„Niejedno” Barbary Woźniak, wyd. Drzazgi
Barbara Woźniak, autorka książki „Niejedno” została laureatką siódmej edycji Nagrody Literackiej im. Witolda Gombrowicza wręczonej w sobotę w Radomiu. Wyróżnienie przyznawane jest za debiut prozatorski.
Decyzją kapituły Nagrody miesięczna rezydencja w Vence we Francji, gdzie w ostatnich latach swego życia mieszkał Gombrowicz, przypadła Mateuszowi Pakule, autorowi książki "Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję".
Jak podkreślali jurorzy, obydwie nagrodzone książki łączy figura ojca. Mówią one o chorobie, cierpieniu, umieraniu i trudnej opiece nad chorymi.
Zdaniem kapituły Barbara Woźniak w nagrodzonej powieści "Niejedno" przejmująco i przenikliwie pokazuje relacje ojca chorego na Alzhaimera oraz syna, który się nim opiekuje. "W czasach, kiedy łatwo głosimy tezę o fatalnym stanie polskiej literatury fabularnej, Barbara Woźniak proponuje pełnowymiarową opowieść o starości, chorobie, opiece, marności pracy akademickiej i znużeniu życiem" - mówiła w laudacji członkini jury Zofia Król.
Według jurorów autorka książki "Niejedno" sprawnie splata tę opowieść z wątkami przemyśleń i lektur głównego bohatera. "Opowiadana precyzyjnie i z bliska codzienność składa się z dramatycznie i absurdalnie zabawnych zarazem godzin spędzanych z chorym na Alzhaimera ojcem, kolejnych nieprzespanych nocy, monologów wewnętrznych prowadzonych w samochodzie i pociągu, wreszcie coraz trudniejszych dialogów ze studentami podczas zajęć z etyki dla przyszłych lekarzy" – zaznaczyła członkini kapituły nagrody.
Dodała, że najbardziej intrygujący w powieści jest główny bohater, niewidoczna gdzie indziej w literaturze postać opiekuna. "Zachwycił nas także różnorodny język powieści, czuły i empatyczny w narracji o ojcu, zaczepny w trudnych dialogach z córką, fachowy, ale nie pozbawiony ironii w opisie zajęć ze studentami” - powiedziała Król.
Jurorzy podkreślili, że nagrodzona książka Woźniak to powieść rodzinna, ale także pełna odniesień do filozofii, literatury i nauki. "+Niejedno+ jest debiutem, ale zarazem dziełem dojrzałej już pisarki" – podsumowała kapituła.
Barbara Woźniak odbierając nagrodę, przypomniała o trudnej sytuacji opiekunów osób starszych. "Chciałabym zaapelować, nawiązując do książki, do ducha tej opowieści, do zawartych w niej rozważań na temat sprawiedliwego społeczeństwa (…), by możliwe było godne chorowanie, godne opiekowanie się osobami bliskimi i godne umieranie" - powiedziała laureatka.
"Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję" Mateusza Pakuły to z kolei – w ocenie kapituły Nagrody "wstrząsający dziennik umierania ojca na raka trzustki, podczas gdy jego syn i najbliższe otoczenie zdarzają się z niemocą służby zdrowia". "Ta książka to także pełna gniewu diatryba przeciwko instytucji Kościoła, a zarazem żarliwy manifest na rzecz prawa do godnej śmierci" – podkreśliła kapituła, przedstawiając książkę Pakuły.
Dziękując za wyróżnienie, Mateusz Pakuła podkreślił, że dedykuje je w pierwszej kolejności zmarłemu ojcu. "Chciałbym życzyć sobie i nam wszystkim laickiego państwa" – podkreślił Pakuła.
Nagroda Literacka im. Witolda Gombrowicza jest przyznawana za debiut, rozumiany jako pierwsza lub druga książka danego autora, napisany prozą artystyczną w języku polskim. Zwycięzca, oprócz statuetki, otrzymuje nagrodę finansową (40 tys. zł) oraz lornetkę, będącą symbolem twórczej uważności wobec świata i nawiązującą do ostatnich lat życia pisarza, który, uwięziony przez chorobę, przez lornetkę obserwował ludzi i ich życie w Vence. Natomiast wszyscy autorzy nominowani do nagrody otrzymali czeki na 5 tys. W tej edycji konkursu brały udział książki wydane w 2021 r.
Do VII edycji Nagrody Literackiej im. Witolda Gombrowicza zgłoszono 100 książek. W czerwcu jurorzy wyłonili pięcioro nominowanych. Rafał Hetman został nominowany za książkę "Izbica, Izbica" (wyd. Czarne), Robert Nowakowski za "Ojczyznę jabłek" (Wydawnictwo Literackie), Mateusz Pakuła za "Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję" (wyd. Nisza), Barbara Woźniak za "Niejedno" (wyd. Drzazgi), a Aleksandra Zbroja – za książkę "Mireczek. Patoopowieść o moim ojcu" (wyd. Agora).
Konkurs organizowany jest przez prezydenta Radomia i Muzeum Witolda Gombrowicza we Wsoli. Nagrodę Literacką im. Witolda Gombrowicza ustanowiono w 2015 r., po raz pierwszy została wręczona we wrześniu 2016 r. Kapituła wskazała wówczas dwoje laureatów - Weronikę Murek i Macieja Hena. W drugiej edycji Nagrodę Gombrowicza dostała Anna Cieplak za powieść "Ma być czysto", w trzeciej Marcin Wicha za "Rzeczy, których nie wyrzuciłem", zaś w czwartej Olga Hund za "Psy ras drobnych". V edycję wygrała Barbara Sadurska, autorka książki pt. "Mapa", a VI - Aleksandra Lipczak, autorka książki "Lajla znaczy noc". (PAP)
Autorka: Ilona Pecka
ilp/ dki/
