Uroczyste spotkanie przedstawicieli parlamentu polskiego i litewskiego będzie głównym punktem obchodów 450. rocznicy zawarcia Unii Lubelskiej w Lublinie. W programie także koncerty, wystawy, spektakle i happeningi nawiązujące do Unii Lubelskiej.
Uroczystości upamiętniające 450. rocznicę zawarcia Unii Lubelskiej odbędą się w Lublinie niedzielę. Jak poinformowało Centrum Informacyjne Sejmu, wezmą w nich udział m.in. marszałkowie Sejmu i Senatu Marek Kuchciński oraz Stanisław Karczewski, przewodniczący Seimasu (Sejmu Republiki Litewskiej) Viktoras Pranckietis, najwyżsi rangą urzędnicy państwowi i goście zagraniczni, w tym delegacje z Litwy, Łotwy, Estonii, Czech i Węgier.
Obchody rozpocznie msza św. w lubelskiej archikatedrze; potem goście złożą kwiaty pod pomnikiem Unii Polsko-Litewskiej na Placu Litewskim w centrum Lublina. W Centrum Spotkania Kultur odbędzie się uroczyste spotkanie Zgromadzenia Parlamentarnego Polska-Litwa oraz debata poświęcona europejskiemu znaczeniu dziedzictwa Unii Lubelskiej dla współczesnych narodów i państw. Zaplanowano wystąpienie marszałka Kuchcińskiego a także wystąpienia przewodniczących poszczególnych delegacji.
Niedzielne uroczystości zakończy koncert, podczas którego zostanie wykonany nowy utwór Mikołaja Góreckiego „Missa” na baryton solo, chór mieszany i orkiestrę. W koncercie wystąpią połączone zespoły z Polski, Ukrainy, Litwy, Łotwy i Białorusi: Orkiestra Symfoniczna i Chór Kameralny Filharmonii Lubelskiej, Chór Filharmonii Lwowskiej „Gloria”, Chór „Capella Sonorus” z Mińska, Chór Mieszany Szkoły Katedralnej w Rydze oraz Chór Akademii Muzyki i Teatru w Wilnie. Partię solową wykona Vytautas Juozapaitis. Całość poprowadzi Wojciech Rodek.
Z okazji rocznicy także miejskie władze samorządowe w Lublinie przygotowały cykl imprez, który ma przypomnieć mieszkańcom znaczenie Unii Lubelskiej i przybliżyć im realia epoki.
W piątek na Placu Litewskim rekonstruktorzy utworzą obozowisko szlachty i rycerzy, polskich oraz litewskich z czasów Unii Lubelskiej. Będzie można zobaczyć jak ubierali się ówcześni szlachcice, zapoznać z ich obyczajami, spróbować dawnych potraw. Będą inscenizacje walk i pojedynków, zabaw i tańców, pokazy dawnych rzemiosł, kaligrafii, bicia monet.
Plac Litewski będzie miejscem koncertów muzyki dawnej. Wystąpią m.in. zespół Alta oraz Orkiestra Św. Mikołaja, zaś Lubelska Federacja Bardów i teatr Poławiacze Pereł zaprezentują widowisko historyczne nawiązujące do średniowiecznej historii „Klechdy Lubelskie”. W sobotę barwny korowód rekonstruktorów przejdzie ulicami śródmieścia, a na koniec przemarszu herold obwieści zawarcie unii, co zostanie uczone salwą z broni czarnoprochowej.
1 lipca w Dzień Unii Lubelskiej odbędzie się uroczysta sesja Rady Miasta Lublin, w której udział wezmą liczne delegacje zagraniczne i zaproszeni goście. Po sesji barwny, renesansowy korowód przejdzie z Zamku Lubelskiego na Plac Litewski. Nad Placem specjalny pokaz da akrobacyjna grupa wojskowych samolotów Biało-Czerwone Iskry. Zaplanowano także plenerowy happening edukacyjno-kulturalny „Żywy obraz – Unia Lubelska”, w którym odtwarzane będą postacie z obrazu Jana Matejki „Unia Lubelska”.
Akt unii Wielkiego Księstwa Litewskiego i Królestwa Polskiego został podpisany 1 lipca 1569 r. na sejmie walnym w Lublinie. Powołana w tej sposób Rzeczpospolita Obojga Narodów stała się jednym z najpotężniejszych organizmów politycznych ówczesnej Europy. Unia przewidywała, że państwo to będzie mieć jednego władcę wybieranego wspólnie w wolnej elekcji i wspólny Sejm. Ponadto oba kraje zobowiązały się do wspólnej polityki obronnej i zagranicznej, wspólna też była waluta. Zachowano odrębne języki urzędowe, skarb i sądownictwo. Oba kraje miały też swoje odrębne wojsko, urzędy centralne oraz tytuły i dostojeństwa, choć z takim samym zakresem kompetencji.
O trwałości unii stanowiły m.in. tolerancja narodowościowa i wyznaniowa. Mimo różnych trudności Unia Lubelska przetrwała do XVIII wieku, do uchwalenia Konstytucji 3 maja, która wprowadzała jednolite państwo. Potem nastąpiły rozbiory.
W specjalnej uchwale podjętej podczas 82. posiedzenia Sejmu podkreślono, że „polsko-litewska unia umożliwiła narodziny wyjątkowego systemu państwowości i była jednym z najważniejszych wydarzeń stulecia na kontynencie”. (PAP)
Autorzy: Renata Chrzanowska, Zbigniew Kopeć
ren/ kop/ par/
