Renowacja głównej siedziby Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, przebudowa i odzyskanie dla mieszkańców pl. Niepodległości w Rudzie Śląskiej – Goduli oraz budowa wielofunkcyjnego kina plenerowego w Suszcu – to projekty nagrodzone w 24. konkursie „Najlepsza Przestrzeń Publiczna”.
Konkurs jest organizowany od 2000 r. przez Zarząd Woj. Śląskiego we współpracy z katowickim oddziałem Stowarzyszenia Architektów Polskich i śląskim oddziałem Towarzystwa Urbanistów Polskich. W tym roku partnerem został Śląski Związek Gmin i Powiatów.
Jak przypominała prezeska śląskiego oddziału TUP i jedna z sędziów-referentów konkursowej komisji Katarzyna Ujma-Wąsowicz, przedsięwzięcie ma promować rozwój i zmiany kształtujące przestrzeń publiczną, przeciwdziałać degradacji przestrzeni, podnosić świadomość mieszkańców w zakresie jej kształtowania i poprawiać wizerunek województwa.
Mikołaj Machulik, prezes katowickiego oddziału SARP i kolejny sędzia zaznaczył, że w tym roku, podobnie, jak w poprzednich, wpłynęło ponad 30 zgłoszeń. Przy czym, o ile zgłoszenia dotąd średnio w dwóch trzecich dotyczyły budynków; w tym roku trend się odwrócił: większość dotyczyła przestrzeni otwartych, zagospodarowań terenów, związanych bardziej z małą architekturą, niż z obiektami kubaturowymi.
„To być może pokazuje, że jesteśmy powoli nasyceni nowymi, dużymi inwestycjami w użyteczność publiczną, w kulturę, a trzeba zadbać o najbardziej podstawowe rzeczy: o chodnik, zagospodarowanie terenu przy budynku, przy ciekach wodnych; urządzić to w jakiś sposób, zintensyfikować” – wyjaśnił Machulik. „Mam nadzieję, że ten trend się utrzyma” – zaznaczył.
Marszałek woj. śląskiego Jakub Chełstowski mówił, że region się zmienia, a inwestycje, projektowane często przez uczestników konkursu, budują jego rangę i postrzeganie na tle innych regionów. „To też zasługa państwa, państwa pracy; oczywiście jest to wielowymiarowe, ale państwo potraficie ten rytm Śląska mądrze wyczuć” – uznał.
Chełstowski wezwał do zachowywania i odnawiania przestrzeni publicznych dobrze zaprojektowanych już w przeszłości. Jako przykłady podał Park Śląski - projektując modernizację którego władze regionu nie zdecydowały się na realizację żadnej nowej, przyćmiewającej go inwestycji; a także gmach Opery Śląskiej w Bytomiu, gdzie mimo „wpakowania gigantycznych milionów nowoczesnego sprzętu” możliwie zachowano elegancką, zabytkową substancję.
W kategorii: obiekt użyteczności publicznej pierwszą nagrodę zdobyło Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu za rozbudowę i zmianę sposobu użytkowania dotychczasowej głównej siedziby placówki przy ul. 3 Maja w Zabrzu (LEM Studio Architektoniczne, m.in. Tomasz Rudnik, Miłosz Sanetra). To ponadstuletni budynek dawnego starostwa powiatowego z odnowioną konserwatorsko efektowną salą obrad.
Drugą nagrodę w tej kategorii przyznano rozbudowie miejskiego przedszkola nr 4 w Bielsku-Białej (pracownia Piotr Dominiczak). Wyróżnienie otrzymał prywatny obiekt małej gastronomii Lodowato w Tychach, w rejonie kompleksu rekreacyjnego Paprocany (projektanci Szymon Borczyk i Dawid Marszolik).
W kategorii: przestrzeń publiczna pierwszą z dwóch równorzędnych głównych nagród przyznano rewitalizacji miejskiego Placu Niepodległości – centralnego punktu dzielnicy Rudy Śląskiej – Goduli (projektantka Joanna Klajmon-Rusin). Prezydent Rudy Śląskiej Michał Pierończyk podkreślił, że to przestrzeń odzyskana dla miasta, w inicjatywie wynikającej z głosów mieszkańców i z inspiracji działań innych samorządów.
