Rękopis pieśni Jana Kubisza „Do Olzy!”. Fot. Książnica Cieszyńska
Rękopis pieśni Jana Kubisza „Do Olzy!”, znanej powszechnie pod nazwą „Płyniesz Olzo” i uznawanej za nieoficjalny hymn Śląska Cieszyńskiego, zobaczyć można na wystawie w Książnicy Cieszyńskiej – poinformował pracownik Książnicy Wojciech Święs.
„To jeden z najcenniejszych obiektów regionalnych przechowywanych w naszych zbiorach” – podkreślił Święs. Książnica prezentuje go na wystawie „Rara Avis Tessinensis”, na której zobaczyć można najcenniejsze zabytki kultury piśmienniczej Śląska Cieszyńskiego, od pierwszej połowy XV w. po lata 1918-1920.
„Rara avis Tessinensis” – wystawa zabytków piśmiennictwa Śląska Cieszyńskiego
Wojciech Święs powiedział, że tekst utworu został zapisany ołówkiem na fragmencie listu z ofertą księgarską Edwarda Feitzingera z października 1881 r. „Autograf zawiera kilka skreśleń i dopisków. Licząca w sumie dziewięć zwrotek pieśń została po raz pierwszy opublikowana w debiutanckim zbiorku wierszy Jana Kubisza +Niezapominajka+, wydanym w Cieszynie w 1882 r.” – dodał.
Jak zaznaczył, treść pierwodruku nieznacznie odbiega od ręcznie pisanego oryginału.
„W kolejnych latach w słowach zachodziły dalsze kosmetyczne modyfikacje. Melodia została zaczerpnięta z patriotycznej pieśni +Wisło moja+ powstałej w 1862 r. na Pomorzu i będącej dziełem tamtejszego szermierza polskiej sprawy narodowej” – wskazał Wojciech Święs.
„Autograf zawiera kilka skreśleń i dopisków. Licząca w sumie dziewięć zwrotek pieśń została po raz pierwszy opublikowana w debiutanckim zbiorku wierszy Jana Kubisza +Niezapominajka+, wydanym w Cieszynie w 1882 r.” – mówił Wojciech Święs. „To jeden z najcenniejszych obiektów regionalnych przechowywanych w naszych zbiorach” – podkreślił.
Współcześnie nie wiadomo, jak i kiedy słowa "Do Olzy!" zostały zintegrowane z muzyką. „Jednak już we wstępie do zbioru poezji Kubisza +Z niwy śląskiej+ z 1902 r. Kazimierz Wróblewski napisał, że +piosnka p. n. »Nad Olzą« jest ulubionym śpiewem śląskim, z którym w każdym zakątku tego małego kraju łatwo można się spotkać+" – podkreślił pracownik Książnicy.
Wojciech Święs powiedział, że choć autor pieśni jest postacią dość dobrze spopularyzowaną, nie tylko ze względu na swoje słynne utwory "Do Olzy" i "Ojcowski dom", ale także "Pamiętnik starego nauczyciela" wydany po raz pierwszy w 1928 r., tak sam rękopis nie był do tej pory przedmiotem zainteresowania badaczy i miłośników regionalnej historii. „Także z tego względu, że do 2004 r. znajdował się w rękach prywatnego kolekcjonera – znanego cieszyńskiego antykwariusza Jerzego Kudelskiego. Wówczas to – w związku z przystąpieniem Polski do UE – został przekazany do dyspozycji burmistrza Cieszyna, który z kolei ofiarował go do zbiorów Książnicy” – wyjaśnił.
Ekspozycję zobaczyć można w gmachu Książnicy do 1 lutego przyszłego roku.
Jan Kubisz żył w latach 1848-1929. Był nauczycielem, poetą i pamiętnikarzem. Był jednym z najistotniejszych polskich działaczy narodowych na Śląsku Cieszyńskim.
Zbiory Książnicy Cieszyńskiej liczą ok. 200 tys. woluminów dzieł drukowanych, w tym 17,5 tys. starych druków (53 inkunabuły), a ponadto ok. 18 tys. jednostek ewidencyjnych rękopisów. Najcenniejszą częścią jest księgozbiór ks. Leopolda Szersznika. (PAP)
autor: Marek Szafrański
szf/ itm/
