Obchody tatarskiego święta Sabantuj. Kruszyniany, 03.08.2019. Fot. PAP/A. Reszko
Zwyczaje i tradycje społeczności tatarskiej można poznać w sobotę w Kruszynianach (Podlaskie). Do wieczora potrwają tam obchody dorocznego święta Sabantuj. W tym roku odbywa się ono pod hasłem „My - Tatarzy polscy”.
Symbolicznie upamiętniono 340. rocznicę osadnictwa tatarskiego na tych ziemiach; były okolicznościowe modlitwy w zabytkowym kruszyniańskim meczecie, w jego pobliżu zasadzono pamiątkowy dąb, odbyła się też inscenizacja uroczystości nadania ziem przez króla Jana III Sobieskiego jednemu z tatarskich rodów, którego przedstawiciele mieszkają w Kruszynianach od pokoleń.
W Kruszynianach otwarto centrum edukacji i kultury Tatarów
W 1679 roku król nadał Tatarom ziemie w zamian za niewypłacony żołd, przywilejem wydanym na Sejmie Koronnym w Grodnie. W tym samym czasie ziemie nadane zostały Tatarom również m.in. w pobliskich Bohonikach, gdzie także jest do dziś zabytkowy meczet i mizar, działa tam też gmina muzułmańska.
Sabantuj, w czasie którego świętowano ten jubileusz, inaczej zwane też świętem pługa, odbywa się zwykle po zasianiu pól. Najważniejszą częścią święta było zebranie społeczności wiejskiej i zaproszonych gości na specjalnie przygotowanym placu, gdzie odbywały się gry, konkursy i zabawy.
Tradycja ma ponad tysiąc lat; pierwsze wzmianki o niej odnaleziono w zapiskach jednego z perskich dyplomatów w 912 roku. Obchodzone przez Tatarów, potem zostało zarzucone, a z czasem - głównie w wyniku postępującej asymilacji tej mniejszości etnicznej - w Polsce zapomniane.
W 2007 roku święto Sabantuj zostało wskrzeszone w Kruszynianach jako impreza, która ma nie tylko przybliżać historię i tradycję Tatarów, ale wpisywać się w kalendarz atrakcji turystycznych regionu. W ub. roku była nominowana w konkursie Podlaska Marka organizowanym przez samorząd województwa, w kategorii na najlepsze wydarzenie kulturalne.
„Tatarzy w służbie Polsce 1918-2018”
Tegoroczna edycja odbywa się pod hasłem "My - Tatarzy polscy". Ma przypominać, że Tatarzy są obywatelami kraju od pokoleń. "Nie musimy udowadniać, że jesteśmy Polakami. Po prostu jesteśmy i chcemy się tą swoją kulturą dzielić" - powiedziała PAP Róża Chazbijewicz, prezes Tatarskiego Towarzystwa Kulturalnego, które jest jednym z organizatorów Sabantuj.
Dodała, że impreza jest właśnie okazją do takiej prezentacji dawnych zwyczajów i tradycji tej społeczności. W programie sobotniej imprezy są m.in. pokazy mody Tatarów z różnych krajów (m.in. Polski, Litwy i Rosji), konkursy kulinarne, występy artystyczne.
Sabantuj w Kruszynianach zakończy rekonstrukcja bitwy pod Parkanami z 1683 roku, degustacja pieczonego barana i tatarska dyskoteka.
Tatarzy, to jedna z najmniejszych grup etnicznych w Polsce, ale ich historia na ziemiach dawnej Rzeczpospolitej ma ponad 600 lat. Jako datę początków dobrowolnego osadnictwa tatarskiego w Wielkim Księstwie Litewskim i Rzeczypospolitej, Jan Długosz podaje rok 1397. Na ziemie polskie Tatarzy przynieśli ze sobą islam, gwarancja wolności wyznania była jednym z warunków osadnictwa. Już jednak w XVI-XVII wieku zatracili swój język i wiele obyczajów, nazwiska rodowe uległy spolszczeniu.
Województwo podlaskie uważane jest za region, gdzie są największe w kraju skupiska Tatarów. W Kruszynianach i pobliskich Bohonikach są dwa ostatnie na ziemiach polskich, zabytkowe drewniane meczety i stare mizary (muzułmańskie cmentarze).
Ilu jest obecnie Tatarów w Polsce, dokładnie nie wiadomo. W ostatnim spisie powszechnym pochodzenie tatarskie zadeklarowało ok. 2 tys. osób.(PAP)
autor: Robert Fiłończuk
rof/ amac/
