Zamek Królewski w Warszawie. Fot. PAP/L. Szymański
W polskich sercach nigdy nie zgasła nadzieja na odbudowę Zamku Królewskiego w Warszawie, a także na odbudowę Polski po zgliszczach II wojny światowej - podkreślił premier Mateusz Morawiecki podczas inauguracji obchodów jubileuszu 50-lecia odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie.
We wtorek w Sali Wielkiej Zamku Królewskiego w Warszawie odbyła się uroczysta inauguracja obchodów 50-lecia podjęcia decyzji o odbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie.
Uroczystość rozpoczęła się o godz. 11.15, ponieważ 17 września 1939 r. o godz. 11.15 zatrzymał się zegar na wieży Zamku Królewskiego bombardowanego przez Niemców. Godzinę 11.15 wskazywał przez wszystkie dni i miesiące okupacji, aż do czasu zniszczenia. Z kolei 26 stycznia 1971 roku odbyło się pierwsze historyczne posiedzenie Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie.
"Choć wskazówka zegara zamarła na godz. 11.15 na 32 lata, to w polskich sercach nigdy nie zgasła nadzieja na odbudowę Zamku Królewskiego, na odbudowę Polski po zgliszczach drugiej wojny światowej, wreszcie na odzyskanie niepodległości, na odzyskanie wolnej, suwerennej Rzeczypospolitej" - powiedział szef rządu.
"Zamek Królewski był takim miejscem, takim symbolem, na odbudowę którego Polacy czekali. I jego odbudowę zawdzięczamy przede wszystkim narodowi polskiemu, wspaniałym ludziom, którzy nie dali umrzeć sprawie polskiej, i którzy Zamek Królewski traktowali jako swego rodzaju symbol tej odbudowy" - dodał.
Wielka odbudowa. 50 lat temu została podjęta decyzja o odbudowie Zamku Królewskiego
Szef rządu przypomniał, że 17 września 1971 roku położono tzw. pierwszą cegłę pod odbudowę Zamku. "To piękny symbol, że Polacy potrafili bronić swojej tożsamości i w skuteczny sposób walczyć o wolność, ale walczyć także o prawdę właśnie w czasach komunistycznego zniewolenia, bo to nie komunistom przecież zawdzięczamy odbudowę Zamku Królewskiego, tylko narodowi polskiemu" - podkreślił premier.
W specjalnym dyplomie okolicznościowym słowa do uczestników uroczystości skierował również prezydent Andrzej Duda, który objął patronat honorowy nad jubileuszem.
"W hołdzie dla ofiarności i patriotyzmu wielkiej społeczności Polaków w kraju i za granicą - darczyńców na rzecz odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie.
Z uznaniem i wdzięcznością dla wszystkich zaangażowanych w to dzieło społeczników, uczonych, muzealników oraz budowniczych, dla podkreślenia szczególnego miejsca, jakie zajmuje w naszych dziejach ta budowla będąca jednym z najważniejszych symboli +Świętej miłości kochanej ojczyzny+, suwerennej, polskiej państwowości oraz dramatycznych zmagań w jej obronie" - napisał prezydent.
"W przekonaniu, że troska jaką otaczamy materialne pomniki historii i sztuki, świadków żywotności i siły duchowej naszego narodu współtworzy fundamenty dobrej przyszłości Rzeczypospolitej i jej obywateli" - dodał prezydent.
Wicepremier, minister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu Piotr Gliński wskazał, że decyzję o odbudowie Zamku Królewskiego podjęła ówczesna władza państwowa, ale była to "decyzja, która została przejęta i upodmiotowiona przez polskie społeczeństwo i polski naród, który od czasu zniszczenia Zamku czekał na jego odbudowę, chciał tej odbudowy i ją zrealizował".
Jak mówił, "to jest także moment, żeby przypomnieć tych wszystkich ludzi, którzy wtedy byli najbardziej zaangażowani w tę odbudowę - prof. Lorentz, prof. Zachwatowicz, Bogusławski, Gieysztor". "Setki, tysiące ludzi polskiej kultury, dzięki którym Zamek Królewski w Warszawie został odbudowany" - zaznaczył.
Aleksander Gieysztor
"Zamek Królewski w Warszawie jest zwornikiem polskiej tożsamości tak, jak Zamek Królewski na Wawelu, tak, jak Katedra Gnieźnieńska, jak klasztor jasnogórski. Jest symbolem polskiej państwowości i polskiej wspólnotowości. Myślę, że dalej jest tym symbolem i jesteśmy dumni, że tak pięknie się rozwija" - wskazał szef resortu kultury.
Dodał, że to jest także moment, żeby "podziękować wszystkim tym, którzy przez lata tutaj gospodarowali, którzy dbali o to, żeby Zamek się tak pięknie rozwijał, żeby jego kolekcje były wzbogacane".
