W katedrze św. Mikołaja w Białymstoku rozpoczęły się w czwartek wieczorem dwudniowe cerkiewne uroczystości związane z 31. rocznicą przeniesienia tam z Grodna na Białorusi relikwii Męczennika Gabriela, świętego Ziemi Białostockiej i patrona prawosławnej młodzieży.
Przed tymi uroczystościami do katedry wróciły relikwie Męczennika Gabriela, przez część roku przechowywane w cerkwi w Zwierkach k. Zabłudowa (Podlaskie). Zwierki to rodzinna miejscowość Gabriela. Relikwie są tam od maja do września. W maju w Zwierkach odbywają się doroczne uroczystości ku czci męczennika.
W uroczystościach w Białymstoku biorą udział hierarchowie polskiej Cerkwi oraz Bułgarskiego Kościoła Prawosławnego, której to delegacji przewodniczy metropolita Gabriel. Modlitwy przy relikwiach potrwają całą noc. Główna liturgia, zakończona procesją, odbędzie się w piątek przed południem.
Gabriel Gowdel urodził się w 1684 r. w pobożnej prawosławnej rodzinie chłopskiej. Gdy miał 6 lat został w nieznanych okolicznościach uprowadzony z domu i zamordowany. Jego ciało pochowano na cmentarzu w rodzinnej miejscowości.
Na tym cmentarzu chowano również dzieci, które zmarły podczas zarazy w 1720 r. W trakcie jednego z pogrzebów przypadkiem odkopano ciało Gabriela. Okazało się, że jest ono w nienaruszonym stanie. Cudownie ocalałe szczątki męczennika przeniesiono do krypty w cerkwi w Zwierkach. Uważa się, że wydarzenie to przyczyniło się do ustania epidemii.
Kult Gabriela rósł z biegiem lat, głównie za sprawą uzdrowień przy jego grobie. Po pożarze w 1746 r. kaplicy w Zwierkach relikwie przeniesiono do pobliskiego Zabłudowa, a potem przez wiele lat wędrowały one po Kresach Wschodnich. Trafiły do Słucka, Mińska, potem do Grodna na Białorusi.
We wrześniu 1992 roku – dzięki porozumieniu z białoruską Cerkwią – uroczyście przeniesiono je do białostockiej katedry św. Mikołaja. Jak podkreślają prawosławni hierarchowie - uczestnicy tamtych uroczystości - w każdej miejscowości na trasie towarzyszył temu entuzjazm wiernych, po drodze biły dzwony w cerkwiach i kościołach.
Dokładnych danych co do liczby prawosławnych w Polsce nie ma. Hierarchowie Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego szacują, że wiernych jest ok. 500 tys. Taką liczbę podał też GUS w opublikowanym kilka miesięcy temu raporcie "Wyznania religijne w Polsce w latach 2019–2021". Największe skupiska wiernych Cerkwi są w Podlaskiem.
W poprzednim spisie powszechnym przynależność do Kościoła prawosławnego w Polsce zadeklarowało 156 tys. osób, dane te uznawane są jednak przez hierarchów Cerkwi za niemiarodajne. Danych o wyznaniach z ostatniego spisu, przeprowadzonego w 2021 roku, jeszcze nie ma.(PAP)
Autor: Robert Fiłończuk
rof/ mhr/
