Po ponad 100 latach powróciła do Gdańska zabytkowa ława, złożona w XIX wieku z różnych części, z których najstarsze pochodzą z przełomu XVI i XVII wieku. Mebel pochodzi z dawnej kolekcji znanego gdańskiego kolekcjonera sztuki Lessera Giełdzińskiego.
Mebel kupiło Muzeum Gdańska od mieszkańca południowej Polski.
Bogato zdobiona ława posiada funkcję schowka. Stąd też jej inna nazwa to ławo-skrzynia. To wskazuje na jej użyteczny charakter.
„Ława ta złożona została w XIX wieku z mebli wcześniejszych, ale nie tylko. Największy i najbardziej okazały element – zaplecek – to najprawdopodobniej element boazerii albo wieka skrzyni i pochodzi z XVII wieku” – powiedziała we wtorek na konferencji prasowej Izabela Jastrzębska-Olkowska kierownik Dworu Artusa, jednego z oddziałów Muzeum Gdańska.
Dodała, że intarsje na ławie (technika zdobienia mebli różnymi gatunkami drewna – PAP) są mocno inspirowane tymi, które znajdują się w Dworze Artusa.
Mebel powstał z kilku gatunków drewna, m.in. orzecha, dębu, jesionu i hebanu.
„Najstarsze elementy to boki ławy, które pochodzą z przełomu XVI i XVII wieku” – wyjaśniła kierownik Dworu Artusa.
Dół skrzyni ławy zaś pochodzi z XVII w. „Jest hipoteza, że środkowa intarsja, przedstawiającą sen biblijnego Jakuba, prawdopodobnie pochodzi z jakiegoś mebla o charakterze religijnym. Mogła to być np. część skrzyni z plebanii kościoła” – dodała muzealniczka.
Koszt zakupu mebla przez Muzeum Gdańskie wyniósł 55 tys. zł, z czego ok. 34 tys. zł to dotacja Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów.
Nowy nabytek muzeum pochodzi z dawnej kolekcji gdańskiego przedsiębiorcy i kolekcjonera sztuki Lessera Giełdzińskiego.
Kupiec i kolekcjoner sztuki Lesser Giełdziński (ur. 10 stycznia 1830 we Włocławku, zm. 25 maja 1910 w Gries–San Quirino) był synem kupca polskiego, żydowskiego pochodzenia, Michaela (1796–1878) i Lei z domu Thorner (1802–1882).
Od 1860 r. Lesser Giełdziński prowadził w Gdańsku firmę handlującą zbożem. Dorobiwszy się dużego majątku inwestował w zakup sztuki dawnej, głównie meble i wyroby rzemiosła artystycznego. Kupował wiele obiektów pochodzących z gdańskich warsztatów oraz przedmiotów związanych z żydowskim obrządkiem religijnym.
Swoją kolekcję udostępniał do zwiedzania w swoich mieszkaniach na ul. Długiej i Długim Targu. Wśród prezentowanych obiektów była też skrzynia zakupiona przez Muzeum Gdańska.
W 1901 r. na parterze dawnego Nowego Domu Ławy (dziś boczna część Dworu Artusa - PAP) przy Długim Targu 43, w specjalnie adaptowanych pomieszczeniach, Giełdziński otworzył z inicjatywy i z pomocą władz miasta stałą ekspozycję „Danziger Diele” (Sień Gdańska). Ekspozycja odtwarzała wygląd części dawnego domu bogatego patrycjusza gdańskiego. Na jej urządzenie kolekcjoner przekazał miastu ok. 200 eksponatów ze swoich zbiorów.
10 stycznia 1904 r. z okazji swoich 74. urodzin Giełdziński ofiarował zbiór 127 judaików Wielkiej Synagodze w Gdańsku. W lutym 1939 r. kolekcja ta, za zgodą władz miasta, została wywieziona i znajduje się dziś w Jewish Museum w Nowym Jorku.
Giełdziński zmarł podczas pobytu na leczeniu w kurorcie Gries-San Quirino koło Bolzano, we włoskim Tyrolu. Trumnę ze zwłokami przewieziono koleją do Gdańska. Pochowany został na cmentarzu żydowskim na Chełmie.
W sierpniu 1911 r. synowie Giełdzińskiego Walter i Eduard zaproponowali władzom Gdańska nabycie całej kolekcji za dwa miliony marek. Kwota ta okazała się za wysoka i kolekcję przewieziono do Berlina, gdzie w domu aukcyjnym Adolpha Lepke wystawiono ją na sprzedaż. Na publicznej aukcji znalazło się prawie 2400 przedmiotów z kolekcji Lessera Giełdzińskiego (ok. 40 proc. jej całości, głównie przedmioty o dużym gabarycie).
Z tej okazji wydano specjalny katalog, w którym znalazła się m.in. skrzynia zakupiona przez Muzeum Gdańska.
Aukcja w Berlinie odbyła się w grudniu 1912 r. Część obiektów nabyło londyńskie Victoria and Albert Museum, nabywcami były także muzea w Niemczech, Krakowie i Poznaniu oraz osoby prywatne.(PAP)
autor: Robert Pietrzak
rop/ dki/
