Zabytkowa Kopalnia Ignacy w Rybniku. Fot. PAP/M. Meissner
Ponad 19 mln zł funduszy unijnych dostał samorząd Rybnika do kolejnego przedsięwzięcia przy kompleksie Zabytkowej Kopalni Ignacy w dzielnicy Niewiadom. W miejsce dotychczasowego, zdegradowanego budynku pokopalnianego powstać ma nowy obiekt usługowo-gastronomiczny.
Jak wynika z informacji rybnickiego samorządu, dofinansowanie pochodzi z zasilanej przez Fundusz Sprawiedliwej Transformacji części programu operacyjnego Fundusze Europejskiej dla Śląskiego (FE SL), która wspiera ponowne wykorzystanie terenów poprzemysłowych.
Miasto planuje wyburzenie zdegradowanego budynku, mieszczącego się na skraju kompleksu Ignacego, bezpośrednio przy ul. Mościckiego i budowę tam nowego, dwuczęściowego obiektu. Jedna z części, dwukondygnacyjna, ma mieć funkcję gastronomiczną; druga, trzykondygnacyjna, ma mieścić lokale usługowo-biurowe.
Obie części mają być połączone szklanym łącznikiem, mieszczącym strefę recepcji. Łączna powierzchnia użytkowa to blisko 1,8 tys. m kw. Koszt projektu to 28,1 mln zł, w tym 16,9 mln zł z FST, 2,3 mln zł z budżetu państwa i 9 mln zł z budżetu miasta (m.in. 5 mln zł odzyskanego w projekcie podatku VAT).
Jak wyjaśnił, cytowany w informacji miasta, prezydent Rybnika Piotr Kuczera, głównym celem przedsięwzięcia planowanego do realizacji w latach 2025-27, jest wsparcie procesu transformacji przez wprowadzenie funkcji gospodarczej, generującej nowe miejsca pracy na terenie b. kopalni Ignacy.
Otwarcie zrewitalizowanego kompleksu Zabytkowej Kopalni Ignacy, po zakończeniu ostatniego etapu rewitalizacji i udostępnieniu wszystkich zaplanowanych atrakcji, odbyło się w czerwcu 2022 r., w 230. rocznicę powstania kopalni Hoym, jak pierwotnie nazywał się zakład. Główną atrakcją jest interaktywna wystawa stała „Wiek pary”.
Prowadzona w znacznej części przy wsparciu Funduszy Europejskich rewitalizacja Zabytkowej Kopalni Ignacy była w poprzednich latach jedną z priorytetowych inwestycji miasta. Prace były wspierane przez członków Stowarzyszenia Zabytkowej Kopalni Ignacy, wśród nich jej dawnych pracowników.
Rewitalizacja rozpoczęła się w 2006 r. od zaadaptowania wieży ciśnień na wieżę widokową. W 2015 r. oddano budynki stolarni i maszynowni szybu Głowacki (na cele wystawowe i konferencyjne). Później ruszyły projekty dotyczące sprężarkowni, otoczenia oraz maszynowni i nadszybia szybu Kościuszko.
Utworzona w kompleksie szybu Kościuszko interaktywna wystawa „Wiek pary” ma charakter popularnonaukowy, nawiązuje do idei centrum nauki. Ukazuje, w jaki sposób ujarzmienie sił przyrody np. pary wodnej jako nośnika energii zmieniło świat i ludzi. Najważniejszym eksponatem jest działająca oryginalna parowa maszyna wyciągowa kopalni.
Oficjalnie otwarto Zabytkową Kopalnię Ignacy w Rybniku
Maszyna z 1920 r. firmy Linke-Hofmann-Werke AG z ówczesnego Breslau od lat nie obsługuje kopalnianego szybu, który jest zasypany, jednak może kręcić charakterystycznymi i widocznymi z daleka kołami wieży wyciągowej, na których dawniej zawieszone były – poprzez liny wyciągowe - klatki szybowe.
Od budynku maszynowni rozpoczyna się zwiedzanie wystawy. Wewnątrz, przy wysokiej, od gorącej pary, temperaturze, maszynista wraz z pomocnikiem odtwarzają procedury, zgodnie z którymi opuszczano i wyciągano klatki szybowe. Po zakończeniu pokazu można wejść za barierki, by z bliska obejrzeć urządzenie i poczuć zapach mechanizmu.
Z maszynowni przechodzi się do budynku nadszybia, obszernej hali o konstrukcji stalowo-ceglanej z 1922 r., z wieżą wyciągową o wysokości 37 m. W jej centrum znajduje się konstrukcja wieży szybowej, z zachowanymi elementami uzbrojenia. Przestrzeń – mimo odczyszczenia, zakonserwowania i częściowej odbudowy - zachowuje industrialny charakter.
W nadszybiu – przy użyciu nowoczesnych metod – prezentowani są prekursorzy mechanizacji opartej o parę, a następnie stanowisko po stanowisku - doświadczalnie pokazywane są elementy i zasady działania silnika parowego. Całość zwieńczają symulatory kabiny lokomotywy parowej i samochodu parowego. Z antresoli można obejrzeć wyświetlaną na ścianie nadszybia paradę maszyn parowych.
Zabytkowa Kopalnia Ignacy od lat jest częścią Szlaku Zabytków Techniki Woj. Śląskiego. W 2021 r. rybnicki obiekt dołączył do Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego (European Route of Industrial Heritage - ERIH). W tym roku kopalnia zdobyła Grand Prix Europejskiej Nagrody Dziedzictwa / Nagrody Europa Nostra 2024 w kategorii konserwacja i ponowna adaptacja. (PAP)
mtb/ mmu/
