Wręczono Doroczne Nagrody Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu

Galę wręczenia nagród - w siedzibie Zespołu Państwowych Szkół Muzycznych nr 1 w Warszawie - poprowadzili wicepremier, minister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu Piotr Gliński oraz dziennikarka TVP Kultura Katarzyna Sanocka.

Minister kultury uhonorował twórców, animatorów i mecenasów, których działalność w sposób szczególny przyczynia się do rozwoju, upowszechniania i ochrony kultury. Nagrody zostały przyznane w siedemnastu kategoriach: teatr, film, literatura, sztuki wizualne, architektura, taniec, twórczość ludowa, edukacja artystyczna, kultura cyfrowa, upowszechnianie, muzyka, ochrona dziedzictwa kulturowego, ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą, design.

Podczas gali wicepremier Gliński wręczył też nagrody specjalne: za całokształt twórczości, dla mecenasa kultury oraz nagrodę im. Tomasza Merty "Między literaturą a historią".

Decyzją Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu doroczną nagrodę - 40 tys. zł brutto, statuetka oraz dyplom, otrzymali za całokształt twórczości - Lidia Grychtołówna oraz Jerzy Maksymiuk.

Lidia Grychtołówna jest pianistką i pedagogiem, laureatką międzynarodowych konkursów pianistycznych, m.in. Międzynarodowego Konkursu im. Fryderyka Chopina w Warszawie oraz Międzynarodowego Konkursu im. Roberta Schumanna w Berlinie. Wiele razy zasiadała w jury warszawskich konkursów chopinowskich. Swą bogatą wiedzę oraz wielorakie doświadczenia przekazywała młodym adeptom sztuki jako profesor fortepianu na Uniwersytecie im. Jana Gutenberga w Moguncji. w 2013 r. została odznaczona Złotym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis".

Odbierając nagrodę przyznała, że granie na pianinie było jej "pasją od niemowlęctwa". "Mama moja była pianistką, nie koncertującą, bo w latach 20., 30. to nie było modne, żeby panna z dobrego domu grała na estradzie. Mnie się to udało" - mówiła z uśmiechem Grychtołówna. "Pierwszy koncert swój dałam mając lat 4,5. I bardzo byłam z tego dumna, jak mi publiczność biła brawo, ja też zaczęłam bić sobie brawo" - opowiadała nagrodzona.

Jerzy Maksymiuk to pianista, wielokrotnie nagradzany kompozytor, światowej sławy dyrygent, występujący na najważniejszych światowych estradach. Jego współpraca z Polską Orkiestrą Kameralną położyła podwaliny pod utworzenie orkiestry symfonicznej Sinfonia Varsovia. Jest współzałożycielem Polskiego Towarzystwa Muzyki Współczesnej, współtwórcą festiwalu Warszawska Jesień. W 2005 r. został odznaczony Złotym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis".

W jego imieniu nagrodę odebrali: małżonka Ewa Piasecka-Maksymiuk oraz syn Paweł Piasecki. "Wiadomo - Maksymiuk to nuty, nuty, nuty, muzyka, muzyka, muzyka. To właściwie jego świat, ale ciekawe, że tak bardzo ogląda się na publiczność. To uznanie jest tak bardzo dla niego ważne. Nagrody również. Myślę, że one bardzo uskrzydlają go" - podkreśliła Piasecka-Maksymiuk.

Laureatami dorocznej nagrody ministra w kategorii "Teatr" zostali: prof. Jarosław Gajewski oraz Ewa Dałkowska.

Jarosław Gajewski jest aktorem, pedagogiem, reżyserem, profesorem i wieloletnim prorektorem warszawskiej Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza. Swą karierę aktorską realizuje na scenach stołecznych teatrów oraz w produkcjach filmowych. Jest laureatem wielu nagród, m.in. w 2011 r. został odznaczony Brązowym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis".

Ewa Dałkowska to aktorka teatralna, filmowa i radiowa, mająca w swym dorobku współpracę z najwybitniejszymi polskimi reżyserami, m.in. Andrzejem Wajdą i Zbigniewem Hübnerem. Była współzałożycielką Teatru Domowego w stanie wojennym, laureatką wielu nagród, m.in. ostatnio Platynowego Opornika na XIII Międzynarodowym Festiwalu Filmowego "Niepokorni Niezłomni Wyklęci" w Gdyni, za "całokształt twórczości, za niezłomność w podejmowaniu trudnych tematów, bezkompromisowość i niezależność pracy twórczej". Wcześniej była uhonorowana m.in. Złotym (2017) i Srebrnym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis" (2007).

W kategorii "Film" nagrodzony został Arkadiusz Gołębiewski - operator, scenarzysta, reżyser i producent filmowy - pomysłodawca i spiritus movens Międzynarodowego Festiwalu Filmowego "Niepokorni, Niezłomni, Wyklęci". Jest producentem i autorem filmów dokumentalnych ukazujących polską drogę do wolności. Odnosząc się do kształtu otrzymanej statuetki Gołębiewski powiedział: "myślę, że ta jaskółka - te skrzydła - tylko uniesie mnie jako twórcę, ale też jako organizatora wielu przedsięwzięć i będę dalej mógł tutaj z dumą opowiadać o polskiej drodze do wolności".

