Hucznie zakończą karnawał mieszkańcy Jedlińska k. Radomia (woj mazowieckie). We wtorek ulicami przejdzie barwny korowód przebierańców zwanych kusakami. Wydarzeniem dnia będzie Ścięcie Śmierci, niepowtarzalne widowisko plenerowe, w którym wszystkie role grają mężczyźni.
W przeddzień Środy Popielcowej bawi się cały Jedlińsk. Nie brakuje też przyjezdnych, którzy chcą zobaczyć to jedyne – zdaniem etnografów - widowisko w Polsce, kończące okres tzw. kusych dni, czyli od tłustego czwartku do Popielca.
Na ulice Jedlińska wychodzą poprzebierani mieszkańcy, na czele z Rakiem, którego Jedlińsk ma w herbie. Tuż za nim podążają burmistrz, wójt, kat, a za nimi m.in. para młodych, ubrane na ludowo kobiety, niedźwiedź, policjanci, czy diablęta z kołatkami.
Po południu na jedlińskim rynku wystawiane jest widowisko "Ścięcie Śmierci". Tekst obrzędu oparty jest na wierszowanym XIX-wiecznym opisie, którego autorem był były proboszcz Jedlińska ks. Jan Kloczkowski. Tradycyjnie wszystkie role, także kobiece, grają w nim mężczyźni.
Spektakl opowiada o sądzie nad Śmiercią, która upiła się zapustny wtorek i zgubiła kosę. Pojmana kostucha zostaje skazana na śmierć. Kat wykonuje egzekucję, ścinając jej mieczem głowę. Mieszkańcy Jedlińska świętują ten fakt, bawiąc i tańcząc do późna.
Pierwsza wzmianka o obrzędzie pojawiła się 22 lutego 1860 r. w warszawskiej "Gazecie Codziennej". Był to przedruk listu ks. Kloczkowskiego, który opisywał zapustne widowisko. Osiem lat później wierszowany opis widowiska ukazał się w Kalendarzu Warszawskim.
Zwyczaj ścinania Śmierci jest najprawdopodobniej kultywowany na pamiątkę po prawie miecza, które otrzymał Jedlińsk, uzyskawszy prawa miejskie w 1530 r. W tym roku Mikołaj Jedliński, dziedzic obszernych włości, tworzących dziś parafię Jedlińsk, uzyskał od króla Zygmunta Starego pozwolenie na założenie miasta na prawie magdeburskim. Miasto uzyskało "prawo miecza", na mocy którego ścinano przestępców podczas publicznych egzekucji.
Jedlińsk był miastem do końca 1869 r., kiedy to na skutek ukazu carskiego odebrano prawa miejskie miasteczkom Królestwa Kongresowego. Zamieniono miasto na osadę, a w późniejszych latach utworzono gminę Jedlińsk. Teraz Jedlińsk myśli o odzyskaniu praw miejskich, w gminie są w tej sprawie prowadzone konsultacje społeczne. (PAP)
autorka: Ilona Pecka
ilp/ akub/
