Kazimierz Leski. Źródło: www.dsh.waw.pl
Katalog „osób rozpracowywanych przez organy bezpieczeństwa PRL” został uzupełniony przez Biuro Lustracyjne IPN o dwa nowe wpisy. Nowe informacje dotyczą konstruktora ORP Orzeł, żołnierza AK, oficera wywiadu Kazimierza Leskiego oraz działacza ROPCiO prof. Wiesława Wysockiego.
Kazimierz Leski „Bradl”jest uznawany za jednego z asów polskiego wywiadu w czasie II wojny światowej. Jego biografia jest tym bardziej fascynująca, ponieważ przed 1939 r. nie przygotowywał się do wypełniania tego rodzaju misji. Urodzony w 1912 r. Leski studiował nauki techniczne. W 1936 r. znalazł pracę w Holandii jako kreślarz w biurze budowy okrętów podwodnych. Uczestniczył w projektowaniu okrętów ORP „Sęp” i ORP „Orzeł”, które budowano w Holandii na zamówienie polskiej floty. Brał udział w próbach morskich „Orła”.
We wrześniu 1939 r. służył w lotnictwie. Jak sam wspominał, kryjąc się w rowie przeciwlotniczym podczas niemieckiego nalotu na jedno z polowych lotnisk wyciągnął wniosek, który miał mu przyświecać przez kolejne lata wojny: „nigdy nie dać się zagnać w sytuację skazująca na bierność”. Jak sam wspominał, trzymanie się tej zasady i „opieka Matki Boskiej” sprawiły, że przeżył kolejne 6 lat. Uniknął niewoli, wrócił do Warszawy i włączył się w działania tworzącej się organizacji „Muszkieterowie”, mającą być głęboko zakonspirowanym wywiadem.
Kazimierz Leski. Superszpieg, fałszywy generał
W 1943 r. Leski w mundurze nigdy nie istniejącego generała Juliusa von Hallmana przybył do Paryża jako specjalista od budowy umocnień frontowych. Jego celem było zdobycie dla aliantów planów najważniejszej fortyfikacji tej wojny – Wału Atlantyckiego, na którym Niemcy zamierzali oprzeć swoją obronę przed spodziewaną inwazją na wybrzeżach Francji. W stolicy okupowanej Francji uzyskał dostęp do sztabu marszałka Gerda von Rundstedta zajmującego się logistycznym zabezpieczeniem budowy. Wykorzystując swoje inżynierskie wykształcenie i nieskazitelną znajomość niemieckiego został uznany za doskonałe przygotowanego do wspierania tej kluczowej inwestycji. Bez wahania „generałowi Juliusowi von Hallmanowi” przekazano plany Wału Atlantyckiego. Potem Leski ku konsternacji swoich „kolegów” z Paryża i niemieckich służb bezpieczeństwa rozpłynął się w powietrzu wraz z kluczowymi dla losów wojny planami umocnień. Dopiero po skontaktowaniu się z jednostką rzekomego generała walczącą na froncie wschodnim okazało się, że nikt w niej nie zna von Hallmana. Misje „Bradla” (wytyczały również szlaki przerzutu dla ważnych kurierów Polskiego Państwa Podziemnego, jak Jan Karski.
„Wywiad – w naszej sytuacji – stanowił na pewno najbardziej efektywny sposób walki. Wykorzystania wyników tej pracy przeważnie się nie oglądało, ale wiedzieliśmy, że gromadzony i opracowywany przez nas materiał daje Rządowi Polskiemu w Londynie poważny atut i argument przetargowy w pertraktacjach w aliantami, a tu – w kraju – umożliwia kolegom działalność niepodległościową, jak i poszczególne akcje” – oceniał Kazimierz Leski „Bradl” w wielokrotnie wznawianej autobiografii.
Podczas Powstania Warszawskiego Leski dowodził kompanią „Bradl”. Został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari i trzykrotnie Krzyżem Walecznych. Po kapitulacji uciekł z kolumny jenieckiej. Został szefem sztabu Obszaru Zachodniego AK. Kilka miesięcy później znalazł prace w odbudowywanej Stoczni Gdańskiej. Jesienią 1945 r. został aresztowany pod zarzutem usiłowania obalenia ustroju i skazany na 12 lat więzienia. W więzieniu traktowany był wyjątkowo brutalnie. Zwolniony został warunkowo dopiero na fali odwilży w 1955 r. Tego okresu dotyczy duża część zachowanych materiałów bezpieki. W śledztwie zarzucono mu, że „był szefem kontrwywiadu faszystowskiej organizacji konspiracyjnej Muszkieterzy” oraz rozpracowywanie sowieckiej agentury – PPR, GL i AL. Bezpieka raportowała także, że Leski po wojnie nie zaprzestał działalności „w nielegalnej organizacji WiN”.
