W Kościele katolickim 2 lutego jest święto Ofiarowania Pańskiego popularnie nazywane świętem Matki Bożej Gromnicznej. To jedyny dzień w roku, kiedy błogosławione są przeniesione przez wiernych świecie do kościoła. Od 1997 roku Kościół - tego dnia przeżywa Dzień Życia Konsekrowanego.
Święto Ofiarowania Pańskiego przypada czterdziestego dnia po Bożym Narodzeniu. Zostało wprowadzone w 492 r. papieża św. Gelazego i nawiązuje do biblijnego wydarzenia ofiarowania Jezusa w świątyni w Jerozolimie oraz dokonania przez Matkę Bożą obrzędu oczyszczenia.
Nazwa święta wywodzi się od dwóch terminów greckich: "Hypapante" oraz "Heorte tou Katharismou", co oznacza "święto spotkania" i "oczyszczenia". Oba były głęboko zakorzenione w tradycji Narodu Wybranego. Na pamiątkę ocalenia pierworodnych synów Izraela podczas niewoli egipskiej, każdy pierworodny syn u Żydów był uważany za własność Boga. Zgodnie z prawem mojżeszowym czterdziestego dnia po jego urodzeniu należało zanieść go do świątyni w Jerozolimie, a następnie wykupić za symboliczną opłatą 5 szekli. Z tym obrzędem łączyła się także ceremonia oczyszczenia matki dziecka. Kobieta była zobowiązana złożyć ofiarę z baranka, zaś w przypadku ubóstwa - ofiarę z dwóch synogarlic lub gołębi.
Święto Ofiarowania obchodzone było w Jerozolimie już w IV w., zaraz po ustaniu prześladowań. Dwa wieki później pojawiło się również w Kościele Zachodnim.
W Kościele Wschodnim dzisiejsze święto należące do 12 najważniejszych świąt i nazywane jest Spotkaniem Pańskim "Hypapante", co uwypukla jego wybitnie chrystologiczny charakter. Prawosławie zachowało również, przejęty z religii mojżeszowej, zwyczaj oczyszczenia matki po urodzeniu dziecka - po upływie 40 dni od porodu, czyli po okresie połogu, matka po raz pierwszy przychodzi do cerkwi, by w pełni uczestniczyć w eucharystii. Ślad tej tradycji był kultywowany w Kościele przedsoborowym - matka przychodziła "do wywodu" i otrzymywała specjalne błogosławieństwo; było to praktykowane zazwyczaj w dniu chrztu dziecka i - tak jak wówczas także chrzest - poza mszą św.
W Polsce święto Ofiarowania Pańskiego nazywane jest popularnie świętem Matki Bożej Gromnicznej. Obchodom towarzyszy ceremonia poświęcenia przyniesionych przez wiernych świec, których płomień symbolizuje Jezusa Chrystusa - Światłość świata. Jest to nawiązanie do postawy starca Symeona, który - jak podaje Ewangelia - wziął na ręce Jezusa i wypowiedział słowa: "Światłość na oświecenie pogan i na chwałę Izraela". Maryjny charakter święta wynika z tego, że Polacy w Maryi, widzieli tę, która sprowadziła na ziemię niebiańskie Światło i która nas broni i osłania od wszelkiego zła.
Nazwa świec - gromnice pochodzi od staropolskiego przymiotnika "gromny" – huczny, grzmiący. Wierzono, że poświęcona gromnica będzie chronić dom od gromu, w związku z tym w czasie burzy zapalano świece i stawiano je w oknie, modląc się o oddalenie piorunów. Gromnicę wręczano również konającym, aby ochronić ich przed napaścią złych duchów.
Ze świętem Matki Bożej Gromnicznej w Polsce kończy się okres śpiewania kolęd, trzymania żłóbków i choinek. Liturgicznie okres Bożego Narodzenia zamyka święto Chrztu Pańskiego.
Zgodnie z decyzją papieża Jana Pawła II, od 1997 roku w Kościele powszechnym w święto Ofiarowania Pańskiego obchodzi się też Światowy Dzień Życia Konsekrowanego. Tego dnia osoby poświęcone Bogu - siostry zakonne, zakonnicy, członkowie instytutów, dziewice konsekrowane i wdowy poświęcone Bogu oraz pustelnicy i pustelnice - gromadzą się na uroczystej mszy św. z biskupem diecezji, w czasie której odnawiają swoje śluby: czystości, posłuszeństwa i ubóstwa.
"Ofiarowanie Jezusa staje się wymowną ikoną całkowitego oddania własnego życia dla tych, którzy powołani są, aby odtworzyć w Kościele i w świecie, poprzez rady ewangeliczne charakterystyczne przymioty Jezusa, dziewictwo, ubóstwo i posłuszeństwo" - napisał Jan Paweł II w wydanej w roku 1996 posynodalnej adhortacji apostolskiej "Vita consecrata" o życiu konsekrowanym i jego misji w Kościele i świecie.
W Polsce jest 31 tys. osób konsekrowanych. "W 105 żeńskich zgromadzeniach zakonnych tzw. czynnych żyje 16 tys. 764 siostry w 2071 domach obecnych we wszystkich diecezjach. Ponadto 1 866 sióstr pracuje poza granicami Polski - z tego na Wschodzie jest 300 zakonnic, w krajach misyjnych 662 siostry, zaś reszta - 1062 posługuje w innych krajach" - poinformowała PAP Konferencja Wyższych Przełożonych Żeńskich Zgromadzeń Zakonnych w Polsce.
Według danych z 31 grudnia 2019 r. Konferencji Wyższych Przełożonych Zakonów Męskich w Polsce zrzeszającej 59 zgromadzeń "w Polsce jest 11 173 zakonników. W kraju przebywa ich 8182, zaś za granicą pracuje 2991. Wśród nich są zarówno zgromadzenia czynne, jak i kontemplacyjne np. kameduli.
We wszystkich klasztorach kontemplacyjnych w Polsce jest ok. 1270 mniszek, które mieszkają w 83 domach zakonnych. Z tego 6 klasztorów, w których żyje 60 mniszek - nie należy do Konferencji Przełożonych Żeńskich Klasztorów Kontemplacyjnych w Polsce. Wszystkie klasztory należą do 13 rodzin zakonnych.
Inną formą życia konsekrowanego są instytuty świeckie. Obecnie w Polsce jest ich 34 i żyje w nich ponad 1000 osób, z czego większość stanowią instytuty żeńskie. Instytut Świętej Rodziny ma dwa autonomiczne kręgi – mężczyzn, do którego należą kapłani i mężczyźni konsekrowani oraz krąg kobiet.
Według danych statystycznych za rok 2020 przekazanych PAP przez biuro prasowe Episkopatu, w Polsce żyje także 338 dziewic konsekrowanych, 361 wdów poświęconych Bogu, 3 wdowców, 1 pustelnik i 8 pustelnic. Są to formy istniejące w Kościele od pierwszych wieków. Zanikły wraz z powstaniem zakonów. Po Soborze Watykańskim II widać ich wyraźne odrodzenie. (PAP)
Autor: Magdalena Gronek
mgw/ mhr/
