„Rok 1939 w dzienniku Hansa Franka” to nowa publikacja IPN - fragment wielotomowych zapisków generalnego gubernatora okupowanych ziem polskich. IPN podkreśla, że dzienniki Franka są ogromnym źródłem wiedzy o polityce okupacyjnej III Rzeszy w Polsce.
"Okupacja niemiecka w Polsce przyniosła obywatelom kraju bezmiar cierpień, ale próżność Hansa Franka sprawiła, że w tym okresie powstało niepowtarzalne źródło historyczne – jego dziennik urzędowy, prowadzony od 25 października 1939 do 3 kwietnia 1945 r." - poinformował IPN, którego przedstawiciele - wiceprezes IPN Mateusz Szpytma oraz redaktor naukowy publikacji dr Paweł Kosiński - przedstawili w czwartek książkę dziennikarzom.
To najnowsza publikacja Instytutu Pamięci Narodowej, która - jak powiedział Szpytma - po wydaniu całości dzienników Hansa Franka znajdzie poczesne miejsce w gronie wszystkich wydawnictw Instytutu. "To dopiero pierwszy krok. Ta publikacja dotyczy pierwszych kilku miesięcy rządów Hansa Franka na okupowanych ziemiach polskich" - mówił Szpytma. Zaznaczył, że stanowi ona pełną dokumentację zachowanych w Archiwum IPN rękopisów.
Odnosząc się do treści liczącej ponad 150 stron książki wiceprezes IPN podkreślił precyzję z jaką funkcjonariusze III Rzeszy Niemieckiej organizowali swoje rządy na terenie podbitej Polski. W jego ocenie opublikowana dokumentacja jest nie tylko ważnym źródłem dla historyków ustroju, ale także istotnym świadectwem zbrodniczego charakteru niemieckiej okupacji. Przywołał przy tym fragment dokumentu wydanej publikacji - z 10 listopada 1939 r.
"Gubernator generalny przyjął szefa dystryktu dr. Waechtera (Otto Waechter od 7 listopada 1939 r. był szefem i gubernatorem Dystryktu Kraków - PAP), który zameldował, że w związku z 11 listopada (polska rocznica niepodległości) zostały rozlepione w niektórych okolicach plakaty podburzające (ludność). Generalny gubernator zarządził, żeby spośród mieszkańców każdego domu, na którym będzie wisiał taki plakat, rozstrzelać jednego mężczyznę" - głosi dokument.
Dr Paweł Kosiński z Biura Badań Historycznych IPN w rozmowie z dziennikarzami zapowiedział, że "Rok 1939 w dzienniku Hansa Franka" to zwiastun wielkiego wydawnictwa źródłowego, które obejmie całość dziennika urzędowego Hansa Franka. Poza tym w planowanym wydawnictwie pojawią się - jak wymieniał historyk - m.in. stenogramy z posiedzeń różnych gremiów kierowniczych - na poziomie rządu Generalnego Gubernatorstwa i na poziomie poszczególnych dystryktów, a także sprawozdania z różnych spotkań generalnego gubernatora w okresie sprawowania jego funkcji w Polsce.
"To wyjątkowe i ogromne źródło historyczne - w sumie liczy niemal 12 tysięcy stron maszynopisu" - powiedział Kosiński.
Dodał też, że jest ono nieporównywalne z żadną inną dokumentacją. "Nikt kto pełnił podobne funkcje w całej Europie nie zostawił podobnego dziennika. Można porównać dziennik Hansa Franka z dziennikiem Josepha Goebbelsa, jednak w tym drugim zawartych jest więcej osobistych wynurzeń i tylko po części odnoszą się one do historii Polski" - podkreślił. Badacz przypomniał też, że w maju 1945 r. Frank, po aresztowaniu przez wywiad wojskowy USA, dobrowolnie oddał dziennik, który później, w procesie norymberskim, miał duże znaczenie jako materiał dowodowy.
Oryginał dziennika Franka liczy 40 tomów. Historycy już od wielu lat oceniają, że jest to ogromne źródło wiedzy o dziejach okupacji niemieckiej, polityce III Rzeszy wobec Polaków, bezwzględnym aparacie administracyjnym, zbrodniach niemieckich, ale także o polskim ruchu oporu.
18 sierpnia 1942 r. Hans Frank napisał o swoim dzienniku: "Ten jedyny w swoim rodzaju dokument pracy będzie po wsze czasy świadectwem, z jaką powagą przystąpiłem do powierzonego mi zadania oraz z jaką gorliwością wypełniali swe zadania wszyscy moi cenni współpracownicy".
W publikacji "Rok 1939 w dzienniku Hansa Franka" znalazły się zapisy z okresu kształtowania zrębów okupacji w ścisłej współpracy z najwyższymi czynnikami kierowniczymi Rzeszy m.in. Adolfem Hitlerem, Hermannem Goeringiem, Josephem Goebbelsem i Heinrichem Himmlerem. "To komplet 33 dokumentów z pierwszego tomu diariusza czynności gubernatora generalnego, zatytułowanego: Dziennik gubernatora generalnego dla okupowanych ziem polskich, od 15 października do 15 grudnia 1939 r. (sześć zapisów z października, 17 zapisów z listopada oraz 10 zapisów z grudnia) oraz trzy dokumenty z pierwszego tomu protokołów i stenogramów różnego rodzaju posiedzeń gremiów kierowniczych Generalnego Gubernatorstwa z lat 1939 i 1940, którego pierwotnie nie opatrzono żadnym tytułem" - podał IPN.
Instytut zwrócił też uwagę, że dwa dotychczas najobszerniejsze wydawnictwa źródłowe prezentujące dziennik Hansa Franka "Okupacja i ruch oporu w Dzienniku Hansa Franka 1939–1945" i "Das Diensttagebuch des deutschen Generalgouverneurs in Polen 1939–1945" zawierają tylko niewielką część zapisów z 1939 r. (PAP)
nno/ pat/
