Mural oddający hołd Kazimierzowi Kutzowi, wykonany według projektu jednego z najwybitniejszych artystów nieprofesjonalnych Erwina Sówki, odsłonięto w poniedziałek w katowickiej dzielnicy Szopienice, skąd pochodził zmarły w ubiegłym roku reżyser.
Samorząd Katowic stara się obecnie o pozyskanie pobliskiego budynku, w którym przed laty mieszkał Kutz, pod kątem zaaranżowania w nim miejsca spotkań środowisk twórczych, czegoś w rodzaju upamiętniającej wybitnego szopieniczanina kawiarni artystycznej.
Odsłonięty w poniedziałek mural przedstawia Kutza dosiadającego konia, który unosi się, na podeście z przytwierdzonymi zamiast kół rolkami taśmy filmowej, ponad przemysłowym krajobrazem Szopienic. Inicjatorem wykonania dzieła był katowicki oddział "Gazety Wyborczej"; partnerem przedsięwzięcia - samorząd Katowic.
Jak powiedział PAP naczelnik wydziału komunikacji społecznej katowickiego magistratu Maciej Stachura, mural powstał na ścianie szczytowej kamienicy przy ul. Wypoczynkowej, należącej do wspólnoty mieszkaniowej, której członkowie chętnie wyrazili zgodę. Miasto, które prócz udziału organizacyjnego, współfinansowało powstanie muralu wskazuje, że znajduje się on przy odnawianym właśnie szopienickim Parku Olimpijczyków – wpisuje się więc w rewitalizację dzielnicy.
„Prezydent Marcin Krupa na tym uroczystym otwarciu przekazał, że czynimy starania, aby przejąć budynek, w którym mieszkał Kazimierz Kutz. Chcemy urządzić tam nie tyle np. muzeum, co miejsce, na które nie mamy jeszcze nazwy, lecz które będzie żyło – taki był też kiedyś zamysł Kutza – będzie miejscem spotkań środowisk twórczych, dyskusji, rodzajem kawiarni artystycznej” - wskazał Stachura.
Kazimierz Kutz urodził się 16 lutego 1929 r. w odrębnym wówczas mieście - Szopienicach, zmarł 18 grudnia ubiegłego roku. Był absolwentem wydziału reżyserii łódzkiej Filmówki. Jeszcze w 1954 r. został asystentem Andrzeja Wajdy przy filmie "Pokolenie", a w 1956 r. pracował jako drugi reżyser na planie "Kanału".
Do najbardziej znanych filmów w twórczości Kutza należy śląska trylogia - "Sól ziemi czarnej" (1969), "Perła w koronie" (1971), "Paciorki jednego różańca" (1979). A także "Na straży swej stać będę" (1983) - o konspiracji na włączonym do III Rzeszy Górnym Śląsku podczas II wojny światowej; "Śmierć jak kromka chleba" (1994) - o pacyfikacji kopalni "Wujek"; komedia "Pułkownik Kwiatkowski" (1995) - z akcją rozgrywającą się w 1945 r. i z Markiem Kondratem w roli głównej, oraz "Zawrócony" (1995) - uhonorowany na festiwalu w Utrechcie nagrodą Złotego Cielca dla najlepszego filmu europejskiego.
Kutz realizował także spektakle m.in. dla Teatru Rozmaitości we Wrocławiu, Starego Teatru w Krakowie, teatrów warszawskich: Komedii, Polskiego, Ateneum, Teatru na Woli i Narodowego, a także w Teatrze Telewizji. Przez wiele lat publikował w regionalnej i krajowej prasie teksty poświęcone sprawom śląskim. W 2010 r. zadebiutował jako powieściopisarz książką "Piąta strona świata", poświęconą dramatycznej historii Śląska, która ukształtowała odmienność tego regionu.
Kazimierz Kutz był także politykiem - w latach 1997-2007 senatorem, pracował w Komisji Emigracji i Polaków za Granicą i Komisji Nauki i Edukacji. W latach 2001-05 był wicemarszałkiem Senatu. W latach 2007-11 był posłem.
Erwin Sówka urodził się w 1936 r. w Giszowcu (dzielnica Katowic) w rodzinie górniczej. W wieku kilkunastu lat podjął pracę w Kopalni Wieczorek w Janowie, początkowo na powierzchni, potem pod ziemią. W czasie, gdy pracował w kopalni, dołączył do grupy górników-malarzy nieprofesjonalnych, założonej w 1946 r. przy kopalni Wieczorek w Katowicach-Janowie przez Teofila Ociepkę - duchowego ojca grupy.
Zespół ten tworzyło ok. 30 malarzy-amatorów. Fenomen ich malarstwa, inspirowanego m.in. okultyzmem, został przedstawiony w filmie "Angelus" Lecha Majewskiego. Do najwybitniejszych twórców grupy janowskiej zalicza się także m.in. Pawła i Leopolda Wróbli, Gerarda Urbanka, Pawła Stolorza, Ewalda Gawlika i Eugeniusza Bąka.
Dla 83-letniego Sówki, ostatniego żyjącego twórcy pierwotnej Grupy Janowskiej, inspiracją są krajobrazy Nikiszowca i Janowa, dzielnic Katowic. Artysta na swoich obrazach łączy często dwie przestrzenie: realną i magiczną, materialną i mistyczną. Często odwołuje się przy tym do Starego Testamentu oraz kultury i religii Wschodu.
Prace Erwina Sówki mają w swoich zbiorach m.in.: Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Muzeum Śląskie w Katowicach, prywatni polscy oraz zagraniczni kolekcjonerzy. Jego twórczości poświęcono kilka filmów dokumentalnych, m.in. "Sówka Erwin" Adama Sikory z 2005 r.(PAP)
autor: Mateusz Babak
mtb/ wj/
