Wezuwiusz. Fot. PAP/EPA
Międzynarodowa Unia Nauk Geologicznych (IUGS) ogłosiła listę Drugich 100 Miejsc Dziedzictwa Geologicznego – podała IUGS w informacji prasowej. W zestawieniu znalazły się m.in. wulkan Wezuwiusz i Morze Martwe.
Drugą setkę bezcennych obiektów geologicznych, które znajdują się w 53 krajach, ogłoszono podczas Międzynarodowego Kongresu Geologicznego (IGC) w Pusan (Korea Południowa). Lista uwzględnia stanowiska szczególnie istotne ze względu na ich najwyższą wartość naukową.
W drugiej setce (rozpisanej na dziewięć kategorii) znalazły się m.in. miejsca ważne dla historii nauk geologicznych, m.in. wulkan Wezuwiusz (Włochy) i wodospad Maruia (Nowa Zelandia).
Następną kategorię stanowią obiekty związane ze stratygrafią i sedymentologią. Tu uwzględniono np. Morze Martwe na pograniczu Izraela, Palestyny i Jordanii oraz Jezioro Salda (Turcja), które – zdaniem badaczy z NASA – pod względem składu i procesu powstania przypomina marsjański krater Jezero.
Za ważne dla badań paleontologicznych IUGS uznała m.in. szczątki triasowych dinozaurów i gadów ssakokształtnych z Ischigualasto (Argentyna) i wczesnokredowe tereny podmokłe Las Hoyas (Hiszpania), w których zachowało się wiele skamieniałości zwierząt i roślin.
Na liście znalazły się też m.in. skały wyspy Rum (Szkocja) i lawy poduszkowe z cypryjskich gór Troodos (kategoria „petrologia magmowa i metamorficzna”), Trapy Dekanu (Indie) i tanzański krater Ngorongoro („wulkanologia”) oraz – w kategorii „tektonika” – struktura tektoniczna Monte Perdido w Pirenejach (Hiszpania) albo grzbiet śródatlantycki na półwyspie Reykjanes (Islandia).
Wśród struktur istotnych z punktu widzenia geomorfologii i aktywnych procesów geologicznych uwzględniono m.in. deltę rzeki Mackenzie (Kanada) i formacje krasowe Guilin (Chiny). Do drugiej setki Miejsc Dziedzictwa Geologicznego włączono również struktury uderzeniowe i skały pozaziemskie, np. kratery Ries (Niemcy) i Vredefort (RPA).
Lista pierwszych 100 najważniejszych miejsc dziedzictwa geologicznego powstała w 2022 r., z okazji obchodów 60-lecia Międzynarodowej Unii Nauk Geologicznych. Znalazł się na niej kamieniołom Zachełmie w Górach Świętokrzyskich i odkryte tam tropy dewońskich tetrapodów (zwierząt poruszających się na czterech łapach) – kręgowców, które wyszły z wody i rozpoczęły kolonizację lądów.
„Uznanie i wyeksponowanie przez IUGS Miejsc Dziedzictwa Geologicznego może prowadzić do ich dalszego docenienia, wykorzystania jako zasobów edukacyjnych, a co najważniejsze, do ich ochrony” – napisano w komunikacie Międzynarodowej Unii Nauk Geologicznych.
IUGS tworzy też listę Kamieni Dziedzictwa w ramach programu HERitage STONES Recognition (HerSTONES) UNESCO. Organizacja chce zwiększyć rozpoznawalność naturalnych kamieni o znaczeniu historycznym i kulturowym. W tym zestawieniu również pojawia się Polska – za sprawą piaskowca wydobywanego od wieków w kamieniołomie w Radkowie na Dolnym Śląsku. Ta białoszara lub żółta skała z okresu kredy została wykorzystana m.in. w murach Wałów Chrobrego w Szczecinie, kolumnady w parku Pałacu Sanssouci w Poczdamie i Biblioteki Państwowej w Berlinie (Niemcy) albo do odbudowy historycznego centrum Warszawy po II wojnie światowej.
W sierpniowym, 37. kongresie geologicznym w Pusan wzięło udział ponad 700 ekspertów z 80 krajów. IGC to najważniejsze, odbywające się co cztery lata międzynarodowe wydarzenie związane z naukami o Ziemi.
Międzynarodowa Unia Nauk Geologicznych (IUGS) powstała w 1961 r. w Paryżu. Ma za zadanie wspierać współpracę międzynarodową w dziedzinie geologii i nauk pokrewnych. Należy do niej 121 państw, w tym Polska.
Więcej informacji: www.iugs-geoheritage.org. (PAP)
Anna Bugajska
abu/ bar/
