Zabytkowy cmentarz rzymsko-katolicki przy ul. Kazimierza Wielkiego w Płocku to najstarsza nieprzykościelna nekropolia w Polsce, założona 10 lat przed powstaniem warszawskich Powązek i 20 lat przed powstaniem Cmentarza Rakowickiego w Krakowie. Cmentarz, na którym w ostatnich latach odrestaurowano wiele nagrobków i pomników, nazywany jest przez płocczan „Starym Cmentarzem”.
Według dokumentów kościelnych, nekropolia została założona w 1780 r. na ówczesnych peryferiach Płocka. Przez prawie 200 lat było to miejsce spoczynku znamienitych obywateli miasta, w tym kupców, urzędników, sędziów, nauczycieli i lekarzy.
Na początku XIX wieku na cmentarzu wzniesiono drewnianą kaplicę, którą rozebrano sto lat później. Po 1945 r. liczba pochówków na płockim „Starym Cmentarzu” została ograniczona. Z czasem cmentarz zamknięto, a część nagrobków uległa zniszczeniu.
Pod koniec lat 90. XX wieku Stowarzyszenie Starówka Płocka zainicjowało akcję renowacji zapomnianej nekropolii i zbierania funduszy na ten cel. Wtedy też „Stary Cmentarz” uporządkowano. Z funduszy uzyskanych z przeprowadzonych w latach następnych kwest odnowiono część zabytkowych pomników i nagrobków - z około 230 do chwili obecnej przetrwało ich 50.
Najstarszy zachowany i odrestaurowany nagrobek to miejsce ostatniego spoczynku zmarłej w 1828 r. podkomorzyny zakroczymskiej Teresy z Krajewskich Rodzickiej.
W pobliżu znajduje się grób zmarłego w 1841 r. płk Jana Gugenmusa, żołnierza Legionów Dąbrowskiego i armii księcia Józefa Poniatowskiego, odznaczonego Legią Honorową i złotym krzyżem Virtuti Militari, syna nadwornego zegarmistrza ostatniego króla Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Niedaleko jest też grób rodziny Pestugia, płockich kupców z XIX wieku, pochodzących z włoskiej Lombardii. Rodzina Pestugia, której pomnik nagrobny powstał w 1865 r., należała do jednych z najzamożniejszych na północnym Mazowszu.
Wyróżniającym się miejscem na cmentarzu jest też zbiorowa mogiła bohaterów Powstania Styczniowego z 1863 r.
Symbolem akcji ratowania zabytkowych nagrobków wiekowej płockiej nekropolii stała się figura kobiety w antycznych szatach z jednego z pomników wraz z inskrypcją: „Emilia Zofia z Topolewskich/ Prawdziwy anioł rozkoszy/ Słodsza w pożyciu małżeńskim/ Nad wszelką miłość niewieścią/ Żyła lat 34/ Zmarła 4 grudnia 1875 r.”.
Na przełomie XX i XXI wieku na płockim „Starym Cmentarzu” otwarto dla pochówków nowe kwatery. Pochowano tam m.in. uprowadzonego w 2001 r. i zamordowanego przez porywaczy dwa lata później Krzysztofa Olewnika.
Obecnie rozbudowywany płocki „Stary Cmentarz” ma powierzchnię około 3 ha. Nekropolia sąsiaduje z o wiele większym cmentarzem rzymsko-katolickim przy ul. Kobylińskiego założonym około 1870 r., gdzie także w ostatnich latach, dzięki akcji Stowarzyszenia Starówka Płocka, zabytkowe nagrobki i pomniki są sukcesywnie odnawiane. (PAP)
mb/ ako/
