Lubelska księgarnia. Fot. PAP/W. Pacewicz
20,88 zł wydano przeciętnie w polskim gospodarstwie domowym w 2014 r. na kupno książek. To 5 proc. mniej niż rok wcześniej. Na bilety do kina, teatru przeciętny mieszkaniec Polski wydał 24,60 zł ; o 2,4 proc. mniej niż w 2013 r. - wynika z danych GUS.
Jak podaje GUS, najbardziej powszechnym wśród tzw. artykułów użytku kulturalnego jest odbiornik telewizyjny, który posiadało 96,7 proc. gospodarstw domowych, a blisko 2/3 gospodarstw (65,9 proc.) mogło odbierać telewizję satelitarną lub kablówkę.
Główny Urząd Statystyczny przedstawił opracowanie, z którego wynika, że w 2014 r. wydatki budżetu państwa na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego zwiększyły się nominalnie w porównaniu do 2013 r., więcej pieniędzy przeznaczyły też na kulturę samorządy.
W sumie wydatki publiczne, tj. wydatki państwa i samorządu terytorialnego na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego (pomniejszone o dotacje i subwencje z budżetu państwa dla samorządów i o transfery pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego) w 2014 r. wyniosły 9 mld 326,8 mln zł (nominalnie o 13,6 proc. więcej niż w 2013 r.), co w odniesieniu do PKB stanowiło 0,54 proc. (w roku poprzednim – 8 mld 212,7 mln zł, tj. 0,50 proc.).
Na gazety i czasopisma gospodarstwa domowe wydały w 2014 r. przeciętnie na jedną osobę 31,68 zł - to 5 proc. mniej niż w roku poprzednim, a ich udział w wydatkach na kulturę wyniósł 9,2 proc. Na książki i inne wydawnictwa (bez podręczników szkolnych oraz innych wydawnictw przeznaczonych do nauki) wydano przeciętnie 20,88 zł (o 3,9 proc. mniej niż w 2013 r.), ale wraz z podręcznikami do nauki kwota ta wyniosła 63,72 zł (o 8 proc. mniej niż w 2013 r.).
Jak wyliczył GUS wydatki z budżetów jednostek samorządu terytorialnego wyniosły 7 mld 592,6 mln zł; a ich udział – 81,4 proc. - był minimalnie niższy niż w roku poprzednim (81,6 proc.). Największy udział w samorządowych wydatkach publicznych miały samorządy gminne – 44 proc. (samorządy miast na prawach powiatu, województw i powiatów – odpowiednio: 36,9 proc., 17,8 proc. i 1,3 proc.).
Publiczne wydatki bieżące na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego wyniosły 6 mld 588,0 mln zł i stanowiły 70,6 proc. wydatków publicznych na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego ogółem (w 2013 r. – 75,4 proc). Wydatki z budżetu państwa na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego (łącznie z dotacjami i subwencjami dla jednostek samorządu terytorialnego) wyniosły 1 mld 739,5 mln zł (w roku poprzednim – 1 mld 632,8 mln zł). Ich udział w ogólnych wydatkach budżetu państwa wyniósł 0,56 proc (w roku poprzednim – 0,51 proc.).
W przeliczeniu na jednego mieszkańca dało to kwotę 45,20 zł. Dotacje i subwencje dla jednostek samorządu terytorialnego wyniosły 5,2 mln zł, jednakże bezpośrednio do samorządowych instytucji kultury przekazano z budżetu państwa dotacje w wysokości 101,1 mln zł.
GUS podał, że wydatki bieżące z budżetu państwa na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego wyniosły 1 mld 414,4 mln zł (w roku poprzednim – 1 mld 441,0 mln zł), co stanowiło 0,48 proc. (w 2013 r. – 0,47 proc.) ogólnych wydatków bieżących budżetu państwa.
Wydatki bieżące na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego stanowiły 81,5 proc. wydatków ogółem z budżetu państwa na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego. Wydatki na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego w budżetach samorządów terytorialnych (łącznie z dotacjami i subwencjami z budżetu państwa oraz transferami pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego) wyniosły 7 mld 723,1 mln zł, co stanowiło 3,9 proc. ogólnych wydatków z budżetów samorządowych (w 2013 r. odpowiednio – 6 887,8 mln zł i 3,7 proc.).
