Kampania społeczna „Zabytki to Twoje dziedzictwo. Nie pozwól niszczyć. Reaguj!” ma na celu zwalczanie przestępstw i wykroczeń przeciwko zabytkom. „Dziedzictwo kulturowe jest ważnym świadectwem naszej historii” - powiedział dyrektor Narodowego Instytut Dziedzictwa Bartosz Skaldawski podczas konferencji prasowej poświęconej drugiej odsłonie kampanii.
"Dziedzictwo kulturowe jest czymś ważnym - to oczywiście truizm. Jednak dziedzictwo jest i powinno być nam bliskie, jeśli jesteśmy świadomi jego wartości" – mówił w trakcie konferencji Bartosz Skaldawski. Dyrektor NID zwrócił uwagę, że "dziedzictwo kulturowe może być ważnym czynnikiem powodującym, że krajobraz kulturowy naszej okolicy jest piękny, bo mieszkamy w otoczeniu pięknych obiektów". Jak jednak zastrzegł, "wartość dziedzictwa jest dużo głębsza". "Dziedzictwo kulturowe jest ważnym świadectwem naszej historii. Poprzez zabytki możemy lepiej pamiętać naszą historią, są one kotwicą pamięci, a ich rolę możemy porównać do roli, jaką w codziennym życiu pełnią zdjęcia i pamiątki rodzinne" – mówił dyrektor NID.
Skaldawski zwrócił także uwagę na rolę, jaką zabytki odgrywają dla teraźniejszości i współczesności. "Pamięć o historii i doświadczeniach naszych przodków kształtuje naszą dzisiejszą tożsamość i kreuje naszą przyszłość. W oparciu o historię podejmujemy ważne decyzje. Jeśli będziemy pamiętać lekcję historii, to będziemy podejmować mądrzejsze decyzje" – wskazał.
"Musimy szanować dziedzictwo kulturowe, aby mogło służyć nie tylko nam, ale i kolejnym pokoleniom" - zaapelował. W działaniach na rzecz dziedzictwa kulturowego ważnym czynnikiem jest pamięć i świadomość społeczna. "Bez woli społecznej nasze działania są krótkotrwałe, bowiem dla długotrwałego zachowania dziedzictwa kulturowego powszechna wola społeczna jest kluczowym czynnikiem" – podkreślił szef NID. Wyjaśnił również, że z badań opinii społecznej wynika, że poza grupą 36 proc. społeczeństwa, tzw. "orędowników dziedzictwa", która jest zainteresowana i pogłębia swoją wiedzę na temat dziedzictwa kulturowego, reszta społeczeństwa, nawet jeśli dostrzega wartość dziedzictwa kulturowego – ponad 86 proc. badanych uważa je za coś ważnego - to jest często postawa deklaratywna.
Skaldawski wyjaśnił, że "tym, co najbardziej może bulwersować i przyczyniać się do niszczenia zabytków, są różne działania przestępcze, takie jak chociażby wandalizm czy działania inwestycyjne bez konsultacji z konserwatorem zabytków". "Niektóre z nich to nieuświadomione przestępstwa, ponieważ brakuje tej świadomości wartości dziedzictwa kulturowego, co może prowadzić do niszczenia zabytków" - podkreślił.
W pierwszej odsłonie kampanii jej twórcy odwołali się do literatury kryminalnej i sensacyjnej. "Wielu znakomitych pisarzy kryminalnych i sensacyjnych napisało opowiadania, w którym został poruszony wątek przestępstw przeciwko zabytkom i dziedzictwu kulturowemu" – przypomniał szef NID. Poinformował, że "w drugiej odsłonie kampanii postanowiliśmy zaangażować influencerów, którzy opowiedzą o wartości dziedzictwa kulturowego". We wtorek o godz. 17 swoją premierę będzie miał film przygotowany w ramach tej kampanii. Będzie go można obejrzeć na kanale na YouTube "Uwaga! Naukowy bełkot", który prowadzi Dawid Myśliwiec. Jak podkreślił Skaldawski, w akcji może wziąć udział również każdy użytkownik mediów społecznościowych, szczególnie Instagram. "Zachęcamy do zamieszczania wpisów i zdjęć z hasztagiem #niemamojejzgodynato" - wskazał szef NID.
Podczas konferencji Wielkopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków Jolanta Goszczyńska wskazała, jakie działania przyczyniają się do niszczenia zabytków. "Największym problemem są zaniechania ze strony właścicieli zabytków, ponieważ nieodpowiednie zabezpieczenie obiektu stanowi okazję dla złodziei" – wyjaśniła. Dodała, że "często spotykamy się także z aktami wandalizmu". "Choć skutki takich zachowań są stosunkowo łatwe do usunięcia, to mimo wszystko takie działania są niepotrzebne" - mówiła.
Goszczyńska wskazała również na niszczenie obiektów znajdujących się na opuszczonych cmentarzach ewangelickich i żydowskich, które często są pozbawione stałej opieki. "Możemy zauważyć niszczenie samych nagrobków oraz kradzież elementów metalowych, które można następnie spieniężyć" – wyjaśniła. Do niszczenia zabytków przyczyniają się również kradzieże elementów kamieniarskich. Do niszczenia zabytków przyczyniają się także źle prowadzone prace konserwatorskie, które mogą skutkować źle prowadzone prace konserwatorskie także skutkować uszkodzeniem w sposób trwały. Jako przykład Goszczyńska podała nieumiejętnie przeprowadzane prace mające na celu odnowienie przydrożnych kapliczek.
Konserwator zwróciła również uwagę na źle prowadzoną konserwację drzew, które często są elementem zabytkowym oraz na niszczenie stanowisk archeologicznych. "Modne jest robienie zdjęć w różnych elementach architektonicznych, co też skutkuje niszczeniem zabytków. Na terenie parku w Rogalinie ktoś wszedł na rzeźbę, aby zrobić selfie, w wyniku czego ta rzeźba została zniszczona" - powiedziała. W trakcie konferencji konserwator zaapelowała, aby osoby, które są świadkami przestępstw przeciwko zabytkom, zgłosiły ten fakt organom ścigania oraz konserwatorom zabytków.
Narodowy Instytut Dziedzictwa to państwowa instytucja kultury, stanowiąca eksperckie i opiniodawcze wsparcie dla Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Misją NID jest tworzenie podstaw dla zrównoważonej ochrony dziedzictwa kulturowego w celu jego zachowania dla przyszłych pokoleń poprzez wyznaczanie i upowszechnianie standardów ochrony oraz konserwacji zabytków, kształtowanie świadomości społecznej w zakresie wartości i zachowania dziedzictwa kulturowego, a także gromadzenie i upowszechnianie wiedzy o dziedzictwie. (PAP)
Autorka: Anna Kruszyńska
akr/ dki/
