Sztolnia Królowa Luiza w Zabrzu. Fot. PAP/A. Grygiel
Zespół zabytkowych kopalń węgla kamiennego w Zabrzu został, decyzją Prezydenta RP, uznany za pomnik historii – przekazał w poniedziałek rzecznik zabrzańskiego magistratu Dawid Wowra. W podziemiach kopalni Guido i Królowa Luiza funkcjonują trasy turystyczne.
Jak poinformował w poniedziałek Wowra, w trakcie obchodzonej w ostatni weekend w Zabrzu 98. rocznicy nadania praw miejskich w tamtejszym Domu Muzyki i Tańca zorganizowano koncert, w czasie którego ogłoszono m.in., że kompleks kopalń zabrzańskich został 109. pomnikiem historii w Polsce i szóstym w woj. śląskim.
Rzecznik zabrzańskiego magistratu przypomniał, że wniosek o uznanie zabrzańskich kopalń za pomnik historii miasto Zabrze oraz zabrzańskie Muzeum Górnictwa Węglowego złożyły 27 czerwca 2017 r. Wowra uściślił, że wniosek ten został zaaprobowany przez Prezydenta RP 14 lipca br., a rozporządzenie w tej sprawie ukazało się 23 lipca br.
Zgodnie z uzasadnieniem wniosku w skład uznanego za pomnik historii zespołu wchodzą trzy powiązane historycznie kompleksy: kopalnia Królowa Luiza – jedna z dwóch pierwszych (z końca XVIII w.), a zarazem najstarsza zachowana kopalnia węgla kamiennego w regionie i kraju, Główna Kluczowa Sztolnia Dziedziczna – najdłuższa w Europie budowla inżynieryjna związana z górnictwem węgla kamiennego o charakterze transportowo-odwadniającym (drążona od końca XVIII w.), a także kopalnia Guido – założona w poł. XIX w. kopalnia prywatna.
Współprowadzone przez samorządy miasta i województwa Muzeum Górnictwa Węglowego od ponad dekady działa na rzecz zachowania i udostępnienia wszystkich tych obiektów.
Zabytkowa Kopalnia Węgla Kamiennego Guido działa na bazie historycznej kopalni, powstałej w 1855 r. W 1967 r. utworzono tam kopalnię doświadczalną, a w latach 1982-96 funkcjonował Skansen Górniczy Guido. Od czasu ponownego otwarcia dla ruchu turystycznego w czerwcu 2007 r. w kopalni udostępniono turystom trzy poziomy: historyczny 170 m oraz bliższe współczesności 320 m i 355 m.
W udrożnionym stopniowo w ostatnim dziesięcioleciu fragmencie Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej (funkcjonującym obecnie pod nazwą Sztolnia Królowa Luiza) fragment historycznych wyrobisk przechodzi się pieszo, a ponad 1,1 km trasy to najdłuższy w Polsce, podziemny spływ zasilanymi elektrycznie łodziami. Można tam spotkać m.in. legendarne dla Górnego Śląska postaci Skarbnika i Utopka czy obejrzeć, jak natura ingeruje w ciągnące się kilkadziesiąt metrów pod miastem podziemia.
Trasa rodzinna w Sztolni Królowa Luiza to z kolei doświadczenie autentycznych podziemi kopalni i działających maszyn górniczych z zabawą i nauką, dostępne też dla dzieci. Można tam zobaczyć maszyny górnicze (prezentowane w ruchu), spotkać Skarbnika (opiekuna i strażnika górników) oraz przejechać się autentyczną kolejką górniczą.
W uzasadnieniu wpisu podkreślono, że zabytkowe kopalnie w Zabrzu stanowią ważne świadectwo dziejów kluczowej gałęzi przemysłu górnośląskiego, a rejon obecnego Zabrza odegrał w tym procesie kluczową rolę, zwłaszcza w jego początkach.
W woj. śląskim mieści się ponadto pięć obiektów o wybitnej wartości uznanych za pomniki historii: Jasna Góra, podziemia zabytkowej Kopalni Rud Srebronośnych oraz Sztolni Czarnego Pstrąga w Tarnowskich Górach (także na liście UNESCO), katowickie osiedle robotnicze Nikiszowiec oraz gmach Sejmu Śląskiego z zespołem katedralnym, a także zabytkowy zespół Radiostacji w Gliwicach.(PAP)
autor: Mateusz Babak
mtb/ pat/
