Kult Matki Bożej Łaskawej, głównej patronki stolicy, sięga 1652 r. Wiąże się z uratowaniem miasta przed zarazą. Składając „Śluby Warszawy”, po raz pierwszy nazwano oficjalnie Maryję Strażniczą Polski. W tym roku centralne uroczystości odbędą się w sobotę w sanktuarium Matki Bożej Łaskawej w Warszawie.
Papież Innocenty X ustanowił święto Mater Gratiarum Varsaviensis na drugą niedzielę maja. Było to pierwsze na terenach polskich papieskie poświęcenie obrazu z Matką Bożą w koronie.
Liturgię o godz. 20.00 poprzedzi procesja różańcowa z zabytkową figurą Matki Bożej Łaskawej z XVII wieku, która zgodnie z tradycją przejdzie wzdłuż wewnętrznych murów obronnych Starego Miasta.
Uroczystość Matki Bożej Łaskawej upamiętnia wydarzenia z 1652 r. Wobec szerzącej się wówczas zarazy magistrat Warszawy z inicjatywy rektora kolegium pijarów ks. Orsellego zarządził szczególne modlitwy przebłagalne przed wizerunkiem Matki Bożej Łaskawej, niosąc obraz wzdłuż wewnętrznych murów miasta.
Po ustaniu epidemii magistrat miasta podjął uchwałę, w której ogłoszono Matkę Bożą Łaskawą patronką Warszawy (Mater Gratiarum Varsaviensis) i Strażniczką Polski (Custos Poloniae). Był to akt wdzięczności za opiekę Najświętszej Panny nad miastem w latach wojny i klęsk spowodowanych potopem szwedzkim.
Pierwszy wizerunek Madonny Łaskawej z atrybutami strzał "Madonna delle Grazie" został wykonany w 1410 r. techniką freskową w gotyckiej świątyni dominikanów w Faenzy we Włoszech, według wizji Joanny a Costumis. Stanowi ona pierwowzór wykonanego ok. 240 lat później obrazu Matki Bożej Łaskawej w sanktuarium w Warszawie.
W wigilię uroczystości Zwiastowania Pańskiego, 24 marca 1651 r w obecności nuncjusza papieskiego arcybiskupa Jana de Torres obraz Matki Bożej Łaskawej z namalowaną koroną na głowie został uroczyście wprowadzony do kościoła ojców pijarów pw. Świętych Prima i Felicjana przy ul. Długiej, obecnie jest to katedra polowa Wojska Polskiego. Następnie został on ukazany ludowi Warszawy.
W 1652 r. w podzięce za uratowanie przed zarazą koronowano obraz w obecności pary królewskiej i licznie zgromadzonych mieszkańców stolicy oraz odczytano akt zawierzenia - "Śluby Warszawy". Łacińską wersję tekstu tzw. "Votum Varsaviae" wysłano jako chorągiew do Faenzy, gdzie znajduje się oryginał obrazu Matki Bożej Łaskawej.
"Miasto pragnie zbawienny dla ludów i królestw obraz zachować jako tarczę ochronną w kościele pijarów. Bądź taką gwiazdą wieczorną, jaką byłaś pod niebem Południa. Bądź strażniczką Lechii. Pozwól nazywać Cię Opiekunką Ludu Północnego. Wspieraj berło Kazimierzowe. Podaruj Lechii pokój i połamane strzały. Wojny osmańskie oraz choroby odpędź daleko i broń także, Maryjo, swoich czcicieli i swoją świątynię" - brzmi tekst ślubów przetłumaczony przez o. Witolda Kopera.
Było to pierwsze w historii oficjalne nazwanie Maryi Strażniczką Polski. Oficjalne nazwanie Matki Bożej Królową Polski nastąpiło dopiero w roku 1656.
Koronacja nie odbyła się jednak zgodnie z obowiązującymi od 1630 r. wymogami papieskimi, które były dokładnie określone. Nastąpiła jednak o 66 lat wcześniej niż koronacja papieska obrazu Matki Bożej na Jasnej Górze (8 września 1717 r.).
Matce Bożej Łaskawej przypisuje się także pomoc w zwycięstwie nad bolszewikami w 1920 r.
W czasie Powstania Warszawskiego wizerunek Matki Bożej Łaskawej przechowywany był w kościele św. Andrzeja Boboli na stołecznym Mokotowie.
W 1970 r. papież Paweł VI zatwierdził tytuł Patronki Warszawy. Papieskie korony wizerunek Maryi uzyskał 7 października 1973 r. Nałożył je Prymas Tysiąclecia kard. Stefan Wyszyński w obecności biskupów i tysięcy mieszkańców stolicy.
Przed wizerunkiem 2 czerwca 1979 r. modlił się papież Jan Paweł II w czasie pierwszego dnia swej pielgrzymki do Polski. Po raz drugi papież nawiedził go 16 czerwca 1983 r. podczas drugiej pielgrzymki do ojczyzny.
W czasie VII pielgrzymki do Polski Jan Paweł II zawierzył kraj Matce Bożej Łaskawej. "Strzeż obecności Twojego Syna w sercach wszystkich ochrzczonych, aby pamiętali zawsze o swej godności ludzi odkupionych krwią Chrystusa. (....) Wypraszaj, Maryjo Twojemu ludowi wytrwałość, której potrzebuje, aby mógł pełnić wolę Ojca niebieskiego i dostąpić spełnienia obietnicy zbawienia" - powiedział papież podczas liturgii na Stadionie Dziesięciolecia 13 czerwca 1999 r.
W dowód wdzięczności za zwycięstwo Polaków, w setną rocznicę Bitwy Warszawskiej, 14 sierpnia 2020 r. w czasie uroczystości z udziałem przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski, abpa Stanisława Gądeckiego symbolicznie wręczono Matce Bożej buławę hetmańską.
W ramach obchodów stulecia Bitwy Warszawskiej – 16 sierpnia 2020 r. bp Romuald Kamiński poświęcił w Radzyminie spiżową figurę Matki Bożej Łaskawej – patronki Warszawy i Strażniczki Polski, która stanęła przy trasie S8, obok wznoszonego sanktuarium świętego Jana Pawła II. (PAP)
Autor: Magdalena Gronek
mgw/ ann/
