Wystawa “Wakacje w PRL” w Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej
Plakaty turystyczne związane z wycieczkami i obozami harcerskimi, prace nawiązujące do okresu żniw czy plakaty o wymiarze propagandowym przygotowywane z okazji 22 lipca można zobaczyć na wystawie “Wakacje w PRL” w Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej.
"Muzeum Niepodległości posiada bogatą kolekcję plakatów, szczególnie obszerną z okresu Polski Ludowej, co w połączeniu z faktem rozpoczętych niedawno wakacji zainspirowało nas do przygotowania tej wystawy. Doszliśmy do wniosku, że ma ona szansę zainteresować zarówno osoby nieco starsze, pamiętające ten okres, dla których będzie okazją do powspominania, jak i młodsze, które dzięki niej mogą ten odległy już dla nich czas poznać” - opowiadała PAP Marta Brodala, kuratorka ekspozycji "Wakacje w PRL. Wystawa plakatów ze zbiorów Muzeum Niepodległości”.
Ekspozycja jest wyborem 31 plakatów z kolekcji placówki, nieco więcej, bo 67, wyselekcjonowano do katalogu towarzyszącego wystawie. "Najwcześniejsze prace pochodzą z lat 50., najwięcej jest z lat 70., kiedy miał miejsce boom turystyczny okresu gierkowskiego i wyjazdy stały się bardziej dostępne. Są też oczywiście plakaty z lat 60. i 80. ubiegłego wieku” - relacjonowała.
"Wakacje to także okres żniw i ważnego w Polsce Ludowej tematu akcji żniwnej, dlatego prezentujemy również plakat przedstawiający żniwiarzy. A także pracę przygotowaną z okazji 22 lipca, czyli Święta Odrodzenia Polski, które choć przypadało w wakacje, było wówczas staraniem władz hucznie świętowane nie tylko defiladami czy pochodami, ale także oddawaniem różnych dużych inwestycji, jak Trasa W-Z czy Pałac Kultury” - powiedziała kuratorka.
Jak podkreśliła, chciała poprzez nie pokazać tytułowe "wakacje w PRL” w nieco szerszym aspekcie. "Lato kojarzy nam się przede wszystkim z wypoczynkiem i wyjazdami, więc mamy plakaty turystyczne, związane z działalnością PTTK, rajdami czy wycieczkami szlakiem jakichś +ideologicznie słusznych+ miejsc, a także oczywiście z obozami młodzieżowymi lub harcerskimi” - zaakcentowała kuratorka.
„Ostatni turnus. Pocztówki z wczasów w PRL-u”
"Wakacje to także okres żniw i ważnego w Polsce Ludowej tematu akcji żniwnej, dlatego prezentujemy również plakat przedstawiający żniwiarzy. A także pracę przygotowaną z okazji 22 lipca, czyli Święta Odrodzenia Polski, które choć przypadało w wakacje, było wówczas staraniem władz hucznie świętowane nie tylko defiladami czy pochodami, ale także oddawaniem różnych dużych inwestycji, jak Trasa W-Z czy Pałac Kultury” - powiedziała.
Obraz wakacji w PRL, jaki wyłania się z plakatów, różni się, jak oceniła Brodala, od współczesnego spędzania letniego okresu. "Myślę, że w oczy rzuca się przede wszystkim ówczesny nacisk na wyjazdy zorganizowane. Teraz oczywiście też są obozy czy kolonie, ale większość osób preferuje bardziej indywidualne spędzanie wakacji. Ogólnie dostępne są też wyjazdy zagraniczne, które w tamtych czasach były dużym problemem, począwszy od samego zdobycia pozwolenia na wyjazd, co w czasach, kiedy po Europie podróżujemy bez paszportu, może być trudne do wyobrażenia dla młodych ludzi” - mówiła kuratorka.
"Standard samych miejsc wypoczynku także był dużo niższy, podobnie zresztą jak wymagania - nikt się nie spodziewał pokoju z telewizorem czy łazienką. Były też specyficzne zwyczaje wczasowe, jak funkcja instruktora kulturalno-oświatowego mającego dbać o +właściwy poziom rozrywki+. W PRL-u istotna była idea wychowania przez pracę, dlatego dzieci i młodzież na obozach wykonywały jakieś zadania na rzecz społeczności lokalnej. Mogła to być np. pomoc przy żniwach czy nawet w początkowym okresie odgruzowywanie jakiegoś rejonu przez młodzież. Ważny był także wymiar masowy, wspólnotowy, kolektywizm tego wszystkiego” - zauważyła.
Wśród autorów prezentowanych na wystawie prac znaleźli się twórcy tacy jak Tadeusz Jodłowski, Andrzej Pągowski, Jan Sawka, Włodzimierz Terechowicz, Rita Walter–Łomnicka czy współtwórca Polskiej Szkoły Plakatu Waldemar Świerzy.
Wśród autorów prezentowanych na wystawie prac znaleźli się twórcy tacy jak Tadeusz Jodłowski, Andrzej Pągowski, Jan Sawka, Włodzimierz Terechowicz, Rita Walter–Łomnicka czy współtwórca Polskiej Szkoły Plakatu Waldemar Świerzy.
"Tworzyli te plakaty w dużej mierze na zamówienie i oczywiście ten wymiar +sztuki w służbie narodu+ też jest widoczny, przede wszystkim na tych pracach wcześniejszych. Wiele z nich jest jednak ciekawych, wartościowych artystycznie, niekoniecznie stricte propagandowych. Twórcy starali się wyrazić swoją indywidualność, dlatego niektóre prace są naprawdę ciekawe, piękne, często nawet zaskakujące” - wskazała kuratorka.
"Moim ulubionym jest plakat Macieja Urbańca +22 lipca. 1964+ przedstawiający ogromny bukiet polnych kwiatów przewiązanych biało-czerwoną wstążką, gdzie drobnym drukiem wymienione są wielkie inwestycje socjalizmu. Ale głównym punktem jest jednak ten bukiet, naprawdę przepięknie namalowany, który stanowi dla mnie kwintesencję lata” - powiedziała.
Oprócz plakatów na ekspozycji można również zobaczyć pocztówki, na których są pokazane domy wczasowe. "Mamy też trochę przedmiotów towarzyszących związanych z wakacjami, m.in. znaczki czy menażki. To naprawdę szeroki temat, w związku z którym można zaprezentować sporo ciekawych rzeczy” - dodała kuratorka.
Ekspozycja "Wakacje w PRL. Wystawa plakatów ze zbiorów Muzeum Niepodległości” będzie czynna do 1 września w Galerii Plakatu Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej, które jest oddziałem Muzeum Niepodległości. (PAP)
autorka: Anna Kondek-Dyoniziak
akn/ miś/ lm/
