Z racji 80. rocznicy o misji Witolda Pileckiego w Auschwitz można przeczytać wiele, m.in. książkę Jacka Fairweathera „Ochotnik”. Ale ciekawą propozycją jest również komiks „Raport W”, który właśnie trafia w ręce czytelników.
We wrześniu 1940 r. Witold Pilecki dobrowolnie poddał się aresztowaniu i wywózce do Auschwitz. Zadaniem Pileckiego, jakie wyznaczyło mu Polskie Państwo Podziemne, było zorganizowanie w obozie ruchu oporu i oczekiwanie na sygnał do rozpoczęcia tam powstania. Zagrożony dekonspiracją Pilecki uciekł z obozu w kwietniu 1943 r. Do wybuchu powstania nie doszło, ale przez cały czas spędzony w Auschwitz pisał raporty o warunkach przetrzymywania więźniów i zbrodniach tam popełnianych. Był jedną z pierwszych osób, które dały światu znać o niewyobrażalnym horrorze, jaki miał miejsce w obozach zagłady.
Po ucieczce z obozu walczył w Powstaniu Warszawskim, a po upadku powstania trafił do niewoli niemieckiej. Wrócił do Polski, by prowadzić działalność wywiadowczą na rzecz II Korpusu gen. Władysława Andersa. Został schwytany przez UB, był torturowany i w 1948 r. skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano strzałem w tył głowy 25 maja 1948 r. w więzieniu mokotowskim przy ul. Rakowieckiej. Miejsce jego pochówku nie zostało ujawnione przez władze komunistyczne.
Znane są dwa raporty Witolda Pileckiego, dzięki którym można prześledzić losy więźniów i pracę w obozie koncentracyjnym w Auschwitz. Pierwszy dokument został opracowany w Warszawie między październikiem 1943 a czerwcem 1944 r. Drugi z kolei to rozbudowane wspomnienia spisane we Włoszech latem i jesienią 1945 r., już po zakończeniu działań wojennych.
Gaetan Nocq – francuski rysownik, malarz i autor komiksów – zainteresował się historią Witolda Pileckiego i jego misją w obozie koncentracyjnym Auschwitz pod wpływem Isabelle Davion, wykładowczyni Uniwersytetu Paris Sorbonne, która opracowała przypisy do francuskiego tłumaczenia „Raportu Pileckiego”. Nocq postanowił zatem stworzyć powieść graficzną poświęconą Witoldowi Pileckiemu i jego misji. „Komiks to przede wszystkim historia. I Isabelle mi ją podarowała. Historię wolną od emfazy, od patosu, tym mocniejszą, że autentyczną. Prawdziwą opowieść szpiegowską, o skomplikowanej misji, niemal niewykonalnej, z ucieczką w finale. Świadectwo osadzone w niezwykle delikatnym kontekście obozu w Auschwitz. Żeby zrobić z tego komiks, trzeba było jednak nie lada pracy. Na wstępie należało przyswoić sobie tekst, uczynić zeń materiał, który będzie się miesić i urabiać. Wchodziłem w głowę Witolda Pileckiego, wdzierałem się w jego historię. Gdzieś pomiędzy małą a wielką Historią tkwił potencjał narracyjny, który był dla mnie inspirujący” – pisze Gaetan Nocq.
Rysunki Nocqa z subtelnością oddają graniczącą z absurdem i wykraczającą poza codzienny koszmar nieprzewidywalność życia w Auschwitz. Krok w krok idziemy za rotmistrzem Pileckim, niemal depcząc mu po piętach. Komiks „Raport W” został m.in. uznany we Francji za najlepszy komiks historyczny 2019 roku.
Komiks „Raport W. Opowieść rotmistrza Pileckiego” Gaetana Nocqa ukazał się nakładem wydawnictwa Marginesy.
Anna Kruszyńska (PAP)
akr/