Poinformował, że obchody 50-lecia podjęcia decyzji o odbudowie Zamku Królewskiego są wzbogacone o renowację, np. Sali Tronowej. "Będziemy kontynuowali prace nad wszystkimi elementami, które jeszcze potrzebują wsparcia konserwatorskiego i wsparcia decyzji finansowych" - zapowiedział Gliński. "Jeszcze raz wielkie podziękowania dla wszystkich, którzy dbają o ten nasz Zamek. Pamiętajmy, że ten nasz symbol tożsamości i podmiotowości polskiej pięknie góruje tutaj na Skarpie Wiślanej w naszej polskiej, kochanej stolicy" - powiedział minister kultury.
Elżbieta Ofat: Zamek Królewski już na stałe będzie obecny w przestrzeni wirtualnej
Dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie prof. Wojciech Fałkowski przypomniał, że "te mury, które w tej chwili oglądamy w takim pięknym wystroju, zostały pieczołowicie odbudowane" z zachowaniem uratowanych fragmentów. "Uratowane części murów, zdobień, złoceń, nawet dzisiaj możemy zobaczyć, bo zostały one wklejone, winkrustowane w mury odbudowywanego Zamku" - powiedział.
"Symbolem, przypomnieniem akcji wielkiej mobilizacji społecznej, jest skarbona, którą ustawiliśmy na dziedzińcu wewnętrznym. To do niej warszawiacy i wszyscy Polacy wrzucali pieniądze - od tych skromnych datków do dużych sum" - mówił. "Dzisiaj chcemy przypomnieć ten wielki ruch społeczny, który się wtedy narodził, wielką więź emocjonalną, którą pokazano w działaniu" - podkreślił. "Miliony ludzi w Polsce i zagranicą włączyły się w tę odbudowę, która miała się nie udać, która miała być skazana na niepowodzenie" - przypomniał prof. Fałkowski.
"Obywatelski Komitet, który ukonstytuował się właśnie 26 stycznia, koordynował tę akcję, a jednocześnie pilnował, żeby to miejsce nie stało się zaprzeczeniem idei, żeby nie było miejscem apartamentów przywódców partyjnych, komunistycznych; żeby nie było tylko pustymi dekoracjami, ale by tętniło życiem" - ocenił.
Dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie przypomniał, że "jubileusz, który dzisiaj otwieramy, będzie trwał cztery lata". "Ma na celu z jednej strony pokazanie żywego Muzeum, ale z drugiej strony - to piękne miejsce, które możemy podziwiać - jest znakiem wielkości państwa i symbolem trwania polskiej historii i polskiej tradycji" - podkreślił, zapowiadając, że w 2021 r. odbędą się "cztery duże wystawy".
Obchody jubileuszu zaplanowane zostały na 4 lata, od 2021 do 2024 roku, kiedy przypada 50. rocznica oddania gmachu w stanie surowym oraz 40. rocznica udostępnienia Zamku publiczności. W tym czasie Zamek Królewski będzie organizować wydarzenia zarówno odwołujące się do historycznej przeszłości, jak i promujące obecną działalność.
Patronat Honorowy nad jubileuszem objął Prezydent Andrzej Duda. Minister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu Piotr Gliński został przewodniczącym Komitetu Honorowego.
Decyzję o powojennej odbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie, finansowanej ze składek społecznych, podjęło 19 stycznia 1971 r. Biuro Polityczne KC PZPR, pod przewodnictwem Edwarda Gierka. "Nie bez znaczenia dla podjęcia tej decyzji były krwawe wydarzenia Grudnia 1970 na Wybrzeżu, które wymusiły na rządzących spełnienie niektórych społecznych oczekiwań także w sferze kultury" - głosi komentarz historyczny na stronie internetowej muzeum rezydencji, w którym przypomniano też, że 26 stycznia 1971 r. odbyło się inauguracyjne posiedzenie Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie.
Uroczyste udostępnienie publiczności dawnej siedziby królów Rzeczypospolitej nastąpiło 30 sierpnia 1984 r., jednak jeszcze przez kilka kolejnych lat trwały prace wykończeniowe. Kontynuacją dzieła odbudowy Zamku Królewskiego były już w wolnej Polsce - jak podaje placówka muzealna - rewitalizacja Arkad Kubickiego w 2009 r., remont i aranżacja wnętrz pałacu Pod Blachą w 2011 r. oraz rekonstrukcja Ogrodów Zamkowych w 2019 r.
Zamek Królewski wraz ze Starym Miastem w Warszawie od 2 września 1980 r. jest wpisany na Światową Listę Dziedzictwa UNESCO. (PAP)
autor: Katarzyna Krzykowska, Norbert Nowotnik, Grzegorz Janikowski
ksi/ nno/ gj/ pat/
