Brytyjski historyk prof. Robert I. Frost i biolog prof. Jacek Oleksyn zostali tegorocznymi laureatami Nagrody im. Benedykta Polaka przyznawanej za wybitne osiągnięcia eksploracyjne i badawcze. Wręczono je podczas uroczystości na Zamku Królewskim w Warszawie.
Kapituła nagrody postanowiła przyznać również wyróżnienia specjalne, które otrzymali podróżniczka Anna Kufel-Dzierzgowska oraz Mateusz Waligóra, który samotnie przeszedł mongolską część pustyni Gobi.
List do uczestników środowej uroczystości skierował prezydent. "Już po raz piąty Nagrody im. Benedykta Polaka trafiają do rąk znakomitych osobistości, które wyróżniają się szczególną pasją badawczą, dążąc ku nowym horyzontom i poszerzając krąg dostępnej powszechnie wiedzy, a jednocześnie pomnażając znaczenie Polski w kontaktach międzykulturowych" - napisał Andrzej Duda.
Patron nagrody - Benedykt Polak - to franciszkanin, pierwszy polski podróżnik, autor sprawozdania "De Itinere Fratrum Minorum ad Tartaros" - relacji z pierwszej wyprawy Europejczyków do stolicy imperium mongolskiego trwającej od 16 kwietnia 1245 do 18 listopada 1247 r. Jak zaznaczył prezydent, patronowi tej nagrody zawdzięczamy niezwykle cenne odkrycia i spostrzeżenia. "Istotnie zmieniły one w ówczesnym czasie europejskie postrzeganie świata i przyczyniły się do kształtowania tożsamości Europejczyków. To piękny przykład dla tych, którzy także dzisiaj z poświęceniem badają nowe obszary wiedzy" - podkreślił prezydent.
Wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński zaznaczył, że to szczególna nagroda. "Dlatego minister kultury od początku, gdy został poinformowany o tej inicjatywie zaangażował się we wsparcie, z kilku powodów. Po pierwsze to co honoruje dotyczy jak najbardziej dziedzictwa kulturowego, rozumianego bardzo różnie. (...) Dziedzictwo jest widoczne w osiągnięciach kolejnych laureatów, bo ich życie i dokonania składają się na dziedzictwo kulturowe polskie, ale nie tylko, bo i europejskie i światowe. I to też jest drugi wymiar tej nagrody, który jest niezwykle interesujący, cenny i dlatego Ministerstwo Kultury wspiera tego typu inicjatywy. Bo jest to wymiar z jednej strony interdyscyplinarny, a z drugiej międzykulturowy" - mówił.
"To jest inicjatywa, która łączy bardzo wiele różnych profesji, osób z różnych środowisk. To są naukowcy z bardzo wielu dziedzin, podróżnicy, ludzie kultury. I to jest szalenie ciekawe i przyszłościowe (...) trzeci wymiar, który jest szalenie interesujący i także zasługuje na mecenat państwa to wymiar oddolny, bo to jest inicjatywa obywatelska środowiskowa" - powiedział minister kultury wyrażając radość, że "możemy wspierać dokonania i dziedzictwo Benedykta Polaka poprzez bardzo współczesnych bohaterów, którzy żyją wśród nas".
Do zgromadzonych list wystosował również wicepremier, minister nauki i szkolnictwa wyższego Jarosław Gowin. Wyraził w nim podziw dla tegorocznych laureatów i wyróżnionych. "Trudno przecenić państwa wkład w rozwój polskiej, a także światowej nauki oraz dzieło upowszechniania historii i kultury naszego kraju za granicą. Państwa zaangażowanie i konsekwencja w dążeniu do celu sprawiają, że polskie badania i odkrycia naukowe stają się rozpoznawalną marką na świecie" - napisał Gowin.
Jak zaznaczył po wyprawie Benedykta Polaka sprzed prawie 800 lat pozostał "niezatarty ślad, dzieła naukowe szeroko i wnikliwie opisujące ów nieznany świat". "Czcigodnym laureatom i wyróżnionym gratuluję tej samej odwagi, podejmowania wyzwań, szukania odpowiedzi, gotowości na spotkanie z drugim człowiekiem i wreszcie popularyzowania tej wiedzy. Pokazaliście państwo, że swoje naukowe pasje potraficie przekuć w osiągnięcia rozwijające światową wiedzę" - dodał minister nauki.
Laureat nagrody prof. Robert I. Frost to brytyjski historyk z Uniwersytetu w Aberdeen, autor książki "The Oxford History of Poland-Lithuania". Drugi z laureatów prof. Jacek Oleksyn jest związany z Instytutem Dendrologii PAN w Kórniku. Specjalizuje się w biologii roślin i leśnictwie. Jego badania obejmują m.in. takie zagadnienia jak ekologia oraz lokalne i globalne zmiany środowiska. Wyróżniona Anna Kufel-Dzierzgowska jest podróżniczką i archeologiem, drugi z wyróżnionych Mateusz Waligóra jako pierwszy samotnie przeszedł mongolską część pustyni Gobi.
Ustanowiona w 2014 r. nagroda przyznawana jest co roku dwóm osobom: obywatelowi polskiemu oraz obcokrajowcowi, zasłużonemu we współpracy z badaczami polskimi. Laureaci to osoby, które mogą pochwalić się "wybitnymi osiągnięciami eksploracyjnymi i badawczymi na Ziemi, w morzu, w powietrzu i kosmosie".
Ta cecha łączy ich z patronem nagrody - Benedyktem Polakiem, franciszkaninem, który wraz z włoskim zakonnikiem Giovannim da Pian del Carpine w latach 1245-1247 odbył misję poselską do chana Mongołów. Uczestnicy wyprawy przekazali Europejczykom pierwszy, szczegółowy opis Azji; działo się to na 50 lat przed powstaniem relacji z podróży Marco Polo. (PAP)
autor: Anna Kondek-Dyoniziak
akn/ aszw/ pat/
