Oczekujący na zagospodarowanie i rewitalizację wielki piec Huty Pokój w Rudzie Śląskiej znalazł się na Europejskim Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego (ERIH) – podał we wtorek rudzki samorząd. Pod koniec ubiegłego roku wybrano koncepcję planowanych prac.
We wtorek rudzki magistrat poinformował, że monumentalna, widoczna z daleka w panoramie Górnego Śląska instalacja dołączyła do Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego (European Route of Industrial Heritage – ERIH). To największa w Europie sieć współpracy zabytków techniki dostosowanych do potrzeb turystyki i kultury, a jednocześnie międzynarodowe stowarzyszenie.
Jak dodał, cytowany przez miasto wiceprezydent organizacji i reprezentant krajowy tej sieci w Polsce Adam Hajduga, ERIH to także jeden z 38 Europejskich Szlaków Kulturowych Rady Europy. „To bardzo ważne, aby pamiętać, co uczyniło nas tym, kim jesteśmy, a przecież nie byłoby Nowego Bytomia bez huty. Jestem przekonany, że za jakiś czas ten symbol otrzyma nowe życie” – ocenił Hajduga.
Rudzki samorząd stał się formalnym właścicielem wielkiego pieca pod koniec 2018 r. Następnie miasto ogłosiło międzynarodowy konkurs architektoniczny na opracowanie koncepcji zagospodarowania obiektu, do którego zgłosiło się 96 pracowni projektowych i architektów. Autorem najlepszego projektu okazała się pod koniec ub. roku „eM4. Pracownia Architektury. Brataniec” z Krakowa.
Zwycięska koncepcja zakłada powstanie platformy widokowej ze ścieżką dydaktyczną, adaptację budynku sterowni i maszynowni na cele muzealne oraz budowę nowego obiektu „zawieszonego” w powietrzu, w którym znajdzie się m.in. część ekspozycyjna i wystawiennicza oraz strefa wypoczynku i spotkań. Pod nowym obiektem zaplanowano plac zabaw nawiązujący do tradycji hutniczej.
„Teraz czas na opracowanie projektu budowlanego, na co mamy zarezerwowany w tegorocznym budżecie 1 mln zł” – powiedział cytowany we wtorkowej informacji miejski konserwator zabytków Łukasz Urbańczyk. „Poza tym szukamy zewnętrznych źródeł finansowania inwestycji. Na pewno pozyskany certyfikat i znalezienie się na liście tak ważnych zabytków przemysłowych pomogą” – ocenił.
Objęty ochroną konserwatorską wielki piec powstał w latach 60. ub. stulecia. Sama Huta Pokój została uruchomiona w 1840 r. pod nazwą Friedenshuette. Wtedy znajdował się tam jeden wielki piec opalany koksem. Najwięcej, siedem pieców, działało w 1937 r., kiedy wybudowano tam najnowocześniejszy w kraju wielki piec typu europejskiego. W 1968 r. na terenie huty stanął, do dziś górujący nad Nowym Bytomiem, "kolos", który zastąpił jeden z wcześniejszych pieców.
Uruchomienie pieca w 1968 r. zarejestrowała Polska Kronika Filmowa. Wzniesiono go w głębi zakładu, a następnie przesunięto we właściwą lokalizację za pomocą stalowych lin. Budowa urządzenia trwała 105 dni, zamiast szacowanego 1,5 roku. Po niespełna 20 latach piec okazał się przestarzały i nieefektywny. Zdecydowano o jego modernizacji, którą ukończono w 1987 r. Urządzenie przystosowano do wytopu żelazomanganu - Huta Pokój była wtedy jedynym w kraju producentem tego stopu.
Kolejna modernizacja miała miejsce w latach 1995-1997, jednak na wznowienie produkcji zdecydowano się w 2004 r. Wysoka awaryjność oraz negatywny wpływ odpadów produkcyjnych na środowisko zdecydowały o ostatecznym wygaszeniu wielkiego pieca, co nastąpiło w lutym 2005 r. Dziś inspiruje on wielbicieli architektury przemysłowej. W 2012 r. został wpisany do rejestru zabytków.
ERIH to europejskie stowarzyszenie, które promuje dziedzictwo industrialne i pomaga wprowadzać na rynek turystyczny ciekawe obiekty poprzemysłowe. Zrzesza atrakcje tego typu, położone m.in. na kilkudziesięciu regionalnych turystycznych szlakach przemysłowych, głównie w Niemczech, Holandii i Wielkiej Brytanii.
Przynależność do ERIH daje m.in. korzyści z punktu widzenia prestiżowego i promocyjnego. Główny szlak ERIH składa się z punktów kotwicznych, część z nich jest w Polsce. W projekcie funkcjonują też szlaki regionalne, w tym grupujący ponad 40 obiektów Szlak Zabytków Techniki Woj. Śląskiego. We wtorek poinformowano ponadto o włączenie do ERIH powstającego Muzeum Hutnictwa w Chorzowie.(PAP)
autor: Mateusz Babak
mtb/aszw/
