Cmentarz na Monte Cassino. Fot. PAP/J. Turczyk
Polski Cmentarz Wojenny na Monte Cassino, którego stan do niedawna budził coraz większe zaniepokojenie włoskiej Polonii oraz Polaków z kraju, przeszedł generalny remont. Trwają przygotowania do budowy centrum informacyjnego na temat historii walk II Korpusu.
Od 2004 roku na cmentarzu, który znajduje się pod opieką polskiej Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, wykonano wiele rozłożonych na kilka etapów gruntownych prac remontowych, konserwatorskich i porządkowych.
Objęły one renowację płaskorzeźb zdobiących cmentarz, odnowienie płyt nagrobnych generała Władysława Andersa, arcybiskupa Józefa Gawliny i generała Bronisława Bolesława Ducha. Przeprowadzona została kompleksowa renowacja placu centralnego nekropolii, w tym m.in. wizerunku krzyża Virtuti Militari; wzmocniono mury i schody. Zmodernizowany został system odprowadzania wody.
Prace objęły renowację płaskorzeźb zdobiących cmentarz, odnowienie płyt nagrobnych generała Władysława Andersa, arcybiskupa Józefa Gawliny i generała Bronisława Bolesława Ducha. Przeprowadzona została kompleksowa renowacja placu centralnego nekropolii, w tym m.in. wizerunku krzyża Virtuti Militari; wzmocniono mury i schody.
Kolejny ważny etap ukończonych w tym roku robót to odnowienie i wyczyszczenie wszystkich mogił poległych żołnierzy, krzyży i uporządkowanie zieleni.
Pozytywną opinię na temat rezultatów pracy wydał rzeczoznawca Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Prace przebiegały jednak nie bez trudności - w atmosferze toczących się w środowisku polonijnym dyskusji na temat wybranej metody konserwacji - i musiały zostać nawet przerwane, ponieważ w 2009 r. zabrakło środków finansowych. Argumentowano wtedy, że wstrzymanie realizacji kompleksowego remontu może doprowadzić do pogorszenia rezultatów już wykonanych robót.
Okolice polskiego cmentarza na wzgórzu zmieniły także nieco oblicze po ciężkich śnieżycach w lutym tego roku. Konieczne było wycięcie niektórych grożących zawaleniem drzew. Szkody wyrządziła też susza podczas rekordowych upałów latem.
Wraz z remontem rozpoczęto zarazem zabiegi, by przy cmentarzu powstało centrum informacyjne – Izba Pamięci II Korpusu. Starania te podjął Związek Polaków we Włoszech przy współudziale Ambasady RP w Rzymie.
Centrum ma upamiętniać rolę polskich żołnierzy w walkach o klasztor i w całej kampanii wyzwolenia Włoch. Pomysłodawcy ośrodka informacyjnego przypomnieli, że cmentarz polski na Monte Cassino odwiedzany jest nie tylko przez Polaków, ale także przez liczne grupy turystów z Włoch i innych krajów, przybyłych do opactwa benedyktynów. Jednak, jak zauważono, większość obcokrajowców odwiedzających wzgórze nie wie, dlaczego znajduje się tam cmentarz polskich żołnierzy. Dlatego postanowiono postawić pawilon, w którym będzie można poznać wkład Polaków w walkę o wyzwolenie Włoch podczas II wojny światowej.
Autorem projektu centrum informacyjnego jest Pietro Rogacień, syn żołnierza II Korpusu i uczestnika bitwy o Monte Cassino. W ośrodku ma znajdować się stała wystawa fotograficzna na temat dziejów II Korpusu, obejmująca historię deportacji Polaków na Syberię, proces formowania armii generała Andersa i przejście przez Bliski Wschód do Włoch.
Wraz z remontem rozpoczęto zarazem zabiegi, by przy cmentarzu powstało centrum informacyjne – Izba Pamięci II Korpusu. Starania te podjął Związek Polaków we Włoszech przy współudziale Ambasady RP w Rzymie.
Koszt realizacji szacuje się na około 200 tysięcy euro. Do tej pory udało się zgromadzić około połowy tej sumy. Związek Polaków we Włoszech prowadzi dalszą zbiórkę funduszy. Jednocześnie podjęto zabiegi o uzyskanie zgody odpowiednich władz na tę inwestycję.
Zastępca ambasadora RP we Włoszech Wojciech Unolt poinformował PAP, że 8 października rada gminy Cassino przyjęła jednogłośnie uchwałę stwierdzającą, że akceptuje projekt budowy centrum informacyjnego. Obecnie trwa oczekiwanie na formalny dokument, czyli zgodę na budowę.
Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa ogłosiła przetarg na wykonanie części robót budowlanych. Strona polska planuje zakończenie budowy pawilonu na jesieni przyszłego roku - powiedział Wojciech Unolt.
Wszystkie procedury związane z uzyskaniem wymaganej zgody na tę inwestycję ułatwiło podpisanie w marcu br. umowy między rządami Polski i Włoch w sprawie opieki nad polskimi grobami wojennymi w obu krajach. Było to wydarzenie przełomowe, gdyż wcześniej nie było umowy dwustronnej regulującej całość spraw związanych z wzajemną opieką nad grobami.
To właśnie wokół cmentarza na Monte Cassino dochodziło do niejasności na temat kompetencji w sprawach remontu i jego konserwacji.
Z Rzymu Sylwia Wysocka (PAP)
sw/ cyk/ ro/
