„Nigdy więcej. Sztuka przeciw wojnie i faszyzmowi w XX i XXI wieku”. Źródło: Muzeum Sztuki Nowoczesnej
Od piątku w Muzeum nad Wisłą można oglądać wystawę „Nigdy więcej. Sztuka przeciw wojnie i faszyzmowi w XX i XXI wieku”. Na ekspozycji, której głównym bohaterem jest „Guernica” Pabla Picassa, znalazły się prace m.in. Wilhelma Sasnala, Aliny Szapocznikow i Wojciecha Fangora.
"To duża, przekrojowa wystawa, której temat wiąże się z 80. rocznicą wybuchu II wojny światowej. Postanowiliśmy przypomnieć nieco zapomnianą, przykurzoną długą tradycję sztuki antywojennej" - powiedziała w czwartek podczas prezentacji wystawy "Nigdy więcej. Sztuka przeciw wojnie i faszyzmowi w XX i XXI wieku" Joanna Mytkowska, dyrektor Muzeum Sztuki Nowoczesnej, którego oddziałem jest Muzeum nad Wisłą.
"Głównym bohaterem ekspozycji jest +Guernica+ Pablo Picassa z 1937 r. Obraz, który towarzyszy wszystkim trzem rozdziałom wystawy. Zaczynamy od lat 20. XX wieku, kiedy w związku z reakcją na I wojnę światową pojawiły się w sztuce akcenty antywojenne. Mocno skupiamy się na latach 30., kiedy pewien styl sztuki antywojennej się ustalił. Później na latach 50. w Polsce, wystawie +Arsenał+ z 1955 r., kiedy ta sztuka ma nieco inną narrację, i na współczesności. Tym samym sygnalizujemy, że pewne archetypy, antywojenne zaangażowanie artystów, ma już niemal stuletnią tradycję" - powiedziała Mytkowska.
Wystawa zwana "Arsenałem" odbyła się w 1955 r. w Warszawie, w ramach V Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów. Jej pełny tytuł brzmiał "Ogólnopolska Wystawa Młodej Plastyki Przeciw wojnie – przeciw faszyzmowi".
Dyrektor MSN podkreśliła, że dzięki współpracy z muzeum w Madrycie udało się "wypożyczyć unikalną dokumentację fotograficzną powstawania obrazu +Guernica+ sporządzoną przez ówczesną partnerkę Picassa Dorę Maar".
"Jej zdjęcia pozwalają prześledzić, jak powstawała ta ikona sztuki XX w. To jest centralna historia na naszej wystawie, która wprowadza nas we wszystkie dylematy sztuki wojennej. Picasso stara się zmierzyć z tragedią nowego typu, z masowym morderstwem, masowym mordowaniem ludności cywilnej. W części poświęconej latom 50. +Guernica+ pojawia się pod postacią kopii pokazywanej od tamtego czasu zaledwie po raz drugi. Chodzi o kopię autorstwa Wojciecha Fangora, którą sporządził na Światowy Festiwal Młodzieży i Studentów w 1955 r. W części współczesnej pokazujemy prace artystki Goshki Macugi, która podsumowuje funkcjonowanie +Guerniki+ jako obrazu symbolu, przywoływanego przy antywojennych protestach" - dodała.
Jeden z kuratorów wystawy Sebastian Cichocki powiedział, że "w prezentowanych pracach wykorzystywane są różne narzędzia politycznej perswazji, jak karykatura polityczna, prace abstrakcyjne, formalne, także prace, które wychodzą poza mury muzeum i znakomicie odnajdują się w przestrzeni miejskiej w postaci plakatów, ulotek, afiszy".
W części przywołującej lata 30. XX wieku pokazywane są m.in. prace takich artystek i artystów jak: Maja Berezowska (karykatury Hitlera z lat 30. i rysunki obozowe); George Grosz (karykatury z czasów Republiki Weimarskiej); John Heartfield (okładki magazynu robotniczego "AIZ" z lat 30.); Leopold Lewicki (prace komentujące rzeczywistość społeczno-polityczną Polski lat 30.); Stanisław Osostowicz (akwarele pokazujące radykalne nastroje lat 30.).
Ekspozycja poświęcona dekadzie lat 50. składa się m.in. z rzeźby Aliny Szapocznikow; nawiązujących do doktryny realizmu socjalistycznego obrazów Andrzeja Wróblewskiego; słynnego antywojennego plakatu +Nie!+ zaprojektowanego przez Tadeusza Trepkowskiego; kopii +Guerniki+ Picassa autorstwa Wojciecha Fangora.
W części współczesnej znalazły się m.in. linoryty, obrazy i film Wilhelma Sasnala; seria kolaży Marthy Rosler oraz wybór plakatów z kampanii politycznych z ostatnich lat autorstwa Wolfganga Tillmansa.
Można zobaczyć również rysunki Raymonda Pettibona, twórcy okładek dla zespołów Black Flag i Sonic Youth. Autor specjalnie na warszawską wystawę przygotował rysunek, którego tematem jest pakt Ribbentrop-Mołotow.
Wernisaż wystawy odbędzie się w piątek o godz. 19. Po wernisażu koncert kolektywu Flauta. Kuratorami wystawy są Sebastian Cichocki, Joanna Mytkowska, Łukasz Ronduda i Aleksandra Urbańska.
Wśród wydarzeń towarzyszących muzeum przygotowało m.in. konferencję "Internacjonalizm po końcu globalizacji" (25-26.10) oraz oprowadzenie kuratorskie po wystawie (1.09).
Ekspozycję można oglądać od piątku do 17 listopada 2019 r. w Muzeum nad Wisłą.
Wystawa odbywa się w ramach Roku Antyfaszystowskiego, ogólnopolskiej inicjatywy instytucji publicznych, organizacji pozarządowych, ruchów społecznych oraz artystów i aktywistów. Ekspozycja jest częścią projektu "Our Many Europes" europejskiej konfederacji muzeów L'Internationale, współfinansowanego w ramach programu Unii Europejskiej Kreatywna Europa. (PAP)
Wojciech Przylipiak
wbp/ itm
