Lutnia z czasów renesansu w zbiorach Muzeum w Jarosławiu, fot. Muzeum w Jarosławiu
Citola popularna w średniowieczu, scheitholt w renesansie oraz viola da gamba znana w renesansie i baroku to instrumenty muzyczne wykonane współcześnie na wzór tych dawnych, które wzbogaciły zbiory Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich. Dołączyły one do kopii renesansowej lutni i oryginalnego fortepianu z 1850 r.
Najnowsze nabytki do kolekcji muzealnej wykonał budowniczy dawnych instrumentów Ryszard Dominik Dembiński ze Świeradowa-Zdroju.
Jak wyjaśnił PAP dyrektor muzeum Konrad Sawiński, pomysł na zakup tych instrumentów to element wprowadzanych w placówce zmian związanych z obchodami stulecia jarosławskiego muzeum (setna rocznica założenia muzeum w Jarosławiu przypada 13 grudnia 2025 r.).
Muzeum w Jarosławiu pokazało po raz pierwszy plan miasta z 1777 r.
Sawiński przypomniał o niedawno otwartej nowej wystawie stałej poświęconej jarosławskiemu „Złotemu Wiekowi”, na której zgromadzono ponad 500 eksponatów ilustrujących czasy największej świetności Jarosławia w XVI i XVII w., w tym meble, obrazy, stroje, wyroby rzemiosła, czy XVII-wieczne katowskie miecze.
„Wiele pięknych artefaktów, które dotychczas eksponowane były w Wielkiej Izbie (najbardziej reprezentacyjnym i najpiękniejszym wnętrzu kamienicy Orsettich w Jarosławiu – PAP), trafiło do sklepu wschodniego kamienicy, gdzie ulokowana jest wystawa +Miasto. O Jarosławskim Złotym Wieku+. Wobec tego zadaliśmy sobie pytanie czym uzupełnić lukę, która powstała tym samym w słynnej Wielkiej Izbie. Mówiąc nieco żartobliwie, odpowiedź przyszła dość szybko i zeszła do nas z XVII-wiecznego portretu św. Cecylii, który posiadamy w zbiorach” – powiedział Sawiński.
Zdaniem kierownika Działu Edukacji i Upowszechniania jarosławskiego muzeum Piotra Kaplity, kultura niematerialna to bardzo interesujący i wdzięczny temat dla zwiedzających, a dawne instrumenty są „atrakcyjnym punktem zaczepienia”, który pozwala „wzbogacić narrację” o wątki związane z muzyką czy teatrem.
„Źródła historyczne wymieniają imiona i nazwiska muzyków nadwornych księżnej Anny Ostrogskiej. Wiemy, że działały w Jarosławiu cechy muzykanckie – skrzypków, cymbalistów i dudziarzy. Istnieją wzmianki mówiące o odbywaniu się w kolegiacie, w czasie słynnych zjazdów kupieckich, koncertów muzyki włoskiej” – zauważył Kaplita.
Dodał, że również współcześnie Jarosław znany jest z Festiwalu Muzyki Dawnej „Pieśń Naszych Korzeni”.
„Te wszystkie czynniki sprawiły, że postanowiliśmy zwrócić się do Ryszarda Dominika Dembińskiego o wykonanie dla nas kilku instrumentów, które będą mogły cieszyć oko, ale też ucho gości muzeum. To bardzo ważny aspekt, ponieważ instrumenty te, nie będące w ścisłym sensie zabytkowymi eksponatami, nie utraciły swojej funkcji użytkowej” - podkreślił Kaplita.
Wśród przedmiotów, które wzbogaciły muzealne zbiory są instrumenty strunowe - citola, popularna w średniowieczu oraz scheitholt z epoki renesansu, popularny szczególnie w Niemczech i w Skandynawii.
„Być może dźwięki tego instrumentu przybyły do Jarosławia wraz z pierwszymi mieszkańcami ulicy Niemieckiej, która z czasem zmieniła swą nazwę na ulicę Grodzką” – zauważył kierownik Działu Edukacji i Upowszechniania.
Ostatnim z zakupionych instrumentów jest popularny w renesansie i baroku instrument smyczkowy viola da gamba.
Jak zauważył Kaplita viole posiadają wiele odmian. „Jako ciekawostkę dodam, że być może najsłynniejszym współczesnym gambistą jest Jordi Savall - honorowy obywatel Jarosławia. Wzór znajdujący się w muzeum wykonano na podstawie wizerunku z roku 1500 r.” – wyjawił muzealnik.
Nowo nabyte instrumenty dołączyły do dwóch innych, które dzięki Stowarzyszeniu Muzyka Dawna w Jarosławiu można zobaczyć w Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich. Jest tam już kopia renesansowej lutni, najważniejszego instrumentu tej epoki, oraz oryginalny, pochodzący z 1850 roku fortepian typu taffelklavier. Należał on do zmarłego w 2018 r. wieloletniego dyrektora artystycznego jarosławskiego festiwalu muzyki dawnej Macieja Kazińskiego, a obecnie jest własnością Stowarzyszenia Muzyka Dawna w Jarosławiu.
Kaplita zapewnił, że jest to instrument pięknie brzmiący i wciąż sprawny, i wciąż wykonywane są na nim koncerty. (PAP)
api/ dki/
