Instytut Polonika prowadzi prace konserwatorskie m.in. na Ukrainie, Łotwie, we Francji i we Włoszech

We wtorek Dorota Janiszewska-Jakubiak, dyrektor Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą Polonika przedstawiła dziewięć wybranych projektów konserwatorskich, które instytut będzie realizować m.in. w Ukrainie, Francji oraz Rzymie. Są to projekty, których zakończenie planowane jest z w sezonie letnim i wczesną jesienią.

"Intencją naszą było, aby mimo wojny w miarę możliwości nie przerywać zadań konserwatorskich obejmujących materialne dziedzictwo na Ukrainie" – powiedziała PAP dyr. Jakubiak-Janiszewska. "Nadal jesteśmy obecni we Lwowie. To się nie zmienia; trwają tam prace konserwatorskie na Cmentarzu Łyczakowskim, w Katedrze Łacińskiej. Cmentarz Łyczakowski jest pod opieką państwa polskiego od roku 2008. Ostatnimi czasy skupiliśmy się na remontach i konserwacjach kaplic cmentarnych rodzin Krzyżanowskich, Barczewskich, Dunin-Borkowskich, a ostatnio kaplicy Jaworskich" – przypomniała dyr. Janiszowska-Jakubiak.

"Kaplica Jaworskich jest czwartym obiektem tego rodzaju, a finalna realizacja zaplanowana jest na 2024 r." - powiedział uczestniczący w spotkaniu konserwator zabytków Paweł Jędrzejczyk, którego ukraińsko-polski zespół cały czas pracuje we Lwowie, m.in. na Cmentarzu Łyczakowskim.

Kolejnym projektem jest konserwacja organów i chóru w Katedrze Łacińskiej, czyli w Bazylice Archikatedralnej Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny we Lwowie. To jeden z najcenniejszych obiektów historycznych i zabytkowych na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. W wnętrzach Katedry miały miejsce m.in. śluby lwowskie króla Jana Kazimierza w roku 1656 oraz chrzest późniejszego króla Stanisława Leszczyńskiego w 1677 r. Prace remontowo-konserwatorskie przy organach Jana Śliwińskiego z roku 1899, trwają od 2022 r. i są na bardzo zaawansowanym etapie. "Po Wielkanocy eksperci z Polski będą składać i stroić organy. Równocześnie trwają w katedrze prace restauracyjne witraży autorstwa Teodora Axentowicza" – zaznaczyła dyr. Janiszewska-Jakubiak.

Kościół Bernardynów i Studnia kanonizowanego w 1997 r. bł. Jana z Dukli, usytuowana na terenie byłego klasztoru bernardyńskiego we Lwowie, to kolejny projekt konserwatorski realizowany przez Instytut Polonika. Studnia zbudowana została w latach 1748-1755 na miejscu wcześniejszego, drewnianego, pokrytego gontem obiektu. Prace restauracyjne całego obiektu rozpoczęto w 2021 r.; planowany termin zakończenia to czerwiec tego roku.

Prace będą też prowadzone we Francji, na Cmentarzu Les Champeaux w Montmorency pod Paryżem, gdzie kontynuowane będą dziąłania konserwatorskie przy nagrobkach polskiej emigracji. Znajdują się tutaj groby wielu znamienitych Polaków - polityków, działaczy społecznych, naukowców, ludzi kultury. "Są wśród nich takie osoby, jak Julian Ursyn Niemcewicz, Olga Boznańska, Cyprian Kamil Norwid, który spoczął w zbiorowej mogile" - przypomniał Piotr Ługowski, szef programu Ochrona polskiego dziedzictwa kulturowego za granicą.

Instytut realizuje też zadania konserwatorskie też na Łotwie, w Krasławiu. Wzniesiony w latach 1756–1767 tamtejszy kościół jest zabytkiem unikatowym pod względem historycznym i artystycznym. Został ufundowany przez właścicieli Krasławia - Konstantego Ludwika hr. Platera z Broelu i jego żonę, Augustę z Ogińskich, z przeznaczeniem na siedzibę biskupów inflanckich. Prace konserwatorskie w kościele finansowane, m.in z funduszy Senatu RP i Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego rozpoczęły się w 2003 roku. Instytut Polonika w 2024 roku realizuje projekt dotyczący konserwacji wielkoformatowego obrazu na płótnie "Św. Donat" uważany dotychczas za "Apoteozę św. Ludwika".

Także na Łotwie, w Rydze, prowadzone są prace przy konserwacji wybranych nagrobków na cmentarzu św. Michała. Nekropolia powstała w 1879 r., jest miejscem pochówku wielu zasłużonych dla Łotwy osób polskiego pochodzenia. Nagrobki planowane do konserwacji w 2024 r. to nagrobki Maryi Martyszewskiej i Konstantego Stanisława Martyszewskiego; rodziny Monkiewiczów; Aleksandra Rudzińskiego oraz Maryi Wyrzykowskiej. Planowana jest też renowacja kaplicy Puzynów.

"W 2024 r. będziemy obecni nie tylko na terenach dawnych ziem wschodnich Rzeczpospolitej, zamierzamy kontynuować prace restauracyjne, konserwatorskie w Europie Zachodniej, np. we Włoszech w kościele św. Stanisława w Rzymie" – powiedziała PAP dyr. Janiszewska-Jakubiak. I właśnie w Rzymie, w najstarszej polskiej parafii we Włoszech, w kościele św. Stanisława, trwa konserwacja trzech obrazów z zakrystii kościoła; są to przedstawienia św. Stanisława "Wskrzeszenie Piotrowina", "Męczeństwo św. Stanisława" i "Gloria św. Stanisława w Niebie". Dzieła przypisywane są Szymonowi Czechowiczowi.

Prezentację dziewięciu wybranych projektów, przedstawionych we wtorek przez Instytut Polonika, zamyka opis konserwacji kościoła św. Kazimierza w Powiewiórce na Litwie. Drewniany kościół św. Kazimierza jest wpisany wraz z dzwonnicą na litewską listę dziedzictwa kulturowego. Obiekt powstał prawie 300 lat temu. W grudniu 1867 r. w kościele tym został ochrzczony Józef Piłsudski. Użyta wówczas chrzcielnica przetrwała do dziś, podobnie jak księga parafialna z wpisem tego wydarzenia sporządzonym w języku rosyjskim. W kościele pw. św. Kazimierza w Powiewiórce remontowane były schody, dach świątyni, przeprowadzono także konserwację i renowację sygnaturki w kalenicy dachu. Kolejnym etapem był remont kamiennego ogrodzenia kościoła. Naprawiono też oszalowanie budynku świątyni. W 2024 będą kontynuowane prace przy elewacjach kościoła: czyszczenia elewacji frontowej i pomalowanie całości obiektu.

„Opieka nad polskim dziedzictwem kulturowym za granicą wymaga działania strategicznego, zaplanowanego na wiele etapów oraz lat i naturalnie potrzebne są środki finansowe" – zaznacza dyr. Janiszewska-Jakubiak. "Nasze projekty mają charakter rozbudowany i jest w nie zaangażowana sieć ekspertów z konkretnych dziedzin. Staramy się otaczać opieką zwłaszcza te obiekty, które mają szczególne znaczenie dla polskiej historii i kultury, dlatego systematycznie realizujemy prace badawcze, ratunkowe i konserwatorskie. I takie są plany na 2024 rok" – podsumowuje dyr. Instytutu Polonika. (PAP)

autorka: Anna Bernat

abe/ aszw/