Widok zewnętrzny gmachu Sejmu Śląskiego i Urzędu Wojewódzkiego, 1926 r. Źródło: NAC
W środę mija setna rocznica utworzenia Sejmu Śląskiego – lokalnego parlamentu, jednego z filarów przedwojennej śląskiej autonomii. 15 lipca 1920 r. Sejm Ustawodawczy uchwalił ustawę konstytucyjną zawierającą tzw. Statut Organiczny Województwa Śląskiego.
"W ustawie konstytucyjnej była to regulacja pod funkcjonowanie przyszłego województwa śląskiego, przyjęta jeszcze przed plebiscytem i włączeniem części Śląska do odrodzonej Rzeczypospolitej. Z pewnością dawała więc wielkie nadzieje tej części społeczeństwa regionu, która opowiadała się za jego przynależnością do Polski" – powiedziała PAP specjalizująca się w zagadnieniach autonomii wicedyrektor Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach dr hab. Małgorzata Myśliwiec.
"Trzeba pamiętać, że Śląsk przez 600 lat nie należał do Polski, funkcjonował w ramach innych państw, z inną tradycją samorządności. Samorządność na szczeblu regionalnym była znana właśnie na ziemiach pruskich" - dodała.
Jak wskazuje dr hab. Lech Krzyżanowski w Encyklopedii Województwa Śląskiego, powołanie Sejmu Śląskiego było konsekwencją nadania województwu śląskiemu autonomii. Wyrażała się ona m.in. możliwością ustanawiania w niektórych dziedzinach życia publicznego odrębnych praw oraz decydowania o ewentualnym zastosowaniu w województwie śląskim ustawodawstwa ogólnopolskiego.
"Przedwojenna autonomia województwa śląskiego miała 3 filary: Sejm Śląski, organ wykonawczy czyli Radę Wojewódzką z wojewodą na czele i Skarb Śląski. Województwo ściągało wszystkie podatki ze swojego terenu i tylko część rozliczało z centralą" – podkreśliła dr hab. Małgorzata Myśliwiec.
Sejm Śląski pochodził z wyborów powszechnych, bezpośrednich, równych, tajnych i stosunkowych, które formalnie miały być ogłaszane co 5 lat, w rzeczywistości długość kolejnych kadencji mocno różniła się od siebie. Dysponował uprawnieniami kontrolnymi - służyły temu interpelacje poselskie - oraz elekcyjnymi - wybierał 5 członków Śląskiej Rady Wojewódzkiej.
Najważniejszym jego zadaniem było jednak tworzenie śląskich ustaw. Mógł kształtować stan prawny zarówno w kwestiach rzutujących na codzienną egzystencję mieszkańców województwa śląskiego (np. problematyka języka urzędowego, szkolnictwa, życia religijnego), jak i czysto technicznych, nie wywołujących istotnego rezonansu społecznego (np. polowania, zwalczanie żebractwa).
Sejm Śląski zebrał się na swe inauguracyjne posiedzenie 10 października 1922 r. Formalnie funkcjonował do 1945 r., w praktyce – do wybuchu II wojny światowej. (PAP)
autorka: Anna Gumułka
lun/ itm/