Nagrody w kategorii "Literatura" otrzymali: Krzysztof Masłoń i dr Wojciech Stanisławski.

Krzysztof Masłoń jest dziennikarzem, publicystą i krytykiem literackim, skupiającym się na związkach literatury z polityką oraz historią. W 2018 r. został odznaczony Srebrnym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis". Był dwukrotnie nominowany do Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza – w 2015 r. za książkę pt. "Puklerz Mohorta: Lektury Kresowe" i w 2006 r. za książkę pt. "Żydzi, Sowieci i my".

Wojciech Stanisławski to publicysta, historyk, współpracownik i członek zespołu kuratorów Muzeum Historii Polski. Jest specjalistą w dziedzinie historii Związku Sowieckiego, Europy Środkowej oraz Bałkanów Zachodnich. Publikował m.in. na łamach Aspen Review, Dzieje.pl, Herito, Nowej Europy Wschodniej, Nowych Książek i Teologii Politycznej, jest ponadto felietonistą miesięcznika internetowego "Nowa Konfederacja".

Artystka rzeźbiarka, ceniona za swe nowatorskie podejście do rzeźby i przestrzeni, której twórczość podziwiać można na publicznych wystawach i w prywatnych kolekcjach na całym świecie - Ludwika Ogorzelec - odebrała nagrodę w kategorii Sztuki wizualne. Jest autorką monumentalnych konstrukcji o gęstej powikłanej strukturze, które zdają się zaprzeczać prawom ciążenia. "W mistrzowski sposób stosuje nabytą przez lata wiedzę na temat właściwości wykorzystywanych w swych dziełach materiałów oraz cech otoczenia, w którym powstają prace, nadając im charakterystyczną lekkość i ulotność" - podkreślono w informacji MKDNiS.

Laureatem nagrody kategorii "Architektura" został prof. Witold Cęckiewicz – architekt i pedagog. Był profesorem Politechniki Krakowskiej, w latach 1955-60 Głównym Architektem Krakowa, wieloletnim członkiem Polskiej Akademii Nauk oraz Polskiej Akademii Umiejętności. Jest autorem ikonicznych projektów z zakresu architektury, m.in. hotelu "Cracovia" i kina "Kijów" w Krakowie oraz Ambasady Polski w New Delhi.

Ryszard Kalinowski - choreograf, tancerz, pedagog, animator życia kulturalnego, dyrektor artystyczny Lubelskiego Teatru Tańca został uhonorowany w kategorii "Taniec".

Za "Twórczość ludową" nagrodzony został Edmund Zieliński – rzeźbiarz w drewnie, twórca obrazów na szkle. "Szeroko doceniany za swój niebanalny, indywidualny styl. Niezwykle zaangażowany w działania na rzecz Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Od lat opisuje i dokumentuje działalność i twórczość ludową w regionie kaszubskim" - napisano w informacji MKDNiS.

Laureatami w kategorii "Edukacja artystyczna" zostali Urszula Kryger śpiewaczka, pianistka, profesor sztuk muzycznych Akademii Muzycznej w Łodzi oraz Bartosz Bryła, skrzypek, pedagog, kierownik Katedry Kameralistyki i profesor klasy skrzypiec poznańskiej Akademii Muzycznej, wieloletni prezes, a obecnie członek zarządu Towarzystwa Muzycznego im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu.

W kategorii "Kultura cyfrowa" nagrodzono Stowarzyszenie Sportów Elektronicznych z Katowic - organizacja pozarządowa, prowadząca szereg innowacyjnych projektów mających na celu popularyzację i profesjonalizację sportów elektronicznych w kraju.

Za "Upowszechnianie" nagrody odebrały trzy muzykolożki: Irena Poniatowska - profesor i wykładowca w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego, znawczyni twórczości Fryderyka Chopina, uhonorowana Złotym (2013) i Srebrnym (2006) Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis; Zofia Chechlińska - profesor związana m.in. z Instytutem Sztuki Polskiej Akademii Nauk oraz Instytutem Muzykologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, członkini Rady Naukowej Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina; oraz Teresa Chylińska - badaczka życia i muzyki Karola Szymanowskiego.

W kategorii "Muzyka" nagrodzeni zostali Piotr Paleczny - pianista i pedagog, profesor Uniwersytetu Muzycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie - stale koncertujący z najznakomitszymi orkiestrami symfonicznymi na świecie, laureat i juror prestiżowych konkursów muzycznych, odznaczony W 2005 r. Złotym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis" oraz Konstanty Andrzej Kulka - światowej sławy wirtuoz skrzypiec, profesorem Uniwersytetu Muzycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie.

