PRL

30 lat temu zmarł Jan Józef Lipski

30 lat temu, 10 września 1991 r., zmarł Jan Józef Lipski, historyk literatury, publicysta, żołnierz Armii Krajowej i działacz opozycji antykomunistycznej. W ciągu 40 lat aktywności publicznej jego głównym celem było dążenie do liberalizacji systemu komunistycznego.

Kalina Jędrusik – kolorowy ptak, któremu komunistyczna klatka połamała skrzydła

Kalina Jędrusik zmarła 30 lat temu, 7 sierpnia 1991 r. W jednej z licznych książek o artystce Urszula Sipińska nazwała ją kolorowym ptakiem, któremu komunistyczna klatka połamała skrzydła. „Kiedy kolorowy ptak wyleci z klatki, zostanie natychmiast zadziobany przez szare” – mówiła o sobie Jędrusik.

Długie bitwy o godzinę „W”. Pamięć o Powstaniu w perspektywie

Dziś obchody rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego mają rangę niemal równą najważniejszym świętom narodowym. Jednak przez dziesięciolecia symboliczna godzina „W” była lekceważona lub umniejszana. Wysiłek Armii Krajowej był zaś niegdyś nazywany nawet „oszustwem i fałszem”.

„Sport w Polsce Ludowej. Studia”

W latach 1945-1989 na międzynarodowych arenach polski sport osiągał wspaniałe sukcesy. „Medale z różnych imprez (igrzyska olimpijskie, mistrzostwa świata i Europy) przywozili m.in. bokserzy, gimnastycy, kajakarze, kolarze, lekkoatleci, piłkarze nożni, piłkarze ręczni, siatkarze, szermierze, wioślarze, zapaśnicy i przedstawiciele wielu innych dyscyplin” – czytamy. 

45 lat temu doszło do protestów robotniczych m.in. w Radomiu, Ursusie i Płocku

45 lat temu, 25 czerwca 1976 r., w 112 zakładach pracy na terenie 24 województw ponad 80 tys. osób rozpoczęło strajki i demonstracje uliczne. Bezpośrednią przyczyną buntu była zapowiedź podwyżki cen żywności, ale głębszym powodem było załamanie nadziei wiązanych z rządami Edwarda Gierka.

Stanisław Matyja

Urodził się 9 kwietnia 1928 r. w wielkopolskiej Wrześni. Pochodził z rodziny miejscowego stolarza. Rok przed wybuchem II wojny rodzina Matyjów przeprowadziła się do Krotoszyna. W 1940 r., pod wpływem szantażu gestapo, jego ojciec wraz z całą rodziną wpisał się na volkslistę.

„Epistolografia w Polsce Ludowej (1945–1989)”

„Źródła epistolarne są cennym materiałem do poznania przeszłości komunistycznej Polski. List i jego pochodne nie tylko służyły do komunikacji społecznej i instytucjonalnej, lecz były także narzędziem politycznym, formą protestu i interwencji, a nawet bronią słabych w walce z opresyjnym reżimem” – podkreślają autorzy zbioru studiów.

„Sądy bezprawia. Wokół pokazowych procesów politycznych organizowanych w Warszawie (1944–1989)”

Idea procesu pokazowego nie polegała w rzeczywistości na konkretnych represjach wymierzonych w konkretnych ludzi. „Podstawowy wymiar inscenizacji sądowej stanowiły kwestie ideologii, propagandy i bieżącej linii politycznej. […] Z pewnym nadużyciem można więc pokusić się o stwierdzenie, że aparat partyjno-państwowy prowadził w tych przypadkach rozprawy przeciw całemu społeczeństwu” – ocenia Patryk Pleskot.

Nie tylko bitwa o most, czyli 3 maja w latach 1982–1989

3 maja był w PRL – z wyjątkiem 1981 r. – świętem zakazanym. Nie przeszkadzało to działaczom opozycji w organizowaniu jego nielegalnych obchodów w latach osiemdziesiątych. Największą skalę miały one w 1982 r., kiedy doszło do szeregu burzliwych manifestacji, w wielu przypadkach zakończonych starciami z „siłami porządkowymi” (głównie Zmotoryzowanymi Odwodami Milicji Obywatelskiej).