Teren byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz. Fot. PAP/S. Mielnik
Muzeum Auschwitz zawarło w piątek umowę na wykonanie koncepcji plastycznej i architektoniczno-budowlanej stałej wystawy „Polacy w KL Auschwitz. Mieszkańcy ziemi oświęcimskiej w czasie II wojny światowej”. Instytucja podaje, że otwarcie zaplanowano na 2023 r.
Poinformował o tym w piątek PAP rzecznik Muzeum Auschwitz Bartosz Bartyzel.
Bartyzel wskazał, że będzie stanowiła rozszerzenie wystawy głównej. W sposób szczególny skupi się na losach Polaków w niemieckim obozie. Przedstawi historię więźniów obozu rejestrowanych jako polityczni, ale także wszystkie inne kategorie osadzonych w nim obywateli polskich, w tym polskich Żydów, kierowanych do Auschwitz na zagładę.
Ekspozycja zlokalizowana będzie w bloku 15 byłego niemieckiego obozu Auschwitz I. Bartyzel wskazał, że będzie stanowiła rozszerzenie wystawy głównej. W sposób szczególny skupi się na losach Polaków w niemieckim obozie. Przedstawi historię więźniów obozu rejestrowanych jako polityczni, ale także wszystkie inne kategorie osadzonych w nim obywateli polskich, w tym polskich Żydów, kierowanych do Auschwitz na zagładę.
Polacy w KL Auschwitz
Jednym z pierwszych kroków, które wykonano, by stworzyć nową wystawę, było wyłonienie w konkursie wykonawcy jej koncepcji plastycznej oraz architektoniczno-budowlanej. Stało się to pod koniec września br. Muzeum zakomunikowało wówczas, że pierwszą nagrodę w wysokości 25 tys. zł oraz zaproszenie do negocjacji w trybie zamówienia z wolnej ręki otrzymał projekt zgłoszony przez spółki: Adventure Sławomir Mazan, Jarema Szandar, Koza Nostra Studio oraz Biuro Usług Architektonicznych „Profil”.
Sąd konkursowy, pod przewodnictwem prof. Rafała Ziembińskiego z krakowskiej ASP, docenił przede wszystkim „zastosowane środki wyrazu artystycznego oraz wizualnego tworzące spójną kompozycję ekspozycji”, a także „właściwe połączenie treści scenariusza z oddziaływaniem na emocje przyszłych zwiedzających przez zaproponowane środki architektoniczne, plastyczne i wystawiennicze, m.in. wykreowanie odpowiedniego nastroju wnętrza za pomocą światła i koloru oraz konsekwentnego sposobu prowadzenia narracji”.
Rzecznik Muzeum Bartosz Bartyzel poinformował w piątek PAP, że dokumentacja projektowa będzie powstawała przez cały 2022 r. „Musimy pamiętać, że wraz z opracowaniem dokumentacji projektowej wykonawca musi pozyskać wszelkie zgody i pozwolenia administracyjne, w tym Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków” – zaznaczył.
Sąd konkursowy, pod przewodnictwem prof. Rafała Ziembińskiego z krakowskiej ASP, docenił przede wszystkim „zastosowane środki wyrazu artystycznego oraz wizualnego tworzące spójną kompozycję ekspozycji”, a także „właściwe połączenie treści scenariusza z oddziaływaniem na emocje przyszłych zwiedzających przez zaproponowane środki architektoniczne, plastyczne i wystawiennicze, m.in. wykreowanie odpowiedniego nastroju wnętrza za pomocą światła i koloru oraz konsekwentnego sposobu prowadzenia narracji”.
Po zgromadzeniu dokumentacji rozpocznie się konserwacja poobozowego bloku 15. „Zależy nam na jak najdłuższej dostępności wystawy dla odwiedzających, dlatego najpierw zostanie opracowana wspomniana dokumentacja, a dopiero w ostatniej chwili zamkniemy, zdemontujemy obecną ekspozycję i rozpoczniemy prace budowlano-konserwatorskie” – wyjaśnił Bartyzel.
Rzecznik Muzeum wyraził nadzieję, że nowa wystawa otwarta zostanie jeszcze w 2023 r.
Stworzenie nowej wystawy polskiej w Miejscu Pamięci Auschwitz jest finansowane z nadzwyczajnego wsparcia resortu kultury. Ekspozycja zajmie dwa piętra historycznego bloku 15 w byłym obozie Auschwitz I. Koszt realizacji wystawy, który obejmuje zarówno prace techniczne i konserwatorskie w historycznym budynku, jak i wykonanie samej ekspozycji, to ok. 23 mln zł.
