Muzeum Okręgowe w Tarnowie, które kolekcjonuje fragmenty "Panoramy Siedmiogrodzkiej", namalowanej pod kierownictwem Jana Styki w 1897 r., zakupiło obraz stanowiący szkic do tego dzieła. Zaprezentowany będzie on publiczności w sobotę w Galerii „Panorama”.
Obraz Styki zakupiony został dzięki wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego za 65 tys. zł w jednym z domów aukcyjnych. Dotacja resortu kultury wynosiła blisko 43,8 tys. zł. Nabytek zostanie pokazany w sobotę, w przededniu 90. rocznicy sprowadzenia prochów gen. Józefa Bema do Tarnowa.
Obraz przedstawia centralną scenę „Panoramy”, gdzie ukazano sztab generała Józefa Bema. Janusz Kozioł, zastępca dyrektora Muzeum Okręgowego w Tarnowie zaznaczył, że będzie to pierwszy tego typu obiekt w zbiorach tarnowskiego muzeum, stanowiący jednocześnie cenne uzupełnienie gromadzonych od wielu lat fragmentów dzieła Jana Styki. Dzięki niemu oglądający kolekcję będą mogli zobaczyć studyjną formę malarstwa, która pokaże proces twórczy autorów „Panoramy”.
Przedstawiciel placówki przypomniał, że znaleziony szkic był pierwowzorem dla „Panoramy Siedmiogrodzkiej”. Jan Styka wykonał go w trakcie podróży do Siedmiogrodu, w którą pojechał, przygotowując się do malowania monumentalnego dzieła.
„Mówiąc +szkic+ nie myślimy o kartce z bloku kreślarskiego i o szkicu ołówkiem. Jest to obraz wykonany w technice olejnej” - wyjaśnił.
Tarnowskie muzeum od 1977 r. zbiera części dzieła rozsiane po świecie. Posiada ich już 21, z czego 19 jest jego własnością. Ostatni fragment zatytułowany "Szarża", przedstawiający rozbicie rosyjskiej artylerii przez huzarów został kupiony w zeszłym roku. W zeszłym miesiącu placówka pozyskała w wieloletni depozyt kolejny fragment dzieła z Muzeum w Łęczycy.
Wszystkie części Panoramy posiadane przez Muzeum Okręgowe są prezentowane od lipca 2017 r. w nowej, stałej siedzibie mieszczącej się w Galerii "Panorama" w zabytkowym Dworcu PKP w Tarnowie.
"Panorama Siedmiogrodzka" przedstawiała zwycięską bitwę o Sybin w 1849 r., w której oddziałami węgierskimi dowodził gen. Józef Bem. Została namalowana przez polskich i zagranicznych artystów pod kierownictwem Jana Styki w 1897 r. Dzieło zamówili Węgrzy z okazji 50. rocznicy Wiosny Ludów. Panoramę malowano w budynku Rotundy we Lwowie, w którym powstawała wcześniej "Panorama Racławicka". Jej wymiary były takie same jak "Panoramy Racławickiej": 120 m obwodu i 15 m wysokości.
Po raz pierwszy dzieło zostało pokazane w rotundzie na terenie budapesztańskiego Parku Varosliget w marcu 1898 r. w 50. rocznicę wybuchu węgierskiego powstania przeciwko Austriakom. Towarzystwo akcyjne założone w celu sfinansowania kosztów namalowania panoramy przeliczyło się jednak co do spodziewanych zysków z publicznych prezentacji. Dlatego Jan Styka, nie widząc szans na wyegzekwowanie od zleceniodawców umówionej sumy, zwinął obraz na walec i w 1900 r. wywiózł na ziemie polskie. W 1907 r. Panorama została po raz ostatni pokazana publiczności w Warszawie w rotundzie przy ul. Karowej.
Ostatecznie Styka podjął decyzję o pocięciu Panoramy na kilkadziesiąt fragmentów, które oprawiono w ramy i sprzedano jako obrazy. Nie wiadomo dokładnie, na ile fragmentów dzieło zostało pocięte, ale ostatnie badania tarnowskich muzealników mówią o 100-110 obrazach. Wszystkie były sygnowane, zwykle podpis Jana Styki znajduje się w prawym dolnym rogu płótna.
Do dzisiaj udało się zidentyfikować 39 obrazów, które są lub były pozostałością po Panoramie, ich łączna powierzchnia nie przekracza 1/3 całego dzieła. Trzy fragmenty znane są tylko z przedwojennych reprodukcji i nie ma pewności czy zachowały się do dziś. Pozostałe znane fragmenty znajdują się w polskich muzeach w Warszawie, Krośnie i Łęczycy. Kilka znajduje się w rękach prywatnych, w tym jeden w Anglii. Przedstawiciele placówki zapewniają, że poszukiwania kolejnych części wciąż trwają.(PAP)
autor: Rafał Grzyb
rgr/ itm/
