60 dywanów znalazło się na wystawie „Polska tkanina dwuosnowowa”, otwartej w niedzielę w Podlaskim Muzeum Kultury Ludowej w Wasilkowie. Najstarsze pochodzą z drugiej połowy XVIII wieku. Ekspozucja ma pokazać nie tylko tradycje tkackie, ale też bogactwo wzorów i kolorów.
Tkanina dwuosnowowa tkana jest z wełny na ręcznych krosnach. Składa się z dwóch warstw w różnych kolorach, które – w połączeniu – tworzą ornament. Na obu stronach uzyskiwany jest jednakowy wzór, ale w różnych kolorach. Obok drzew czy figur geometrycznych, głównych jej motywów, tka się też sceny z życia wiejskiego. W Podlaskiem najbardziej znanym ośrodkiem tkactwa dwuosnowowego jest gmina Janów.
Podlaskie Muzeum Kultury Ludowej (PMKL), czyli skansen w podbiałostockim Wasilkowie, ma w kolekcji 750 tkanin dwuosnowowych. Na wystawie większość eksponatów pochodzi z jego zbiorów, kilka pozostałych – z Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, Muzeum Północno-Mazowieckiego w Łomży i ze skansenu kurpiowskiego w Nowogrodzie.
Wystawę można oglądać w czterech salach wystawienniczych dworu z Bobry Wielkiej. Najstarsza prezentowana tam tkanina dwuosnowowa ma ponad 150 lat. Pochodzi ze wsi Borkowo koło Kolna. Tkaczka umieściła na niej m.in. rok powstania (1866) i wzór z gwiazdami wpisanymi w romby, a także kwiaty tulipanów tworzące bordiurę, czyli dekoracyjne obramowanie tkaniny.
Na ekspozycji zobaczyć można wzory geometryczne i roślinne, m.in. tkaniny powstałe w okolicach Ełku i Olecka (obecne woj. warmińsko-mazurskie) w drugiej połowie XVIII i na początku XIX wieku, a także z przełomu XIX i XX wieku z obszaru obejmującego powiaty woj. podlaskiego: augustowski, łomżyński, kolneński, grajewski, moniecki, sokólski i białostocki. Są też tkaniny artystyczne z motywami zwierząt czy roślin, powstałe w Janowie w drugiej połowie XX wieku.
Wystawa, która ma być czynna co najmniej przez trzy miesiące, została realizowana w ramach projektu "Tkanina dwuosnowowa Podlasia – dzieło sztuki ludowej i jego popularyzacja" dofinansowanego przez resort kultury i dziedzictwa narodowego w ramach Funduszu Promocji Kultury.
Z pomysłu Podlaskiego Muzeum Kultury Ludowej jesienią 2020 r. na jednym z białostockim wieżowców powstał mural z tkaniną dwuosnowową. Malowidło stworzono na ścianie budynku przy ul. Skłodowskiej. Kształtem przypomina ono wieżę ze spadzistym daszkiem. Kompozycję wypełniają wzory z tkaniny dwuosnowowej.
Projekty, których celem jest promocja tradycyjnego tkactwa, w tym tworzenia właśnie tkanin dwuosnowowych, realizuje też inna placówka w regionie – Podlaski Instytut Kultury. Projekt nosi nazwę "Podlaskie sploty". Składają się na niego m.in. warsztaty różnych technik tkackich i wystawy tradycyjnych tkanin.(PAP)
rof/ joz/
