Wypowiedzenie przez IPN porozumienia o współpracy ws. Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów to przypieczętowanie znacznego ograniczenia wspólnych prac, które nastąpiło wraz ze zmianą zarządu instytutu – poinformowały we wtorek władze Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie.
Prezes Instytutu Pamięci Narodowej pod koniec grudnia ub.r. wypowiedział Pomorskiemu Uniwersytetowi Medycznemu w Szczecinie porozumienie o współpracy w sprawie projektu Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów (PBGOT). W przesłanym PAP komunikacie biuro komunikacji społecznej Instytutu powołało się na nowelę ustawy o IPN z 2016 r., nakładającą na prezesa IPN obowiązek utworzenia Bazy Materiału Genetycznego w Instytucie. Wskazano, że w związku z wejściem w życie noweli "porozumienie z PUM w Szczecinie nie jest wykonywane".
Dodano też, że "prezes IPN nie ma faktycznej możliwości korzystania z bazy materiału genetycznego ofiar totalitaryzmów PUM w Szczecinie, mimo iż materiał znajdujący się w niej został zgromadzony w wyniku prac poszukiwawczych IPN".
Władze PUM we wtorkowym komunikacie wskazały, że wypowiedzenie porozumienia nie wpłynie w sposób decydujący na projekt PBGOT "który był, jest i nieprzerwanie będzie realizowany przez Pomorski Uniwersytet Medyczny".
"Wypowiedzenie stanowi bowiem jedynie przypieczętowanie faktycznego znacznego ograniczenia wspólnych prac Uniwersytetu i IPN w zakresie poszukiwania szczątków ofiar i ich identyfikacji, które nastąpiło już w 2016 roku, wraz ze zmianą Zarządu IPN. W tym czasie IPN (m.in.) wstrzymał komunikację z Pomorskim Uniwersytetem Medycznym, niemal zupełnie wstrzymał aktywne poszukiwanie krewnych osób czy wstrzymał zlecanie badań i zapytań do Uniwersytetu i to pomimo faktu, że Uniwersytet posiadał największą bazę porównawczą dla prowadzenia tych badań" – podkreślono.
Zwrócono też uwagę na brak przyczyny wypowiedzenia umowy w przesłanym przez IPN piśmie.
Władze uczelni podkreśliły jednocześnie, że PUM "chciał i nieprzerwanie pragnie ową współpracę kontynuować", a wypowiedzenie oraz znaczne ograniczenie współpracy "nastąpiło w wyniku jednostronnego działania IPN", działania Instytutu natomiast "nie posiadają jakichkolwiek podstaw merytorycznych".
Wskazano, że wypowiedzenie zbiegło się w czasie z działaniami PUM, mającymi na celu wyjaśnienie przyczyn ograniczenia współpracy w 2016 r.
"Działając w interesie publicznym Uniwersytet wystąpił do IPN w trybie dostępu do informacji publicznej o udzielenie informacji w zakresie zleceń udzielanych przez IPN od roku 2016 podmiotom zewnętrznym mających na celu identyfikacje ofiar konfliktów zbrojnych" – poinformowano. Pytania te, jak dodano, dotyczyły podmiotów – beneficjentów wydatkowanych przez IPN środków oraz trybu udzielania przez instytut zleceń. Zaznaczono, że większość oddziałów nie udzieliła odpowiedzi, a te, które spłynęły, są "fragmentaryczne lub nie odnoszą się do postawionych pytań".
Podkreślono, że PUM "przykłada wielką wagę do projektu PBGOT". "Projekt ten stanowi chlubę Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, zaś wszelkie działania zmierzające do podważenia jego istotności, sugerujące przewlekłość prac, kosztochłonność czy w jakikolwiek inny sposób go atakujący wiązać się będą ze stanowczą reakcją Uniwersytetu" - podano.
Jak wskazano, zgromadzona baza danych DNA jest własnością PUM i uczelnia zamierza nadal prowadzić prace identyfikacyjne we współpracy z różnymi podmiotami "którym przyświeca szczytny cel, jakim jest przywracanie pamięci ofiar konfliktów zbrojnych".
"Na gruncie dochodzeniowym Uniwersytet nieprzerwanie współpracuje z Prokuratorami IPN, zaś efektem tej współpracy jest identyfikacja poległych obrońców Westerplatte, a współpraca ta układa się modelowo. Efektem współpracy z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego jest zaś identyfikacja por. pil. Tadeusza Stabrowskiego" – dodano.
Polska Baza Genetyczna Ofiar Totalitaryzmów powstała 28 września 2012 r. na podstawie porozumienia między Pomorskim Uniwersytetem Medycznym w Szczecinie a Instytutem Pamięci Narodowej – Komisją Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Miał na celu stworzenie bazy materiału porównawczego DNA ofiar zbrodni totalitarnych i ich krewnych.
W bazie znajduje się obecnie materiał porównawczy od ponad 1,5 tys. krewnych ofiar, zabezpieczono materiał od 750 ekshumowanych ofiar. Zidentyfikowano ponad 110 ofiar zbrodni komunistycznych i niemieckich, zakończono badania ok. 1,3 tys. szczątków szkieletowych. Wśród zidentyfikowanych ofiar są m.in. Zygmunt Szendzielarz "Łupaszko", Danuta Siedzikówna "Inka" czy Hieronim Dekutowski "Zapora".(PAP)
autorka: Elżbieta Bielecka
emb/ wj/
