Ludzie, struktury organizacyjne, wydawnictwa oraz wydarzenia towarzyszące powstaniu „Solidarności” – te zagadnienia znalazły się w czwartym tomie „Encyklopedii Solidarności” poświęconemu opozycji w PRL.
„Obok czynu niepodległościowego lat 1914-1918, tradycji zmagań w czasie II wojny światowej i powojennego, antykomunistycznego oporu +Solidarność+ pozostanie punktem odniesienia dla przyszłych pokoleń. Jest to – jak nieczęsto zdarzało się w naszych dziejach – spuścizna zwycięska, znaczenie przełomu roku 1980 bowiem wykroczyło daleko poza granice Polski, przyczyniając się do upadku komunizmu oraz Związku Sowieckiego, a w konsekwencji do odzyskania suwerenności przez narody zniewolone przez imperium zła” – podkreśla Jarosław Szarek, prezes IPN, we wstępie do „Encyklopedii”.
Za cezurę początkową „Encyklopedii Solidarności” redaktorzy obrali rok 1976, w którym po czerwcowych protestach robotniczych odrodziła się zorganizowana opozycja. „To jej działacze przygotowali grunt pod narodziny +S+, a później – bez względu na to, czy działali w strukturach związkowych, czy też nie poza nimi – walczyli o prawa człowieka, swobody demokratyczne i odzyskanej w wyniku II wojny światowej i wydarzeń powojennych niepodległości” – czytamy. W odniesieniu do okresu sprzed sierpnia 1980 roku czytelnik odnajdzie zatem biogramy osób, które były sygnatariuszami deklaracji założycielskich i/lub członkami Komitetu Obrony Robotników i Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR”, Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela, Studenckich Komitetów Solidarności, Ruchu Młodej Polski, Polskiego Porozumienia Niepodległościowego, Ruchu Wolnych Demokratów, Konfederacji Polski Niepodległej, Wolnych Związków Zawodowych, a także komitetów chłopskich.
Największą część „Encyklopedii” stanowią biogramy. Wśród nich odnajdziemy m.in. sygnatariuszy ogólnopolskich porozumień społecznych, członków struktur kierowniczych „Solidarności”, głównych działaczy struktury studenckich, redaktorów i organizatorów najważniejszych pism i wydawnictw niezależnych, jak również ofiar śmiertelnych stanu wojennego i późniejszych działań represyjnych władz PRL czy skazanych z przyczyn politycznych na trzy lub więcej lat pozbawienia wolności bez zawieszenia. Redaktorzy uwzględnili również biogramy najważniejszych obrońców w procesach politycznych okresu 1976-1989, jak i duszpasterzy „Solidarności” oraz innych środowisk o charakterze opozycyjnym.
Poza biogramami znajdują się w „Encyklopedii” również hasła rzeczowe. Redaktorzy zdecydowali się omówić strajki, demonstracje oraz inne ważne wydarzenia z okresu 1976-1989, ponadzakładowe struktury związkowe i organizacje opozycyjne, ważne parafie służące pomocą osobom represjonowanym i stanowiące oparcie dla opozycyjnie zorientowanych środowisk wiernych, jak również tytuły prasy niezależnej i wydawnictwa niezależne, a także instytucje i zjawiska kultury, które nie podlegały cenzurze, nie były organizowane przez instytucje oficjalne i nie miały charakteru incydentalnego.
„Encyklopedia Solidarności. Opozycja w PRL 1976–1989” (tom 4) ukazała się nakładem Instytutu Pamięci Narodowej oraz Stowarzyszenia „Pokolenie”. (PAP)
akr/
