Uczestnicy odsłonięcia muralu w Tarnawce upamiętniającego zamordowanego przez Sowietów w Katyniu por. Franciszka Majewskiego. Fot. PAP/D. Delmanowicz
W niedzielę w Tarnawce na Podkarpaciu odsłonięty został mural upamiętniający por. Franciszka Majewskiego, który zginął zamordowany przez Sowietów w Katyniu w 1940 r. Majewski był kierownikiem miejscowej szkoły w latach 1936–1939.
Mural został namalowany na ścianie siedziby Ochotniczej Straży Pożarnej w Tarnawce. Inicjatorem przedsięwzięcia był prezes tarnawskiej OSP Antoni Bała. Prace zostały sfinansowane ze środków rzeszowskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej. Autorem malunku jest artysta Arkadiusz Andrejkow, twórca projektu „Cichy Memoriał”.
W uroczystości, którą poprzedziła msza św. w miejscowym kościele pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, wziął udział zastępca prezesa Instytutu Pamięci Narodowej Mateusz Szpytma.
W swoim wystąpieniu przypomniał, że 83 lata temu na Kremlu Józef Stalin z Ławrientiją Berią i innymi członkami biura politycznego komunistycznej partii związku sowieckiego podjęli decyzję o likwidacji polskiej elity.
„Przecież nawet do dzisiaj mogą żyć ci, którzy wtedy wykonywali wyroki śmierci. Jakie są konsekwencje nieosądzenia tej zbrodni? Takie, że dzisiaj, po 83 latach następca Józefa Stalina, następca Ławrientija Berii - Władimir Putin morduje kolejne narody” – mówił Szpytma.
„5 marca 1940 roku zdecydowali o likwidacji 25,7 tys. polskich jeńców wziętych do niewoli w 1939 r. Prawie 22 tys. z nich, zostało zamordowanych w kwietniu i maju 1940 r. Ich ciała spoczywają w Katyniu, Charkowie, Miednoje, Bykowni, Kuropatach i w jeszcze kilku, nieujawnionych do dziś miejscach. Nie wszyscy mają nawet swoje groby” – dodał.
Prof. M. Wołos: niezależnie od skali zbrodni taki ludobójca jak Stalin dla Putina i jego otoczenia będzie punktem odniesienia
Wiceprezes IPN zaznaczył, że 13 lat później, 5 marca 1953 r. „doczesna sprawiedliwość dosięgnęła głównego sprawcę Józefa Stalina”. „Zmarł tego samego dnia, którego 13 lat wcześniej, wydał zbrodniczy rozkaz. Tego samego roku zamordowany przez swoich kolegów został innych sprawca tej zbrodni i wnioskodawca Ławrientij Beria” – mówił Szpytma.
Podkreślił przy tym, że zbrodnia katyńska nie została osądzona. Do dzisiaj, jak dodał wiceprezes IPN, nikt nie został skazany za przeprowadzenie tej zbrodni.
„Przecież nawet do dzisiaj mogą żyć ci, którzy wtedy wykonywali wyroki śmierci. Jakie są konsekwencje nieosądzenia tej zbrodni? Takie, że dzisiaj, po 83 latach następca Józefa Stalina, następca Ławrientija Berii - Władimir Putin morduje kolejne narody” – mówił Szpytma.
W ocenie wiceprezesa, dziś możemy jedynie przypominać, upamiętniać i pokazywać, że prawda zwycięża, poprzez to, że honorujemy tych, którzy zostali zamordowani.
Zdaniem Szpytmy, jedną z cech Polaków jest to, że chcemy pamiętać o każdym z osobna. „Nie pokazujemy tylko rozmiaru, nie mówimy o liczbie, tysiącach, milionach represjonowanych. Chcemy +każdego zawołać po imieniu+, tak jak robimy to tutaj w Tarnawce” – powiedział.
Trwa IV odsłona konkursu „Polskie Serce Pękło. Katyń 1940”; zostały trzy tygodnie na nadsyłanie prac
W ocenie Szpytmy, mural z wizerunkiem por. Majewskiego będzie „przemawiał do wszystkich, którzy będą przejeżdżali tędy i do wszystkich mieszkańców Tarnawski”.
Wiceprezes IPN podziękował wszystkim, którzy przyczynili się do tego upamiętnienia. W tym kontekście wymienił m.in. prezesa OSP w Tarnawce Antoniego Bałę, który był inicjatorem powstania muralu.
Wójt gminy Markowa Mirosław Mac w swoim wystąpieniu podkreślił, że w środowisku lokalnym por. Majewski był ceniony i bardzo lubiany. „Za swoją patriotyczną postawę zapłacił najwyższą cenę” – dodał.
