W Czechach ukazuje się we wtorek, napisana w formie powieści, biografia pisarza Milana Kundery pióra Jana Novaka. Kundera mieszka od 1975 roku we Francji i nie spotkał się z Novakiem, który napisał swoją książkę, korzystając m.in. z archiwów komunistycznej policji politycznej.
„Kundera - życie w Czechach i jego kontekst” to szczegółowa relacja z życia 91-letniego dziś pisarza, oparta na wspomnieniach jego znajomych, przyjaciół i treści wielu dokumentów archiwalnych. Książkę zamyka wyjazd Kundery i jego żony z Czechosłowacji.
Pisarz, który chroni swoją prywatność i bardzo rzadko kontaktuje się z mediami, nie tylko nie rozmawiał z Novakiem, ale także nie autoryzował tekstu książki.
Powieść Novaka jest bardzo rozbudowana, liczy 900 stron i nie tylko opisuje życie Kundery w komunistycznym państwie, ale także lokuje je w kontekście historycznym. Pierwsze medialne reakcje po publikacji potwierdzają, że to książka poważna, bardzo ciekawa i przystępnie napisana.
Nie brak opinii, że Novak obraża wybitnego twórcę i w swojej publikacji nie wnosi nic nowego do oceny życia Kundery. Dotyczy to np. współpracy pisarza z tajną policją polityczną komunistycznej Czechosłowacji, opisanej na podstawie dokumentów służby bezpieczeństwa.
Informacje na ten temat ukazały się już przed 12 laty i wówczas wywołały krytyczne głosy wskazujące na niewiarygodność źródeł. Według tych dokumentów donos sporządzony przez Kunderę do służby bezpieczeństwa spowodował uwięzienie w 1950 roku, skazanie i 14-letnią katorgę w kopalniach rudy uranu Miroslava Dvorzaczka, agenta wywiadu emigracyjnych władz Czechosłowacji.
Novak w rozmowach z dziennikarzami, które poprzedziły premierę książki, podkreślał, że Kundera nie ustosunkował się do zarzutów. Autor biografii pisarza korzystał także z innych dokumentów z archiwów służby bezpieczeństwa, m.in. stenogramów podsłuchanych w mieszkaniu Kundery rozmów. Z tymi materiałami związane są opisane przez Novaka fragmenty życia pisarz, które mają związek z zainteresowaniami Kundery dotyczącymi sfery seksualności.
Według Novaka autor „Nieznośnej lekkości bytu” był niepoprawnym kobieciarzem, co jego zdaniem, widoczna jest na kartach jego książek. Według biografa Kundery kluczowe dla życia i twórczości pisarza były jego relacje z ojcem. W wywiadach Novak przyznał, że brak możliwości bezpośredniej rozmowy z Kunderą na ten temat, był jednym z największych problemów przy pisaniu książki.
Czeskie media, pisząc o biografii Kundery, przypominają, że w ubiegłym tygodniu pojawiły się nieprawdziwe informacje o śmierci pisarza.
Kundera debiutował w 1953 roku zbiorem wierszy "Człowiek rozprzestrzenia ogród", utrzymanym w obowiązującej wówczas konwencji realizmu socjalistycznego. Później zwrócił się ku prozie. Miejsce wśród najwybitniejszych czeskich pisarzy zapewniła mu powieść „Żart" (1967), w której rozliczał się z czechosłowackim stalinizmem i - jak wielu twierdzi - z własnymi osobistymi "błędami i wypaczeniami".
Osobiste doświadczenia Kundery z komunistycznym totalitaryzmem i stłumieniem w 1968 roku Praskiej Wiosny, znalazły odzwierciedlenie w dwóch emigracyjnych powieściach Kundery - "Księdze śmiechu i zapomnienia" oraz "Nieznośnej lekkości bytu" (1984). Drugie z tych dzieł przyniosło mu światową sławę. Kundera publikuje wyłącznie po francusku. W ubiegłym roku przywrócono mu czeskie obywatelstwo.
Z Pragi Piotr Górecki (PAP)
ptg/ ap/
