Wystawa „Doktor Paweł Jankowski (1875-1919). Historia nieznana” w Muzeum Historii Miasta Lublina

Wystawa poświęcona jest amatorskiej twórczości plastycznej Pawła Jankowskiego, lekarza zmarłego przedwcześnie na gruźlicę, znanego ze swej pracy zawodowej oraz zaangażowania w działalność społeczno-polityczną u progu odrodzenia niepodległej Polski.

„Utalentowany wszechstronnie doktor prowadził też działalność artystyczną, m.in. grał na skrzypcach i fortepianie koncertując charytatywnie. Jedną z jego pasji było również malarstwo. Prawdopodobnie nauczył się rysować w Szwajcarii podczas zajęć z anatomii, bo musiał szkicować fragmenty ciała ludzkiego. Na rysunkach i szkicach utrwalał portrety najbliższych członków rodziny oraz przyjaciół, w tym znane postacie ówczesnego życia politycznego, jak Józef Piłsudski i członkowie Tymczasowej Rady Stanu” – powiedział PAP Grzegorz Sztal z Muzeum Historycznego „Znaki Czasu”.

Dr Paweł Jankowski urodził się w 1875 r. w Warszawie, był synem powstańca styczniowego, studia medyczne skończył w Zurychu. „Tam działał w polskich kręgach socjalistycznych, gdzie spotykał Marię - karaimkę z Krymu, swoją przyszłą żonę. W 1904 r. wrócili do Warszawy, gdzie zastała ich wojna rosyjsko-japońska” – zaznaczył PAP Grzegorz Szwed.

Po zakończeniu tej wojny, małżeństwo dalej działało w Polskiej Partii Socjalistycznej; w ich mieszkaniu mieściło się biuro PPS. Współuczestniczyli przy organizowaniu zamachów na gubernatorów warszawskich, za co w 1908 r. zostali aresztowani i skazani na wydalenie z Królestwa Polskiego. Wyrok został im złagodzony w 1911 r., przez co mogli osiedlić się na terenie Królestwa za wyjątkiem Warszawy.

„Trafili do Lublina, ponieważ wtedy lubelscy browarnicy i społecznicy Vetterowie otwierali szpital dla dzieci. Paweł Jankowski został ordynatorem chirurgii w tym szpitalu, prowadząc cały czas działalność społeczną. Angażował się w organizację Lubelskiej Spółdzielni Spożywców. Ważną sprawą dla Pawła i Marii było kształcenie najuboższych warstw społecznych, bo w tym widzieli przyszłość silnego państwa” – zaznaczył Sztal.

Doktor Jankowski razem z Ireną Kosmowską otworzył szkołę dla dziewcząt w Krasieninie. Organizował też kursy sanitarne dla drużyn skautowych. W 1915 r. stanął na czele Wydziału Narodowego Lubelskiego. Po bitwie pod Jastkowem był jednym z inicjatorów utworzenia szpitala dla legionistów. W 1916 r. powołany został do Tymczasowej Rady Stanu, w której działał do czerwca 1917 r. podając się do dymisji razem z Piłsudskim i innymi dwoma socjalistami.

„Dom Jankowskich w Lublinie był miejscem, gdzie praktycznie wszyscy potrzebujący mogli znaleźć pomoc: od mieszkańca, który nie ma pieniędzy na opiekę medyczną po wielu legionistów. Przez ich lubelskie mieszkanie przewinęło się też wiele postaci jak Piłsudski, Sieroszewski, Kasprzycki, Strug, Dąbrowska” – dodał Grzegorz Sztal.

W 1915 r. doktor dowiedział się o tym, że choruje na gruźlicę. Leczył się na Krymie i w Zakopanem. Umarł 19 marca 1919 r. w imieniny Józefa. „W zbiorach zachował się niedokończony list do Piłsudskiego. W tytule napisał „Kochany Ziuku”. Nie każdy mógł sobie pozwolić wówczas na taką komitywę z Komendantem, co potwierdza ich bliskie relacje” – zaznaczył Sztal.

I dodał, że o wielkości Jankowskiego świadczy też fakt, że gdy w 1918 r. został zwolniony ze szpitala Vetterów ze względu na ciągłą absencję spowodowaną chorobą, otrzymał trzymiesięczną odprawę, którą przeznaczył na leczenie dzieci, które nie mają jak zapłacić za szpital.

Organizatorem wystawy pn. "Doktor Paweł Jankowski (1875-1919). Historia nieznana” jest wojewoda lubelski we współpracy z Muzeum Narodowym w Lublinie i Prywatnym Muzeum Historycznym „Znaki Czasu”. Wystawę można zwiedzać do końca 2021 r. w Muzeum Historii Miasta Lublina.(PAP)

Autorka: Gabriela Bogaczyk

gab/ dki/