13 koncertów zaplanowano podczas rozpoczynającego się 23 lipca XXIII Gdańskiego Festiwalu Carillonowego. Na instrumentach z wież kościoła św. Katarzyny i Ratusza Głównego Miasta zagrają muzycy z Niderlandów, Japonii, USA i Polski. Koncerty odbywać się będą w piątki i soboty do 28 sierpnia.
Gdańsk jest jedynym miastem w Polsce mającym czynne carillony, a tradycja grania na tym instrumencie sięga XVI w.
„Jak co roku przygotowaliśmy miejsce do słuchania piątkowych koncertów w ogrodzie ojców karmelitów. Kameralny plac przylega do północnego muru kościoła św. Katarzyny. Z kolei sobotnich koncertów z wieży Ratusza Głównego Miasta, w tym otwierający Jarmark św. Dominika, będzie można wysłuchać podczas spaceru po Głównym Mieście” – poinformowała w czwartek carillonistka miejska Monika Kaźmierczak z Muzeum Gdańska.
Podczas festiwalu, oprócz gdańskich carillonistek Moniki Kaźmierczak i Anny Kasprzyckiej, wystąpią artyści zagraniczni: Amerykanin Jeffrey Bossin z Berlina, polsko-japoński duet: Katarzyna Takao-Piastowska z mężem Toru Takao oraz Gideon Bodden i Paul Maassen z Niderlandów.
„Na tegorocznym festiwalu po raz pierwszy zagra Gideon Bodden, amsterdamski carillonista miejski. Muzyk wykona dwa koncerty, podczas których usłyszymy m.in. +Wariacje Goldbergowskie+ i autorskie opracowanie +Błękitnej Rapsodii+ George'a Gershwina. Z kolei Jeffrey Bossin zagra nową muzykę, napisaną specjalnie na jego carillon w berlińskim Tiergarten” – wyjaśniła Kaźmierczak.
Oprócz carillonistów wystąpią również: Tubicinatores Gedanenses (Wojciech Brzozowski, Piotr Kowalkowski, Paweł Hulisz oraz Emil Miszk - trąbki historyczne i Paweł Szewczyk - kotły); gdański NeoQuartet w składzie: Karolina Piątkowska-Nowicka, Paweł Kapica (skrzypce), Michał Markiewicz (altówka), Krzysztof Pawłowski (wiolonczela) oraz gdańsko-krakowski duet Wood&Bronze (Katarzyna Czubek - flety i Anna Kasprzycka - carillon).
Na finał festiwalu zaplanowano dwie premiery utworów, specjalnie napisanych dla festiwalu, które wykonają NeoQuartet i Paul Maassen. Będą to „Arachne” Paula Maassena i „Solaris”, napisany w hołdzie pisarzowi Stanisławowi Lemowi przez Katarzynę Kwiecień-Długosz.
„Nazwa pierwszego utworu odnosi się do pająka, w którego, za sprawą bogini Ateny, została zamieniona słynąca z umiejętności tkackich księżniczka. +Arachne+ to muzyka baletowa, poszukiwanie nowych dźwięków dla instrumentów, które kojarzą się nam z muzyką klasyczną. W tym obszarze aktywni są zwłaszcza muzycy z kolebki carillonów, czyli Niderlandów, a konkretnie Paul Maassen, który jest również pianistą jazzowym i dyrektorem muzycznym Teatru Muzycznego w Rotterdamie” – dodała Kaźmierczak.
W piątki ok. godziny 21.15 po zakończeniu koncertów festiwalowych z wieży kościoła św. Katarzyny zaplanowano też specjalne koncerty na carillon i umiejscowioną w pobliżu świątyni Fontannę Heweliusza.
Carillon to zespół co najmniej 23 dzwonów zestrojonych ze sobą w sposób umożliwiający wygrywanie na nich melodii. Umieszczany jest przeważnie na wieżach. Tradycja carillonów sięga XII w., a ich sztuka rozwinęła się między XIV a XVIII w., szczególnie we Francji i w Niderlandach.
Każdy dzwon połączony jest (najczęściej systemem linek) z pokaźną klawiaturą, na której muzyk gra, uderzając pięściami w drewniane klawisze w kształcie trzonków.
Pierwszy koncert carillonowy w Gdańsku został zagrany z wieży Ratusza Głównego Miasta 23 września 1561 r. z okazji zamontowania na iglicy pozłacanej figury króla Zygmunta II Augusta. Czternaście lat później podobny instrument zawisł także na wieży kościoła św. Katarzyny. Oba zestawy nie miały jednak klawiatury, wygrywały wyłącznie mechaniczne melodie zapisane wcześniej na tzw. bębnie. W XVIII w. na wieży kościoła św. Katarzyny pojawił się pierwszy w mieście carillon z klawiaturą.
Dźwięki dzwonów o wadze od kilku kilogramów do kilku ton przez wieki towarzyszyły najważniejszym wydarzeniom w Gdańsku.
Oba gdańskie carillony zostały zniszczone w czasie II wojny światowej. W ostatnich latach, dzięki zaangażowaniu pracowników gdańskiego Muzeum Zegarów Wieżowych (obecnie Muzeum Nauki Gdańskiej – PAP), udało się odtworzyć oba instrumenty. Carillon na ratuszu składa się z 37, a ten na kościele św. Katarzyny – z 50 dzwonów. Gdańsk kupił także mobilny instrument składający się z 48 dzwonów umieszczonych w przeszklonej gablocie zamontowanej na podwoziu zabytkowej ciężarówki.(PAP)
Autor: Robert Pietrzak
rop/ dki/
