Rezygnacja z planów budowy muzeum na rzecz wykorzystania zieleni i stworzenia „parku pamięci” na terenie dawnego KL Plaszow w Krakowie – to jeden z postulatów zgłaszanych przez mieszkańców w zakończonych konsultacjach społecznych nt. przyszłości tego miejsca.
Raport z trwających siedem miesięcy konsultacji został opublikowany na stronie internetowej Miejskiego Centrum Dialogu. Projekt upamiętnienia, który był przedmiotem konsutlacji, to zmodyfikowana w grudniu 2018 r. wersja projektu budowlanego z 2008 r.
Ostateczna decyzja o tym, jak będzie wyglądało Muzeum – Miejsca Pamięci KL Plaszow oraz teren wokół niego należy do władz miasta.
„Realizacja upamiętnienia to niezwykle skomplikowany proces, zależny od wielu podmiotów, a także regulacji nadrzędnych. Będzie też prawdopodobnie miała na nią wpływ sytuacja gospodarcza po zakończeniu epidemii” – czytamy w informacji przesłanej w środę PAP przez Muzeum Krakowa, któremu będzie podlegać muzeum planowane na terenie dawnego KL Plaszow.
Podczas konsultacji społecznych pojawiły się liczne głosy o wstrzymanie, rezygnację lub zmianę zakresu prac inwestycyjnych na terenie KL Plaszow albo o stworzenie w tym miejscu „parku pamięci”, a także o zachowanie zieleni na terenie poobozowym w niezmienionym stanie.
Miasto stoi jednak na stanowisku, że teren poobozowy nie może być traktowany jako „park” i miejsce rekreacji. „Wstępny projekt został zmieniony właśnie po to, by nie ingerować znacznie w teren obozu (dlatego zrezygnowano m.in. z kładki biegnącej wzdłuż ul. Abrahama czy oświetlenia). Obecna propozycja nie przewiduje żadnych prac budowlanych na terenie poobozowym, prócz uczytelnienia dróg i ścieżek po śladach historycznych oraz wprowadzenia małej architektury w postaci przystanków i punktów historycznych” – czytamy w informacji magistratu.
Miasto planuje uwzględnić wnioski o zachowanie zieleni na terenie poobozowym w stanie niezmienionym.
W konsultacjach społecznych mieszkańcy sprzeciwiali się grodzeniu terenu dawnego KL Plaszow; chyba że „ogrodzenie” miałoby formę drzew lub wysokich krzewów. Miasto poinformowało, że weźmie te propozycje pod uwagę, ale będą one rozważane na etapie projektu wykonawczego - projekt budowlany nie zawiera konkretnych rozwiązań oznaczenia terenu po byłym obozie. Miasto nie uwzględni jednak wniosków dotyczących wygrodzenia miejsc masowych grobów.
Główne kontrowersje dotyczą budowy muzealnego budynku memoriału oraz parkingu, na działce poza terenem obozu, od strony ul. Kamieńskiego. Uczestnicy konsultacji postulowali rezygnację z tej części projektu. W środę miasto poinformowało, że nie uwzględni tego pomysłu.
„Wybór lokalizacji budynku (memoriału) jest rozwiązaniem uwzględniającym zarówno zakaz stawiania nowych obiektów na terenie poobozowym, wynikającym m.in. z zapisów miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego +Krzemionki+ i wpisu do rejestru zabytków. Przeniesienie obiektu na teren poobozowy jest sprzeczne z zapisami MPZP Krzemionki oraz przesłankami zachowania autentyzmu miejsca” – czytamy w komunikacie miasta. W zamian za usunięcie 275 drzew planowane są nasadzenia kompensacyjne.
Urząd miasta planuje za to uwzględnić część postulatów dotyczących Szarego Domu. Budynek ma być zaadaptowany na cale muzealno-ekspozycyjne, ale nie powstanie tu – jak chciałaby część mieszkańców – recepcja przyszłego muzeum. „Takie rozwiązanie spowodowałoby wzrost natężenia zwiedzających w rejonie ulicy Jerozolimskiej i ulicy Heltmana. Nie ma też mowy o ulokowaniu ekspozycji dot. historii KL Plaszow w innych oddziałach Muzeum Krakowa” – tłumaczą urzędnicy.
W okresie trwania konsultacji portal Miejskiego Centrum Dialogu został odwiedzony 21 825 razy. W tym czasie odbyło się pięć otwartych, moderowanych spotkań konsultacyjnych w Muzeum Podgórza – w każdym z nich brało udział od 50 do 90 mieszkańców. Oprócz tego odbyło się pięć interdyscyplinarnych dyżurów eksperckich w Miejskim Centrum Dialogu.
20 mieszkańców skorzystało też z zaproszenia na spacer badawczy po terenie dawnego obozu. Do Wydziału Polityki Społecznej i Zdrowia wpłynęło 230 formularzy konsultacyjnych, spośród których 11 nie spełniło wymogów formalnych (np. wpłynęło po terminie lub bez wskazania adresu zamieszkania osoby go składającej).
Niemiecki nazistowski obóz Plaszow w Krakowie został założony w październiku 1942 r. na terenie dwóch cmentarzy żydowskich. Na początku funkcjonował jako obóz pracy. W styczniu 1944 r. obóz został przekształcony w koncentracyjny. Obiekt stale powiększano - z 5 ha rozrósł się do ok. 80.
Szacuje się, że przez cały okres funkcjonowania obozu więziono w nim ponad 30 tys. osób, a zamordowano - ok. 5 tys. Prochy spalonych ofiar rozsypano po terenie obozu. Jesienią 1944 r. Niemcy rozpoczęli likwidację KL Plaszowa - więźniów wywożono głównie do KL Auschwitz i KL Stutthof. Ostatnią grupę deportowano do Auschwitz w styczniu 1945 r.(PAP)
autor: Beata Kołodziej
bko/ mok/