Za "Ochronę dziedzictwa kulturowego" nagrody odebrali historyk sztuki i muzealnik, wieloletni dyrektor Muzeum – Zamku w Łańcucie, Wit Wojtowicz oraz Jacenty Matysiak, prezes Fundacji Museion Norwid, miłośnik Norwida i kolekcjoner norwidianów, współzałożyciel pierwszego Muzeum Cypriana Norwida w Dębinkach, współprowadzonego przez MKDNiS.

Stowarzyszenie Rodzina Ponarska zostało nagrodzone w kategorii "Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą". Jest to organizacja pozarządowa kultywująca i upowszechniająca pamięć o zbrodni ludobójstwa dokonanej na Żydach i Polakach podczas okupacji niemieckiej w podwileńskich Ponarach w latach 1941-44 oraz badająca losy Polaków na Kresach II Rzeczypospolitej w trakcie II wojny światowej.

W kategorii "Design" nagrodzona została Dorota Kabała – projektantka, autorka cenionych i nowatorskich rozwiązań w zakresie narzędzi przeznaczonych dla osób z wrodzonymi wadami dłoni, trudniąca się w głównej mierze pracą projektową dla branży sportowej.

Nagrodę im. Tomasza Merty "Między literaturą a historią" przyznano Piotrowi Semce. W jego imieniu statuetkę odebrały żona Katarzyna Garczewska-Semka oraz córka Maria Semka.

Piotr Semka to ceniony dziennikarz i publicysta wielu mediów, historyk i autor książek dotyczących współczesnej historii Polski. Były działacz wolnościowy i członek opozycji antykomunistycznej, m.in. Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Wieloletni publicysta pisma "Solidarność". Absolwent Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Obecnie autor publikacji żywotnie traktujących o rodzimej sytuacji politycznej. Członek Rady Muzeum przy Muzeum II Wojny Światowej. Odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności za zasługi w działalności na rzecz niepodległości

"Mecenasem kultury" zostało uznane Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA, które od lat współtworzy polską kulturę, m.in. konsekwentnie wspiera Teatr Telewizji.

Wicepremier Gliński przyznał po gali, że "muzyka dominowała, mamy XVIII Konkurs Chopinowski". "To jest oczywiste, chcieliśmy złożyć hołd polskiej muzyce, nie tylko wykonawcom, ale także kompozytorom, dyrygentom czy muzykologom, ale to jest także nagroda, która próbuje wyławiać takie osoby, które często są niedostrzegane na salonach kultury" - wskazał szef MKDNiS.

W tym kontekście wymienił m.in. nagrodzonych w tym roku krytyków literackich - Krzysztofa Masłonia i Wojciecha Stanisławskiego. "Bardzo się cieszę, że dwóch bardzo ważnych dla polskiej kultury krytyków literackich mogło być wyróżnionych" - powiedział Gliński.

Zwrócił uwagę także na pomysłodawcą Międzynarodowego Festiwalu Filmowego NNW - Arkadiusza Gołębiewskiego.

Odnosząc się do tego, że w gronie laureatów znalazły się osoby zasłużone w dziedzinie kultywowania dziedzictwa kulturowego w kraju i za granicą powiedział: "Z jednej strony Stowarzyszenie Rodzina Ponarska, bo to zbrodnia straszliwa i może najbardziej zapomniana. Przypominam: 100 tys. obywateli II Rzeczpospolitej - Żydów i Polaków - zostało zamordowanych w Ponarach. Pamięć o tej zbrodni przez lata niosły rodziny i organizacja pozarządowa, stowarzyszenie. My staramy się wspomagać tego rodzaju działalność, ale faktycznie trzeba oddać, że to jest bardzo zasłużone stowarzyszenie".

"Z drugiej strony fundacja poświęcona Norwidowi - społecznicy i norwidolodzy, którzy od lat gromadzili się, organizowali sympozja, budowali środowisko, i jednocześnie domagali się tego, żeby w Polsce powstało muzeum Norwida. Oni się skoncentrowali, chociaż pochodzą z całej Polski, na miejscu urodzenia Norwida, to było na Mazowszu. W Dębinkach jest pałac, w którym Norwid po śmierci matki się wychowywał, mieszkał przez wiele lat i w tym Pałacu właśnie, powstanie Muzeum Norwida. Muzeum założone zostało formalnie przez miejscowe samorządy, ale mu, jako MKDNiS, wchodzimy do tej organizacji od stycznia, oczywiście z pieniędzmi publicznymi, więc będzie można postawić tę instytucję na właściwym poziomie, a ona będzie wypełniona merytorycznie właśnie przez norwidologów, którzy działają w fundacji, która dzisiaj otrzymała nagrodę" - dodał Gliński.

Doroczna Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego jest przyznawana od 1997 roku zasłużonym postaciom świata kultury w uznaniu całokształtu ich dorobku zawodowego lub za wybitne osiągnięcia w danym roku w reprezentowanej przez nich dziedzinie.(PAP)

autor: Katarzyna Krzykowska

ksi/ pat/