Rzecznik prasowy Państwowego Muzeum na Majdanku Agnieszka Kowalczyk-Nowak (L), dyrektor Muzeum dr Tomasz Kranz (C) oraz pracownik Działu Naukowego Muzeum Jakub Chmielewski (P) podczas konferencji prasowej w siedzibie Muzeum w Lublinie, 23 bm. Spotkanie poświęcone było planom obchodów 80. rocznicy akcji "Reinhardt". Fot. PAP/W. Jargiło
Debaty, konferencje, wystawa, projekcja filmu dokumentalnego – to niektóre z wydarzeń, które przygotowało Państwowe Muzeum na Majdanku w Lublinie dla upamiętnienia 80. rocznicy akcji „Reinhardt”, podczas której Niemcy wymordowali w sumie około 2 mln Żydów z Polski i innych krajów europejskich.
„Akcja +Reinhardt+ to najkrwawszy etap Holokaustu czyli zagłady Żydów europejskich dokonanych przez Trzecią Rzeszę podczas II wojny światowej. Trzeba pamiętać, że była ona realizowana przez niemieckich i austriackich nazistów przez ponad dwa lata, jeśli weźmiemy pod uwagę okres przygotowania, planowania i budowy obozów do ich likwidacji. Jest to zbrodnia, którą dokonano w wielu miejscach” – zwrócił uwagę dyrektor muzeum na Majdanku Tomasz Kranz, dodając, że Lublinowi przypadła w tym tragiczna rola.
„Tutaj mieścił się sztab akcji +Reinhardt+. Były magazyny mienia ofiar, stacja przeładunkowa. Tutaj też zapadły kluczowe decyzje podejmowane przez Himmlera i innych wysokich rangą funkcjonariuszy SS” – przypomniał dyrektor.
„Pod względem logistycznym, politycznym, Lublin pełnił ważniejszą funkcję niż stolica Generalnego Gubernatorstwa – Kraków czy nawet Warszawa. To jest tragiczne dziedzictwo, o którym trzeba przypominać dla dobra pamięci o ofiarach Holocaustu” – podkreślił Tomasz Kranz.
W jego ocenie, gdyby powstała mapa pamięci Holocaustu w Europie, to Lublin zająłby na niej centralne miejsce obok Berlina. „Pod względem logistycznym, politycznym, Lublin pełnił ważniejszą funkcję niż stolica Generalnego Gubernatorstwa – Kraków czy nawet Warszawa. To jest tragiczne dziedzictwo, o którym trzeba przypominać dla dobra pamięci o ofiarach Holocaustu” – podkreślił Tomasz Kranz.
Państwowe Muzeum na Majdanku zaprezentowało w środę podczas konferencji prasowej program wydarzeń związanych z przypadającą w tym roku 80. rocznicą akcji „Reinhardt”. Rozpoczną się one w połowie marca od wydania polsko-angielskiego magazynu „Varia” poświęconego akcji „Reinhardt”. W numerze znajdą się szkice historyczne, fotografie archiwalne i wybór unikatowych dokumentów.
Uroczystości upamiętniające początek eksterminacji Żydów w Generalnym Gubernatorstwie odbędą się 15 marca w Bełżcu. Z kolei na 17 marca zaplanowano dyskusję panelową w dawnym gmachu sztabu akcji „Reinhardt” w Lublinie poświęconą jej roli i znaczeniu w kontekście „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”. W programie spotkania jest też projekcja filmu dokumentalnego „Lubelskie ślady akcji +Reinhardt+ zrealizowanego przez PMM oraz promocja najnowszych wydawnictw muzeum.
Z kolei debaty poświęcone akcji „Reinhardt” będą dotyczyły kolejno: infrastruktury akcji (21 kwietnia), losów lubelskich Żydów (9 czerwca), obozu pracy na Flugplatzu i przy Lipowej (15 września), akcji „Erntefest” (3 listopada).
W maju przewidziano w Lublinie konferencję naukową na temat infrastruktury akcji „Reinhardt” oraz seminarium naukowe w Sobiborze dotyczące edukacji muzealnej. Z kolei, od czerwca do września, w kilku miastach w Polsce, m.in. Białymstoku, Warszawie będzie można oglądać wystawę plenerową poświęconą niemieckiej akcji „Reinhardt”.
W nocy z 16 na 17 marca 1942 r. Niemcy rozpoczęli likwidację getta w Lublinie, wysyłając transporty Żydów do obozu zagłady w Bełżcu. Wydarzenia te zapoczątkowały akcję „Reinhardt” – zaplanowaną przez nazistów zagładę Żydów na terenie Generalnego Gubernatorstwa. W akcji tej od marca 1942 r. do listopada 1943 r. Niemcy wymordowali w sumie ok. 2 mln Żydów z Polski i innych krajów europejskich. Eksterminacji dokonywali głównie w trzech obozach zagłady w Treblince, Bełżcu i Sobiborze.
Na 2022 r. zaplanowano również premiery kilku publikacji, w tym m.in. polskiego tłumaczenia książki Anniki Wienert „Przedstawić obóz. Architektura nazistowskich obozów zagłady” i wydania w języku angielskim książki „Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie”.
W nocy z 16 na 17 marca 1942 roku, Niemcy rozpoczęli likwidację getta w Lublinie, wysyłając transporty Żydów do obozu zagłady w Bełżcu. Wydarzenia te zapoczątkowały akcję "Reinhardt" - zaplanowaną przez nazistów zagładę Żydów na terenie Generalnego Gubernatorstwa. W akcji tej od marca 1942 r. do listopada 1943 r., Niemcy wymordowali w sumie około dwóch milionów Żydów z Polski i innych krajów europejskich. Eksterminacji dokonywali głównie w trzech obozach zagłady w Treblince, Bełżcu i Sobiborze.
Operację „Reinhardt” zakończyła akcja pod nazwą „Erntefest” (tzn. „Dożynki”). Była to masowa egzekucja Żydów przeprowadzona 3 i 4 listopada 1943 r. - w obozie na Majdanku hitlerowcy zastrzelili wtedy jednego dnia ponad 18 tys. Żydów, a kolejne 24 tys. zamordowano w innych obozach.
Niemiecki obóz koncentracyjny na Majdanku istniał od października 1941 r. do lipca 1944 r. Spośród prawdopodobnie 150 tys. osób, które przeszły przez Majdanek, na skutek głodu, chorób, pracy ponad siły, a także w egzekucjach i komorach gazowych życie straciło tu około 80 tys. osób. 60 tys. z nich to byli Żydzi. Oni też stanowili największą grupę osadzonych. Kolejną tworzyli Polacy. Na Majdanek wysyłano także Białorusinów, Ukraińców, Rosjan i osoby z innych krajów Europy. Wśród uwięzionych byli polityczni, kryminalni, homoseksualiści, jeńcy wojenni, zakładnicy, ludzie ujęci podczas łapanek, wysiedleń i pacyfikacji.(PAP)
Autorka: Gabriela Bogaczyk
gab/ dki/