Mac przypomniał, że mural to kolejna forma upamiętnienia postaci porucznika Majewskiego w Tarnawce. W roku 2010, w 70. rocznicą zbrodni katyńskiej, ufundowana została przez gminę tablica na miejscowym kościele i zasadzony został dąb pamięci.
Również w 2010 r., zgodnie z uchwałą rady gminy, uhonorowani zostali major piechoty Antoni Fleszar i kapitan rezerwy Władysław Ciekot, specjalne tablice zostały odsłonięte w Markowej. Natomiast w 80. rocznicę zbrodni w podobny sposób upamiętniony został również kapitan Franciszek Michnar.
Wójt zwrócił uwagę, że forma muralu to nowatorskie podejście do budowania historycznego przekazu. „W połączeniu z tak wyeksponowaną lokalizacją i atrakcyjną formą graficzną będzie codzienną lekcja historii dla każdego mieszkańca i odwiedzającego Tarnawkę. Ta grafika trafi do odbiorcy zarówno w kontekście postaci porucznika Majewskiego, jak i historycznej prawdy o zbrodni katyńskiej, będzie przypominać, że dotknęła ona także Tarnawkę” – podkreślił Mac.
Przedstawiciel rodziny por. Majewskiego Robert Soliński zaznaczył, że we współczesnych czasach każde społeczeństwo potrzebuje wzorców, które przekazują dobre wartości młodym pokoleniom. „A postać Franciszka Majewskiego wpisuje się w sposób szczególny w przekazywanie takich wartości jak patriotyzm i honor” – dodał.
W trakcie uroczystości głos zabrał również przedstawiciel rodziny por. Majewskiego Robert Soliński, który zaznaczył, że we współczesnych czasach każde społeczeństwo potrzebuje wzorców, które przekazują dobre wartości młodym pokoleniom.
„A postać Franciszka Majewskiego wpisuje się w sposób szczególny w przekazywanie takich wartości jak patriotyzm i honor” – dodał.
Soliński podkreślał, że Majewski od wczesnej młodości zawsze chciał być nauczycielem. Mówił, że nigdy nie dowiemy się, jak potoczyłyby się jego losy, gdyby nie zbrodnia katyńska.
„Piękny mural, który został dziś odsłonięty, ma pokrzepiać serca bliskich oraz przypominać o postaci Franciszka Majewskiego. Dzięki takim upamiętnieniom, pamięć o poległych w czasie zbrodni katyńskiej pozostanie z nami jako symbol miłości i wierności ojczyźnie” – powiedział Soliński.
W czasie wizyty na Podkarpaciu wiceprezes IPN Mateusz Szpytma złożył też kwiaty pod tablicami upamiętniającymi innych katyńczyków z Markowej: kpt. Władysława Ciekota, mjr. Antoniego Fleszara oraz kpt. Franciszka Michnara.
Por. Franciszek Majewski wziął udział w kampanii wrześniowej, walcząc w szeregach Ośrodka Zapasowego 2. Dywizji Piechoty Legionów. 18 września 1939 r. w miejscowości Załoźce w pow. zborowskim dostał się do sowieckiej niewoli. Przebywał w obozie jenieckim w Kozielsku. Zginął 2 lub 3 kwietnia 1940 r. w lesie katyńskim, zamordowany strzałem w tył głowy.
Por. Franciszek Majewski ur. się w 1911 r. Tuliszkowie w Wielkopolsce. W 1930 r. ukończył seminarium nauczycielskie w Rogoźnie. Pracował jako nauczyciel szkół powszechnych w województwie lwowskim: w Żółkwi i w Sopocie Wielkim. W 1936 r. przyjechał do Tarnawki, gdzie objął stanowisko kierownika miejscowej szkoły. Funkcję tę pełnił do wybuchu II wojny światowej.
W 1932 r. ukończył Dywizyjny Kurs Podchorążych Rezerwy przy 19. Pułku Piechoty we Lwowie. 1 stycznia 1936 r. został awansowany na stopień podporucznika rezerwy piechoty.
Wziął udział w kampanii wrześniowej, walcząc w szeregach Ośrodka Zapasowego 2. Dywizji Piechoty Legionów. 18 września 1939 r. w miejscowości Załoźce w pow. zborowskim dostał się do sowieckiej niewoli. Przebywał w obozie jenieckim w Kozielsku. Zginął 2 lub 3 kwietnia 1940 r. w lesie katyńskim, zamordowany strzałem w tył głowy. Jego nazwisko znalazło się na liście ofiar zbrodni katyńskiej opublikowanej przez Niemców w 1943 r.
W 2007 r. został pośmiertnie awansowany do stopnia porucznika. Był żonaty z Marią z domu Kubat. W marcu 1939 r. urodził im się syn Marian Ryszard. (PAP)
Autor: Wojciech Huk
huk/ dki/
