Polskie Gimnazjum Realne im. Juliusza Słowackiego w Orłowej. Fot. NAC
50 lat temu, 26 października 1974 roku, rzesze Zaolzian towarzyszyły w ostatniej drodze na jabłonkowski cmentarz Józefowi Niemcowi, niezapomnianemu nauczycielowi poloniście, wychowawcy pokoleń zaolziańskich Polaków – przypomniała Książnica Cieszyńska.
Józef Niemiec urodził się 4 lipca 1891 roku w Suchej Średniej w patriotycznej polskiej rodzinie Józefa, miejscowego kowala i Joanny z Szymeczków.
„Podstawy edukacji zdobył w szkole ludowej w Suchej Średniej. Kontynuował naukę w Cieszynie. Przez rok uczył się w państwowym seminarium nauczycielskim, a następnie przeniósł się do miejscowego gimnazjum polskiego, które ukończył w 1911 roku. Po maturze wstąpił do seminarium duchownego w Widnawie. Nie okazało się to jednak właściwą drogą jego powołania. Po roku Józef Niemiec podjął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, gdzie przez dwa lata (1912-1914) studiował polonistykę i germanistykę” – napisała w biogramie Małgorzata Szelong z Książnicy Cieszyńskiej.
Jak podała, po wybuchu I wojny światowej przerwał studia, by powrócić na Śląsk Cieszyński. Po rocznej przerwie podjął naukę w 1915 roku - studiował germanistykę na Uniwersytecie Wiedeńskim. Po roku został powołany do armii austriackiej, w której służył do 1918 roku.
W 1920 roku ukończył studia w Uniwersytecie Jagiellońskim. Zaraz potem podjął pracę nauczyciela języka polskiego w Prywatnym Gimnazjum Realnym Macierzy Szkolnej w Orłowej, jedynej działającej w Czechosłowacji szkole średniej z polskim językiem wykładowym. „Placówka w ciągu 55 lat istnienia (1909-1964) ukształtowała rzesze wybitnych wychowanków. Znaczny udział miał w tym prof. Józef Niemiec” – wskazała Szelong.
Równolegle uczył rodzimego języka, pedagogiki i historii wychowania w polskich klasach przy seminarium nauczycielskim w Śląskiej Ostrawie. Wykładał psychologię w polskiej szkole gospodarstwa domowego w Orłowej. Przez wiele lat zasiadał w komisji egzaminacyjnej dla kandydatów na nauczycieli szkół ludowych i wydziałowych z polskim i czeskim językiem nauczania. Recenzował podręczniki dla szkół ludowych i wydziałowych.
Po wybuchu II wojny światowej opuścił Śląsk Cieszyński. Z dala od Zaolzia pozostał do końca wojny osiedlając się w Krakowie, gdzie znalazł zatrudnienie w Polskim Urzędzie Mieszkaniowym. W rodzinne strony wrócił po wojnie. W orłowskim gimnazjum pracował aż do emerytury w 1958 roku. Krótko był także lektorem języka polskiego na wydziale filozoficznym uniwersytetu w Ołomuńcu (1949/1950) oraz w gimnazjum pedagogicznym w Morawskiej Ostrawie (1950/1951).
„Józef Niemiec był powszechnie znany i ceniony w zaolziańskim środowisku, jako działacz tutejszych polskich organizacji – Macierzy Szkolnej, Towarzystwa Nauczycieli Polskich i Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego. Podczas licznych prelekcji popularyzował na Zaolziu polską literaturę i kulturę. Był uznawany za niekwestionowany autorytet w dziedzinie poprawności językowej i najwybitniejszego polonistę na Zaolziu” – podkreśliła Małgorzata Szelong.
Jak zaznaczyła, Niemiec w znacznym stopniu przyczynił się do utrzymania w orłowskim gimnazjum wysokiego poziomu nauczania języka ojczystego, „Ze względu na podłoże gwarowe zaolziańskich uczniów pierwsze zadanie polonisty stanowiło kształcenie poprawności językowej, drugie – zapoznawanie młodzieży z polską literaturą. Niemiec, miłośnik literatury polskiej, zwłaszcza okresu romantyzmu, pasję swą potrafił zaszczepić uczniom w niezrównany sposób” – powiedziała przedstawicielka Książnicy.
Józef Niemiec był żonaty z Gabrielą z domu Kunz. Nie pozostawił potomków. Zmarł 19 października 1974 r. w szpitalu w Orłowej.
Książnica Cieszyńska jest biblioteką o statusie naukowym, która gromadzi i udostępnia powiązane w większości tematycznie, personalnie czy proweniencyjnie ze Śląskiem Cieszyńskim. Poza wydawnictwami nowymi, posiada w swych zbiorach bardzo bogate kolekcje zabytkowe. Pochodzą one przede wszystkim z okresu od XVIII do XX w., choć najstarsze egzemplarze sięgają średniowiecza. W zbiorach zachowały się też publikacje Józefa Niemca. (PAP)
szf/ aszw/