Równorzędna nagroda w tej kategorii została przyznana wielofunkcyjnemu Kinu Plenerowemu (na ok. 50 osób) w miejscowości Suszec (projektant Łukasz Ligas), którego inwestorem było stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania „Ziemia Pszczyńska”. Sam projektant akcentował, że to przestrzeń żyjąca - doskonale wykorzystywana już przez lokalną społeczność poprzez projekcje, spektakle czy działania muzyczne. Ta inicjatywa została też uhonorowana nagrodą publiczności w towarzyszącym konkursowi plebiscycie.
Wyróżniono: zrealizowaną ze środków miejskiego budżetu obywatelskiego i przy udziale mieszkańców rewitalizację plant im. hm. Stefana Piotrowskiego w Dąbrowie Górniczej (gdańska pracownia A2P2).
Specjalną nagrodę marszałka w konkursie otrzymali projektanci Joanna i Michał Kapturczak za rozbudowę Planetarium Śląskiego w Chorzowie. Chełstowski zaakcentował, że tę dobrze zaprojektowaną przestrzeń w ciągu kilkunastu miesięcy od zakończenia inwestycji odwiedziło już ponad 600 tys. osób.
W równolegle przeprowadzonej 29. edycji organizowanego przez katowicki SARP konkursu Architektura Roku 2023 ze względy na wyrównany, wysoki poziom prac nie uhonorowano żadnej z nich Grand Prix; przyznano tradycyjne nagrody w pięciu kategoriach. W pierwszej z nich, domu jednorodzinnego, nagrodzono projekt pracowni M.O.C. Architekci, zakładający przetworzenie dotychczasowego obiektu typu „kostka” w Katowicach.
W kategorii budynku użyteczności publicznej nagrodzono zespół Projekt Plus Architekcie, za halę widowiskowo-sportową Lux w Rogoźniku (z funkcją lokalnej biblioteki). W tej kategorii wyróżniono zespół Małeccy Biuro Projektowe za rewitalizację starej stołówki zakładowej Huty Pokój w Rudzie Śląskiej. W kategorii małej formy zwyciężyli Ligas Architekci za nagrodzone równolegle w Najlepszej Przestrzeni Publicznej Kino Plenerowe w Suszcu.
W kategorii dzieła eksportowego nagrodzono zespół M.O.C. Architekci za energoefektywne przedszkole w Regułach, a wyróżniono Wzorro Design za Nowy Skarbiec Koronny na Wawelu oraz Konior Studio za nowe czytelnie Biblioteki Narodowej w Warszawie. W kategorii wnętrza nagroda trafiła do zespołu Blank Architekci za Muzeum Hutnictwa w Chorzowie.
W rozstrzygniętych też w piątek konkursach na Śląskie Dyplomy Roku katowickiego oddziału SARP nagrody trafiły do Marty Tambor za projekt budynku wielorodzinnego Biophilic Design”, do Klaudii Makuły za koncepcję ośrodka odnowy psychicznej w Świętochłowicach, do Natalii Hołoś za pracę dot. nowej warstwy portu w Rotterdamie i do Mateusza Tomaszewskiego - za adaptację wraku betonowca w Szczecinie.
Wyróżnienia w dyplomowych konkursach katowickiego oddziału SARP przyznano Justynie Zych za koncepcję modułowego budynku wielorodzinnego, Dominice Kalembie za pracę dot. zielonego osiedla rodzin zastępczych w Raciborzu oraz Michałowi Wachurze za projekt „Veloraum” – zagospodarowania przestrzeni węzła drogowego Drogowej Trasy Średnicowej w Zabrzu.
W piątek wręczono też nagrody w konkursie na najlepsze prace dyplomowe, magisterskie, inżynierskie, licencjackie i kursowe z zakresu urbanistyki, gospodarki przestrzennej i zrównoważonego rozwoju, organizowanym od ponad 30 lat przez śląski oddział TUP, obecnie w partnerstwie ze ŚZGiP i pod patronatem Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.
Nagrodzona została: Wiktoria Anczykowska (za koncepcję miejskich wysp chłodu w Gliwicach). Wyróżnienie dostał Maciej Godlewski (za projekt rewitalizacji nabrzeża Odry w Raciborzu).
Wyróżnienie otrzymali też Zuzanna Trybuś i Mateusz Magiera (za przygotowaną we współpracy z lokalnymi władzami koncepcję zagospodarowania terenu byłej stacji kolei wąskotorowej w Nieborowicach). Wyróżnienie specjalne trafiło do Jakuba Ludwiga i Błażeja Mola - liderów pracy „Modele struktury metropolii GZM”.(PAP)
autor: Mateusz Babak
mtb/ pat/
