Bogato ilustrowana Hagada paschalna wśród zbiorów Ossolineum

Pesach to najważniejsze święto żydowskie upamiętniające wyjście Izraelitów z niewoli egipskiej. Obchodzone jest od 15 do 22 dnia miesiąca nisan (według kalendarza gregoriańskiego przypadającego na marzec-kwiecień).

„Można powiedzieć, że jest to święto wolności. Z jednej strony przypomina właśnie o wydarzeniu wyjścia z niewoli, a z drugiej, poprzez to, że Żydzi przez wiele wieków żyli w diasporze, bez swojego państwa i z dala od swojej ojczyzny, święto to przypominało również o nadziei powrotu do tych ziem, w których narodziła się kultura żydowska” – tłumaczyła dr hab. Joanna Lisek z Katedry Judaistyki im. Tadeusza Taubego Uniwersytetu Wrocławskiego podczas czwartkowej konferencji prasowej.

Jednym z kluczowych momentów obchodów święta Pesach jest wieczerza sederowa, w czasie której czyta się Hagadę – opowieść o wyjściu Izraelitów z Egiptu. Joanna Lisek zwróciła uwagę, że Hagada, w przeciwieństwie do Tory, która służyła do celów liturgicznych, była zazwyczaj bogato ilustrowana i zdobiona.

Jednym z kluczowych momentów obchodów święta Pesach jest wieczerza sederowa, w czasie której czyta się Hagadę – opowieść o wyjściu Izraelitów z Egiptu. Lisek zwróciła uwagę, że Hagada, w przeciwieństwie do Tory, która służyła do celów liturgicznych, była zazwyczaj bogato ilustrowana i zdobiona.

Zdaniem Katarzyny Podolec z Działu Opracowań Nowych Druków Zwartych, wśród zbiorów Ossolineum na szczególną uwagę zasługuje bogato ilustrowana Hagada paschalna z hebrajsko-angielskim tekstem, wydana w 1962 roku w Tel-Aviv i zakupiona do zbiorów muzeum w 2006 r. „Ossoliński egzemplarz to prawdziwe cymelium, wyróżnia się przede wszystkim ze względu na swoją oryginalną oprawę ze srebrzonej blachy z motywami biblijnymi oraz bogatą ornamentyką roślinną” – wskazała.

Ilustracje do Hagady wykonał artysta żydowskiego pochodzenia malarz i grafik Artur Szyk. Zawiera ona fragmenty Biblii, modlitwy i legendy na okres święta Pesach.

Katarzyna Podolec podkreśliła, że w zbiorach Ossolineum odnaleźć można nie tylko książki, ale także wiele innych obiektów ukazujących piękno i bogactwo kultury żydowskiej. W dziale rękopisów znajduje się m.in. Tora, czyli Pięcioksiąg w postaci zwojów, który chroniony jest przez specjalny pokrowiec, tzw. sukienkę.

„Mówiąc o judaicach w naszych zbiorach nie sposób nie wspomnieć o Władysławie Bartoszewskim, który w 1998 r. został członkiem rady kuratorów ZNiO, a w 2003 r. postanowił przekazać całe swoje archiwum Ossolineum. Książka, która pochodzi z jego zbiorów, to tom wierszy żydowskiego poety Morrisa Rosenfelda +Lieder des Ghetto+. Ilustracje oraz bordiury stron wykonał Efraim Mojżesz Lilien” – opowiadała Podolec.

W zbiorach Ossolineum znajdują się także „Xięgi niektóre z żydowskich pism Starego Zakonu wybrane” w przekładzie Jerzego Żuławskiego, wydane w 1904 r. we Lwowie. „Księga posiada piękną kartę tytułową, a także dedykację: +Janowi Stenowi ofiarowuje tłumacz+. Jan Sten to pseudonim literacki Ludwika Brunera, polskiego chemika, nowelisty, poety a także krytyka literackiego. W egzemplarzu tym odnajdziemy rysunki Wilhelma Wachtla, twórcy żydowskiego, który pochodził z krakowskiej szkoły, ale pracował przede wszystkim we Lwowie” – tłumaczyła.

Podolec podkreśliła, że w zbiorach Ossolineum odnaleźć można nie tylko książki, ale także wiele innych obiektów ukazujących piękno i bogactwo kultury żydowskiej. W dziale rękopisów znajduje się m.in. Tora, czyli Pięcioksiąg w postaci zwojów, który chroniony jest przez specjalny pokrowiec, tzw. sukienkę.

W dziale numizmatów znajdują się natomiast brakteaty z hebrajskimi napisami, czy złocone galwanicznie kopie medali z gminy żydowskiej, które pochodzą prawdopodobnie z Sulęcina. Bogatą ikonografię judaistyczną można znaleźć z kolei w dziale grafiki. To m.in. ekslibrysy, rysunki i drzeworyty. (PAP)

Autorka: Agata Tomczyńska

ato/ aszw/