Dyrektor Muzeum dr Piotr Cywiński wskazał, że w KL Auschwitz zostało uwięzionych ponad 140 tys. polskich więźniów. Prawie połowa zginęła lub została zamordowana. „W ramach zagłady Niemcy deportowali do obozu także ok. 300 tys. polskich Żydów. Wielu Romów, których tu zamordowano także pochodziło z przedwojennych terenów Rzeczypospolitej. O ich losach opowiemy w nowej ekspozycji” – podkreślił.
Dyrektor Muzeum dr Piotr Cywiński wskazał, że w KL Auschwitz zostało uwięzionych ponad 140 tys. polskich więźniów. Prawie połowa zginęła lub została zamordowana. „W ramach zagłady Niemcy deportowali do obozu także ok. 300 tys. polskich Żydów. Wielu Romów, których tu zamordowano także pochodziło z przedwojennych terenów Rzeczypospolitej. O ich losach opowiemy w nowej ekspozycji” – podkreślił.
Zaznaczył zarazem, że Auschwitz znane jest w świecie przede wszystkim jako miejsce Holokaustu, jednak należy pamiętać, że Niemcy utworzyli obóz na początku wojny dla polskich więźniów politycznych. „To fundamentalne, by w Miejscu Pamięci pokazywać całość wielowymiarowej historii tego miejsca, dlatego tak ważne jest utworzenie nowej polskiej wystawy narodowej” – podkreślił Cywiński.
Sondaż: Auschwitz pozostaje symbolem totalnego zła, ludobójstwa i Holokaustu
Autorem scenariusza nowej ekspozycji jest dr Piotr Setkiewicz, kierownik Centrum Badań Muzeum Auschwitz. Wystawa mówiła będzie o początkach wojny i okupacji niemieckiej w Polsce, zobrazuje skalę prześladowań i okrucieństwa, a także planowość dokonywanych przez niemiecką policję aresztowań. Omówione zostaną też mechanizmy deportacji polskich Żydów, kategorie polskich więźniów KL Auschwitz, przyczyny ich śmierci w obozie, a także temat wyzwolenia i budowania pamięci po wojnie.
Setkiewicz wskazał, że druga część ekspozycji dotyczyła będzie zarówno historii Oświęcimia w czasie II wojny światowej – realiów okupacji, wysiedleń, aktywności firmy IG Farbenindustrie, a także niemieckich planów przebudowy miasta – jak i pomocy niesionej z narażeniem życia więźniom KL Auschwitz przez „Ludzi Dobrej Woli”, Polaków mieszkających w pobliżu tzw. strefy interesów obozu – obszaru 40 km kw. izolujących teren obozowy od świata zewnętrznego. Całość zakończy wykaz ponad 1,2 tys. nazwisk osób pomagającym więźniom.
Dotychczasowa polska wystawa narodowa prezentowana jest w bloku 15 na terenie byłego obozu Auschwitz I od 1985 r. Ekspozycja „Walka i martyrologia narodu polskiego w latach 1939-1945” to obecnie jedna z najstarszych prezentowanych na terenie Miejsca Pamięci.
Dotychczasowa polska wystawa narodowa prezentowana jest w bloku 15 na terenie byłego obozu Auschwitz I od 1985 r. Ekspozycja „Walka i martyrologia narodu polskiego w latach 1939-1945” to obecnie jedna z najstarszych prezentowanych na terenie Miejsca Pamięci.
Niemcy założyli obóz Auschwitz w 1940 r., aby więzić w nim Polaków. Pierwszy transport polskich więźniów politycznych, liczący 728 osób, przybył do Auschwitz z więzienia w Tarnowie 14 czerwca 1940 r. Polacy stanowili drugą, pod względem liczby osób deportowanych do obozu, grupę więźniów.
Auschwitz II-Birkenau powstał dwa lata później. Stał się miejscem zagłady Żydów. W kompleksie obozowym funkcjonowała także sieć podobozów. W Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 mln ludzi, głównie Żydów.
W 1947 r. na terenie byłych obozów Auschwitz I i Auschwitz II-Birkenau powstało muzeum. W 2019 r. były niemiecki obóz zwiedziło 2,32 mln osób. W kolejnym roku, na którym piętno odcisnęła pandemia, a placówka przez wiele miesięcy była zamknięta, miejsce pamięci odwiedziły 502 tys. osób. (PAP)
Autor: Marek Szafrański
szf/ pat/
