Wirtualne zwiedzanie wystaw, oglądanie dzieł sztuki w postaci ich cyfrowych kopii, szybki i prosty dostęp do informacji na temat dóbr kultury - to możliwości, jakie internet daje miłośnikom sztuki. Coraz częściej korzystają z nich polskie muzea.
Wiele polskich muzeów digitalizuje swoje zbiory, tzn. tworzy cyfrowe reprodukcje dzieł sztuki, a następnie udostępnia je w internecie.
W ten sposób sztuka może znaleźć szersze grono odbiorców - uważa wydawca i przedstawicielka społecznego ruchu Obywatele Kultury, Beata Stasińska. Digitalizacja dóbr kultury jest jednym z postulatów ruchu, sformułowanych w Pakcie dla Kultury. Jak podkreśliła Stasińska, "digitalizacja sprawia, że muzea mogą lepiej wypełniać swój obowiązek wobec społeczeństwa i pozwala lepiej wykorzystać pieniądze publiczne, które są przeznaczane na kulturę".
Ponad 1,8 tys. zabytkowych obiektów ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie zgromadzono dotychczas w Cyfrowym Muzeum Narodowym. Rozpoczęło ono działalność w maju 2011 r. W kolekcji polskiej sztuki nowożytnej - najobszerniejszym zbiorze dostępnym na platformie internetowej - można prześledzić osiągnięcia rodzimego malarstwa od XVI w. do początków XX w.
W jej opinii, internet wyrównuje szanse placówek kulturalnych, wszystkie ośrodki, także te nieduże, bez wystaw stałych lub zlokalizowane w małych miejscowościach, mogą stać się popularne, pod warunkiem że przygotują ciekawe prezentacje online.
"Internet nie zastąpi nigdy bezpośredniego kontaktu z dziełem, ale jeżeli nie można zobaczyć wystawy osobiście ze względów czasowych i finansowych, digitalizacja jest doskonały pomysłem" - zaznaczyła Stasińska. Udostępnianie online cyfrowych kopii muzealnych zbiorów ma sens - jej zdaniem - tylko wtedy, gdy strona internetowa jest przygotowana według pomysłowej formuły oraz zawiera materiały dydaktyczne i edukacyjne skierowane do różnych grup wiekowych. "To dużo kosztuje, ale bywa często inwestycją na lata, zmienia spojrzenie ludzi na sztukę" - powiedziała.
Ponad 1,8 tys. zabytkowych obiektów ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie zgromadzono dotychczas w Cyfrowym Muzeum Narodowym. Rozpoczęło ono działalność w maju 2011 r. W kolekcji polskiej sztuki nowożytnej - najobszerniejszym zbiorze dostępnym na platformie internetowej - można prześledzić osiągnięcia rodzimego malarstwa od XVI w. do początków XX w. Wśród prezentowanych obiektów znajdują się też m.in. zabytki sztuki starożytnej pozyskane podczas wykopalisk polskich archeologów, zbiory sztuki zdobniczej, medale i monety, średniowieczne manuskrypty, fotografie i rysunki dotyczące architektury polskiej, dzieła sztuki zagranicznej.
Zdjęcie każdego ze zdigitalizowanych zabytków opatrzono opisem przygotowanym przez kuratorów. Muzeum planuje zamieszczenie także opisów w formie nagrań dźwiękowych, opracowanych dla osób niewidomych i niedowidzących. Dźwiękowe ilustracje udostępnione w internecie umożliwiają kontakt ze sztuką osobom niewidomym - podkreśliła rzeczniczka muzeum Katarzyna Wakuła.
Już teraz w Cyfrowym Muzeum Narodowym osoby niewidome mogą zwiedzić czasową wystawę "KoLekcja", prezentowaną w Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego w Królikarni. Na stronie internetowej www.cyfrowe.mnw.art.pl dostępny jest przewodnik z audiodeskrypcją ponad 70 obiektów z ekspozycji.
W internecie swoje zbiory prezentuje także Muzeum Narodowe w Krakowie. Na stronie www.imnk.pl można zwiedzić Galerię Sztuki Polskiej XIX w. w Sukiennicach, Galerię Sztuki Polskiej XX w., Galerię "Broń i Barwa w Polsce" oraz wystawę czasową "Stanisława Wyspiańskiego Teatr Ogromny".
Widz, wędrując po wirtualnych ekspozycjach, może poczuć się jak w muzealnym gmachu dzięki panoramicznym, interaktywnym zdjęciom pomieszczeń krakowskiego muzeum, które umożliwiają mu rozglądanie się i przemieszczanie. Cyfrowe reprodukcje dzieł sztuki, prezentowane w wirtualnych galeriach, można obracać i powiększać. Wizerunki eksponatów opatrzone są informacjami na temat autora i opracowaniami historyków sztuki. Zwiedzanie online pozwala też na oglądanie tylnej części obrazów, odsłonięć poznanych w czasie prac konserwatorskich oraz nieprezentowanych w muzeum szkiców.
Prezentację niektórych zabytków w formie trójwymiarowej oferuje także Muzeum Śląskie w Katowicach. Podgląd zabytków na stronie www.muzeumslaskie.pl pozwala na samodzielne obracanie dziełem i poznanie jego szczegółów. Muzeum ma w swoich zbiorach prace wybitnych polskich malarzy, m.in. Józefa Chełmońskiego, Artura Grottgera, Tadeusza Makowskiego, Jacka Malczewskiego, Jana Matejki, Józefa Mehoffera i Stanisława Wyspiańskiego.
Ponad 400 filmów znanych polskich artystów sztuk wizualnych udostępniono w cyfrowej filmotece Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Na stronie internetowej www.artmuseum.pl można zobaczyć głównie krótkometrażowe obrazy m.in. Zbigniewa Libery, Wilhelma Sasnala, Katarzyny Kozyry, Józefa Rybakowskiego, Anny Baumgart, Artura Żmijewskiego.
Celem cyfrowej filmoteki muzeum jest ocalenie prac polskich artystów wykonanych przy użyciu jednego z najważniejszych mediów sztuki XX w. Filmy te, prezentowane wcześniej w galeriach i muzeach, są dzisiaj przechowywane w amatorskich warunkach, najczęściej w jednej, wyeksploatowanej kopii.
Do placówek kulturalnych udostępniających swoje zbiory online wkrótce dołączy Narodowa Galeria Sztuki Zachęta w Warszawie. Od 2008 r. instytucja digitalizuje prace pokazywane na wystawach i pozyskiwane do kolekcji. Wkrótce będzie można je zobaczyć na samodzielnej, ogólnodostępnej platformie internetowej, której uruchomienie zapowiedziała w rozmowie z PAP Maria Świerżewska, odpowiadająca za digitalizację w Zachęcie.
Ponad 700 fotorealistycznych, trójwymiarowych modeli eksponatów z 35 małopolskich muzeów będzie można zobaczyć na tworzonym portalu Wirtualnych Muzeów Małopolski. Prezentacje zdigitalizowanych obiektów zostaną udostępnione online prawdopodobnie pod koniec 2012 r. Na portalu mają się znaleźć także materiały dydaktyczne i edukacyjne, które będą ukazywały powiązania i konteksty pokazywanych zbiorów.
Projekt Wirtualnego Muzeum Małopolski, realizowany przez Małopolski Instytut Kultury i Departament Rozwoju Gospodarczego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego, jest finansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013 oraz ze środków Województwa Małopolskiego.
Magdalena Cedro(PAP)
mce/ hes/