Po uwolnieniu Leski pracował w przemyśle okrętowym i w Polskiej Akademii Nauk. Był współtwórcą Stowarzyszenia Wynalazców Polskich, które władze rozwiązały w 1960 r. W tym okresie był inwigilowany przez komunistyczną bezpiekę. Według zachowanych materiałów MSW wynika, że Kazimierz Leski został odnotowany w latach 1968-1971 z powodu kontaktów z dyplomatami USA i RFN. W latach 70. rozpoczął spisywanie wspomnień. Ich wydanie było możliwe dopiero w 1987 r. Legendarny „Bradl” zmarł 27 maja 2000 r. Spoczął w rodzinnym grobie na warszawskich Powązkach. W 2017 r. nakładem wydawnictwa Egmont we współpracy z Muzeum Powstania Warszawskiego ukazał się pierwszy zeszyt komiksu poświęconego historii Kazimierza Leskiego „Bradla”.
Drugą z osób wpisanych do katalogu „osób rozpracowywanych” jest prof. Wiesław Wysocki, historyk, działacz społeczny i nauczyciel akademicki. Jest autorem kilkudziesięciu książek oraz wielu opracowań i artykułów naukowych. Od końca lat 70. angażował się w działalność opozycyjną. Był związany m.in. z Ruchem Obrony Praw Człowieka i Obywatela, KPN oraz kilkoma innymi stowarzyszeniami opozycyjnymi. Uczestniczył w wydawaniu oraz kolportażu wydawnictw podziemnych. W latach 80. był członkiem podziemnych struktur „Solidarności” oraz publikował artykuły w prasie drugiego obiegu.
Drugą z osób wpisanych do katalogu „osób rozpracowywanych” jest prof. Wiesław Wysocki, historyk, działacz społeczny i nauczyciel akademicki. Jest autorem kilkudziesięciu książek oraz wielu opracowań i artykułów naukowych. Od końca lat siedemdziesiątych angażował się w działalność opozycyjną. Był związany m.in z Ruchem Obrony Praw Człowieka i Obywatela, KPN, oraz kilkoma innymi stowarzyszeniami opozycyjnymi. Uczestniczył w wydawaniu oraz kolportażu wydawnictw podziemnych. W latach 80. był członkiem podziemnych struktur „Solidarności” oraz publikował artykuły w prasie drugiego obiegu.
Od 1976 był r. rozpracowywany przez Służbę Bezpieczeństwa w ramach sprawy kontrolno-operacyjnej krypt. „Burza” (nr ewidencyjny 54951) prowadzonej przez Departament IV MSW. Rozpracowanie obejmowało grupę działaczy Stowarzyszenia PAX „wysuwających koncepcje sprzeczne z oficjalną linią polityczną stowarzyszenia”. W latach osiemdziesiątych prof. Wysocki został objęty rozpracowaniem w ramach kwestionariusza ewidencyjnego prowadzonego przez WUSW Skierniewice z powodu „działalności antypaństwowej”.
Po 1989 r. był m.in. prezesem Fundacji Poległym i Pomordowanym na Wschodzie, przewodniczył radzie Muzeum Niepodległości w Warszawie. Jest prezesem Rady Muzeum Izby Pamięci gen. Ryszarda Kuklińskiego i Fundacji Józefa Szaniawskiego oraz przewodniczącym Rady Fundacji „Żołnierze Wyklęci”.
Biuro Lustracyjne, realizując ustawowe zobowiązania nałożone na Instytut Pamięci Narodowej, systematycznie uzupełnia spis osób pełniących funkcje publiczne oraz katalogi: „osób rozpracowywanych przez organy bezpieczeństwa PRL”, „osób zajmujących kierownicze stanowiska partyjne i państwowe PRL” oraz „funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa PRL”.
Podstawą umieszczenia danych w katalogu osób rozpracowywanych są informacje zawarte w dokumentach ewidencji, aktach i na wszelkich innych nośnikach informacji przechowywanych w archiwach bezpieki administrowanych w IPN. Publikacja informacji w katalogach następuje po uzyskaniu zgody na umieszczenie wskazanych danych w tym katalogu od osoby, której informacje te dotyczą. Nowelizacja ustawy o IPN umożliwia wyrażenie zgody na publikację danych przez osobę najbliższą zmarłego. Od uzyskania tej zgody odstępuje się, jeżeli od chwili śmierci tej osoby minęło co najmniej 20 lat.(PAP)
Autor: Michał Szukała
szuk/ aszw/
