Wystawa „Sztuka w mundurze. Krakowski Oddział Grobów Wojennych 1915-1918”. Fot. PAP/Ł. Gągulski
Dorobek ponad 40 artystów i architektów zgrupowanych w działającym na terenie Galicji Zachodniej w latach 1915–1918 Krakowskim Oddziale Grobów Wojennych będzie można oglądać od piątku na wystawie w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie.
Jak zaznaczają kuratorki wystawy dr Beata Nykiel i dr Agnieszka Partridge, dorobek tych twórców to fenomen, bowiem powołani zostali oni do projektowania cmentarzy, a pozostawili po sobie także ciekawą spuściznę wykraczającą często poza funeralne realia.
Działający w pomieszczeniach c.k. Szpitala dla Ozdrowieńców na Wzgórzu Wawelskim, krakowski Oddział Grobów Wojennych (Kriegsgräber-Abteilung Krakau - KGA) zrzeszał ponad 40 architektów, malarzy, rzeźbiarzy, grafików i fotografów z całej monarchii habsburskiej. „Służąc w armii austro-węgierskiej, zaprojektowali oni i zbudowali w Galicji Zachodniej kompleks 400 cmentarzy wojennych, gdzie pochowano dziesiątki tysięcy żołnierzy poległych w pierwszym i drugim roku Wielkiej Wojny w walkach na terenie dawnej Galicji Zachodniej” - wskazały autorki ekspozycji.
Twórcy ci reprezentowali uczelnie artystyczne w Wiedniu, Brnie, Budapeszcie, Cieplicach, Krakowie, Libercu, Pradze, Berlinie, Dreźnie, Düsseldorfie, Monachium, Norymberdze, a nawet Nowym Jorku, a ich dorobek oscylował pomiędzy secesją a modernizmem.
„Ich związane z Krakowem i Galicją losy oraz wykraczające poza kontekst cmentarny działania artystyczne podczas wojny nie były dotychczas prezentowane szerokiej publiczności. Obecna wystawa jest też pierwszą tak pełną prezentacją działalności KGA w Krakowie” - zaznaczyły kuratorki.
Autorkom wystawy zależało na prezentacji osiągnięć nie tylko kojarzonych dotąd z zachodniogalicyjskimi cmentarzami Słowaka Dušana Jurkoviča, czy Polaków Jana Szczepkowskiego i Alfonsa Karpińskiego, lecz także artystów słabo u nas rozpoznawalnych takich jak: Hans Mayr, Gustav Ludwig, Heinrich Scholz, Adolf Kašpar, Robert Pochop czy Franz Poledne, których dokonania zostały częściowo odkryte i opisane w ostatnim dziesięcioleciu.
Wystawa składająca się z części planszowej i obiektowej, uzupełniona bogato ilustrowaną publikacją towarzyszącą, ukazuje też dawną świetność wzniesionych przez KGA cmentarzy, ich wyjątkowe walory historyczne. Na 18 wielkoformatowych planszach przedstawiona została w szerokim kontekście historia tych cmentarzy i ich ponad stuletniego trwania w małopolskim pejzażu. Szczególną uwagę zwrócono na proces ich ponownego odkrywania oraz przywracania tym unikatowym miejscom pamięci utraconej świetności.
Skupiająca się na latach 1915-1918 część obiektowa prezentuje obrazy, grafiki i szkice dokumentujące galicyjskie pejzaże i zabytki, miejsca walk i tymczasowych pochówków, widoki wojennych zniszczeń oraz sceny z życia żołnierzy. Uzupełniają je publikacje książkowe, druki ulotne, medale, plakiety i oznaki czapkowe. Dodatkowo pokazywany jest zestaw zaprojektowanych przez członków KGA w większości oryginalnych, krzyży nagrobnych.
Do ciekawszych eksponatów – wskazują kuratorki - należą gwasze i akwarele z widokami Krakowa wiedeńskiego wedutysty Franza Polednego, akwaforty Roberta Pochopa i akwarele Reinholda Völkela oraz szkic olejny Henryka Uziembły do zaginionych dziś panoram zniszczonych w 1915 roku Gorlic jego autorstwa.
Wystawę będzie można zwiedzać bezpłatnie od piątku do 4 grudnia br. w średniowiecznych piwnicach MCK przy Rynku Głównym 25 w Krakowie.(PAP)
rgr/ aszw/
