Zmarł Wojciech Karpiński – pisarz, eseista, historyk sztuki

Wojciech Karpiński urodził się 11 maja 1943 w Warszawie. Zmarł w Paryżu we wtorek. W 1966 r. ukończył studia romanistyczne na Uniwersytecie Warszawskim, następnie studiował tam filozofię, a od 1967 prowadził zajęcia z literatury francuskiej. W latach 60. związał się ze środowiskiem paryskiej „Kultury”, gdzie od 1970 publikował pod pseudonimami.

W czasie wyjazdów na Zachód, od lat 60., poznał ważnych dla niego "pisarzy zbójeckich", jak nazwał ich po latach w książce im poświęconej - Aleksandra Wata, Konstantego Jeleńskiego, Józefa Czapskiego, Witolda Gombrowicza, Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Jerzego Stempowskiego, Czesława Miłosza; odtąd zajmował się popularyzacją i interpretacją ich dzieł i myśli.

W 1970 doktoryzował się, w tym samym roku został usunięty z UW w związku ze skazaniem jego brata Jakuba Karpińskiego w procesie politycznym (tzw. proces taterników). W latach 1971–1973 był sekretarzem Komitetu Neofilologicznego Polskiej Akademii Nauk. W latach 1972–1979 redagował rubrykę „Literatura francuska” w „Pamiętniku Literackim”. W połowie lat 70. Karpiński redagował w „Tygodniku Powszechnym” rubrykę „Tematy i refleksje”. W 1974 został członkiem redakcji miesięcznika „Twórczość”. W 1975 podpisał tzw. List 59, przeciwko zmianom w Konstytucji PRL. Uczestniczył w pracach Polskiego Porozumienia Niepodległościowego. W 1979 r. wraz z Marcinem Królem założył pismo „Res Publica”.

Od 1980 r. należał do „Solidarności”. W 1981 wyjechał do USA na zaproszenie U.S. International Agency (Educational and Cultural Agency). Po ogłoszeniu stanu wojennego, mimo że przebywał w USA, znalazł się na oficjalnej liście internowanych tzw. „ekstremistycznych działaczy +Solidarności+ oraz innych nielegalnych organizacji” ogłoszonej na łamach „Trybuny Ludu” (17 XII 1981). W marcu 1982 roku zeznawał przed Komisją Spraw Zagranicznych Senatu USA w sprawie represji w PRL. W latach 1982–2002 należał do komitetu wykonawczego Funduszu Pomocy Niezależnej Literaturze i Nauce Polskiej w Paryżu. Od 1982 był członkiem redakcji „Zeszytów Literackich” i mieszkał we Francji.

Po emigracji w coraz większym stopniu koncentrował się na zagadnieniach związanych ze sztuką, liczne podróże dostarczały mu inspiracji. W 1995 roku Karpiński opublikował "Fajkę van Gogha", książkę biograficzną o niezrozumianym geniuszu opartą o dokumenty źródłowe i korespondencję van Gogha.

Najbardziej znane zbiory esejów Karpińskiego to m.in. "Pamięć Włoch" (1982), zbierająca szkice o Wenecji, Piero della Francesca, Piranesim czy Machiavellim, "Książki zbójeckie" (1988) i "Herb wygnania" (1989) poświęcone pisarzom emigracyjnym m.in. Gombrowiczowi, Miłoszowi, Herlingowi-Grudzińskiemu, Nabokovowi czy Sołżenicynowi.

Wieloletnia przyjaźń połączyła Karpińskiego z Józefem Czapskim. Oprócz wielu szkiców, francuskiego wyboru jego twórczości i jego korespondencji z Jeleńskim, Karpiński poświęcił mu też książkę biograficzną "Portret Czapskiego" wydaną w 1996 roku.

Do najnowszych dzieł Karpińskiego należą osobiste "Obrazy Londynu" (2014), zbierające wyimki z dziennika podróży do stolicy Anglii, wizyt w tamtejszych muzeach i galeriach i odbytych tam spotkań oraz, kolejna w dorobku autora, książka biograficzna - poświęcony wybitnemu tłumaczowi i publicyście Henrykowi Krzeczkowskiemu "Henryk"(2016).

Karpiński był wielokrotnie nagradzany: otrzymał m.in. nagrodę Fundacji im. Kościelskich (1975), Ingram Merrill Award (1978), nagrodę Fundacji A. Jurzykowskiego (1989), Nagrodę Ministra Kultury (2004) i Nagrodę Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie im. Włady Majewskiej (2013). W 2012 roku odznaczony został Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski "za wybitne osiągnięcia w pracy twórczej oraz działalności publicystycznej i wydawniczej, za zasługi w popularyzowaniu literatury".

Ostatnim dziełem Karpińskiego był cykl esejów na czas pandemii publikowanych na stronach Instytutu Literackiego Kultura "129 dni Kultury". (PAP)

autor: Agata Szwedowicz

aszw/ mhr/