Plan filmu „Sanatorium pod Klepsydrą” w 1972 r. Na zdjęciu reżyser Wojciech Jerzy Has. Fot. PAP/CAF/W. Rozmysłowicz
Senat podjął we wtorek uchwałę o ustanowieniu roku 2025 Rokiem Wojciecha Jerzego Hasa. „Senat oddaje hołd jednemu z najwybitniejszych twórców naszych czasów – filmowcowi, scenarzyście, rysownikowi oraz wieloletniemu wykładowcy i rektorowi PWSFTviT w Łodzi” - głosi uchwała.
Za uchwałą opowiedziało się 82 senatorów, nikt nie był przeciw i nie wstrzymał się od głosu.
„W setną rocznicę urodzin Wojciecha Jerzego Hasa Senat Rzeczypospolitej Polskiej oddaje hołd jednemu z najwybitniejszych twórców naszych czasów – filmowcowi, scenarzyście, rysownikowi oraz wieloletniemu wykładowcy i rektorowi Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi. Jego imponujący dorobek znany jest miłośnikom kina na całym świecie. Takie filmy jak `Pożegnania`, `Jak być kochaną`, `Rękopis znaleziony w Saragossie`, `Lalka` czy `Sanatorium pod klepsydrą` trwale wpisały się w historię nie tylko polskiej kinematografii” - podkreślono.
Jak napisano, Wojciech Jerzy Has "sięgał do kanonu europejskiego dziedzictwa kultury i wypełniał swe filmy bogatą metaforyką". "Należał do gigantów światowego modernizmu, ale zarazem tworzył filmy arcypolskie, zawsze podejmując dialog z rodzimą mitologią, kompleksami i politycznymi narracjami. Postrzegał bowiem Polskę jako tygiel wielu kultur, języków, doświadczeń historycznych i form artystycznej ekspresji. Zaskakiwał odwagą, podejmując trudne tematy" - zaznaczono.
Oceniono, że „Jak być kochaną” i „Szyfry” demitologizowały heroizm okupacyjnej egzystencji, „Sanatorium pod klepsydrą”, nakręcone kilka lat po exodusie 1968 r., przedstawiało imaginarium kultury żydowskiej, a „Niezwykła podróż Baltazara Kobera” stanowiła uniwersalny traktat historiozoficzny, czerpiący w równym stopniu z antycznej mitologii, tradycji judeochrześcijańskiej, gnostycyzmu i europejskiej awangardy.
„Miał nieczęstą zdolność łączenia dziejowego tragizmu z ironią i melancholią, które pozwalały bohaterom przetrwać w nieludzkim świecie. Cierpliwa praca reżysera z aktorami zaowocowała dziesiątkami pamiętnych kreacji, m.in. Zbigniewa Cybulskiego, Barbary Krafftówny, czy Gustawa Holoubka. Has wciąż zachwyca pomysłowością, eksperymentalną narracją i kunsztem plastycznym, a jego twórczość oddziałuje na widza również dzięki – tak rzadko pisanym na potrzeby kina – kompozycjom Krzysztofa Pendereckiego oraz wybitnym scenografiom Lidii i Jerzego Skarżyńskich. W jego filmach każdy detal kostiumu i scenografii wzbogaca opowiadaną historię” - podkreślono w uchwale.
Zauważono, że Has „działał niejako poza systemem państwowej kinematografii, unikał rozgłosu, nie należał do klik i koterii”. „Swoją odrębność przypłacił długimi latami wymuszonego artystycznego milczenia. Nie zdołał zrealizować wielu spektakularnych projektów, w tym legendarnego `Osła grającego na lirze`. Nawet bez tego dzieła jego dorobek imponuje bogactwem utworów wielkich, wciąż inspirujących i oglądanych na całym świecie. Chyba żaden inny polski filmowiec nie jest darzony taką estymą, a pełne podziwu wypowiedzi twórców światowej sławy, takich jak Martin Scorsese, potwierdzają jego nieprzemijające zasługi i status wybitnego ambasadora polskiej kultury” – zaznaczono.
„Senat Rzeczypospolitej Polskiej, przekonany o szczególnym znaczeniu dorobku twórcy dla dziedzictwa narodowego i światowego, ogłasza rok 2025 Rokiem Wojciecha Jerzego Hasa” - głosi uchwała. (PAP)
ksi/ dki/