W przeliczeniu na jednego mieszkańca dało to kwotę 200,68 zł (w poszczególnych województwach – od 151,35 zł w woj. podkarpackim do 335,80 zł w woj. dolnośląskim). Transfery pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego wyniosły 130,6 mln zł, przy czym 67,2 proc. tej kwoty wydały samorządy miast na prawach powiatu.
Wydatki samorządów gminnych na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego wyniosły 3 mld 355,2 mln zł i stanowiły 43,4 proc. wydatków samorządowych ogółem w tym zakresie (wydatki samorządów miast na prawach powiatu, województw i powiatów – odpowiednio: 37,4 proc., 17,7 proc. i 1,5 proc.).
Wydatki bieżące z budżetów samorządów terytorialnych na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego w 2014 r. wyniosły 5 mld 306,3 mln zł (w roku poprzednim – 4 mld 940,1 mln zł), co stanowiło 68,7 proc. wydatków jednostek samorządu terytorialnego na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego (w 2013 r. – 71,7 proc.). Udział samorządowych wydatków bieżących na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego w wydatkach bieżących ogółem samorządów terytorialnych stanowił 3,4 proc. (wobec 3,3 proc. w 2013 r.).
Struktura wydatków na poszczególne rodzaje instytucji kultury i formy działalności kulturalnej w wydatkach budżetu państwa na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego pozostała podobna do struktury tych wydatków w latach poprzednich. Najwięcej budżet państwa przeznaczył na funkcjonowanie muzeów – 27 proc. oraz ochronę zabytków i inne formy opieki nad zabytkami – 14,8 proc. Z budżetów samorządowych najwięcej wydano na działalność domów, ośrodków kultury, klubów i świetlic – 29,1 proc. oraz bibliotek – 16,9 proc..
O ile wydatki państwa i samorządów na kulturę zwiększyły się, o tyle w 2014 r. wydatki gospodarstw domowych zmniejszyły się nominalnie o 13,20 zł, czyli o 3,7 proc. w porównaniu z rokiem poprzednim. Udział wydatków na kulturę w łącznych wydatkach gospodarstw domowych, wyniósł 2,7 proc. to nieco mniej niż w 2013 r. - 2,8 proc.
Jak wyliczył GUS, przeciętne roczne wydatki na zakup artykułów i usług kulturalnych w 2014 r. to 345,96 zł, wobec 359,16 zł w 2013 r. na jedną osobę w gospodarstwie domowym. Gros tych wydatków stanowiły koszty korzystania z mediów, szczególnie elektronicznych. Opłaty za korzystanie z urządzeń odbiorczych (abonament radiowy i telewizyjny) oraz za telewizję cyfrową i kablową (bez opłat za telewizję kablową w ramach pakietu usług telekomunikacyjnych) wyniosły 122,00 zł przeciętnie na jedną osobę w gospodarstwach domowych i stanowiły ponad 1/3 wszystkich rocznych wydatków gospodarstw domowych na kulturę.
Na gazety i czasopisma gospodarstwa domowe wydały w 2014 r. przeciętnie na jedną osobę 31,68 zł - to 5 proc. mniej niż w roku poprzednim, a ich udział w wydatkach na kulturę wyniósł 9,2 proc..
Na książki i inne wydawnictwa (bez podręczników szkolnych oraz innych wydawnictw przeznaczonych do nauki) wydano przeciętnie 20,88 zł (o 3,9 proc. mniej niż w 2013 r.), ale wraz z podręcznikami do nauki kwota ta wyniosła 63,72 zł (o 8 proc. mniej niż w 2013 r.).
Nadal obserwować można zróżnicowanie między miastem a wsią. W miastach wydatki na zakup gazet i czasopism wyniosły przeciętnie 38,52 zł (tj. 9,5 proc. ogólnych wydatków gospodarstwa kulturę), a na wsi – 21,00 zł (tj. 8,3 proc.), natomiast na zakup książek i innych wydawnictw – 28,56 zł (tj. 7 proc.) wydano w gospodarstwach miejskich, a 9 zł (tj. 3,6 proc.) – na wsi.(PAP)
drag/ agz/
