na taką pracę. To było coś świeżego” – powiedział PAP Adrian Crowley.
W koncercie wzięli udział: Crowley (wokal, fortepian, gitara akustyczna i melotron), Nolan (gitara elektryczna, omnichord i syntezator), Anna Mieke (wokal), Kevin Murphy (wiolonczela) i Sean Mac Erlaine (perkusja i elektronika).
100-lecie wydania książki będzie też celebrowane w Polsce. 14 czerwca w Teatrze Polskim w Warszawie odbędzie się spotkanie poświęcone nowemu polskiemu tłumaczeniu "Ulissesa" autorstwa Macieja Świerkockiego z udziałem aktora Andrzeja Seweryna. Ambasada Irlandii w Polsce pracuje również nad nagraniem wideo, w którym poezja Joyce'a przetłumaczona na język polski zostanie połączona z utworami muzycznymi.
James Joyce urodził się w Dublinie 2 lutego 1882 roku jako najstarszy z dziesięciorga dzieci. Zmarł w Zurychu 13 stycznia 1941 roku i został pochowany na cmentarzu Fluntern.
Z Brukseli Łukasz Osiński (PAP)
luo/ ap/
