Zabytkowa Kopalnia Srebra w Tarnowskich Górach. Fot. PAP/Andrzej Grygiel
W najbliższy weekend mieszkańcy Tarnowskich Gór i goście po raz kolejny będą świętowali „Barbórkę w środku lata”. Podobnie jak w poprzednich latach na tarnogórskim rynku odbędzie się m.in. koncert na 100 pyrlików, czyli górniczych młotków, grany na kolejowych szynach.
W programie znalazły się też inne koncerty, uroczystości w Parku Kunszt, gdzie narodził się górnośląski przemysł oraz wiele warsztatów, spotkań, koncertów i jarmark rękodzieła.
Choć Barbórka, czyli święto górników, kojarzona jest przede wszystkim z 4 grudnia, w Tarnowskich Górach co roku w lipcu odbywają się również letnie Barbórki nawiązujące do miejscowej tradycji. To w tym mieście od końca XVIII w. świętowano Bergfesty, czyli pierwsze w regionie święta górników. Blisko 300 lat temu właśnie w Tarnowskich Górach, również latem, powstało jedno z pierwszych bractw św. Barbary. Choć od wielu lat w tym mieście nie jest prowadzone wydobycie, tradycje górnicze wciąż są kultywowane.
Świętowanie letniej Barbórki rozpocznie się już w piątek, ale najwięcej atrakcji czeka na publiczność w sobotę i niedzielę. Wiele wydarzeń zaplanowano m.in. na Rynku, gdzie odbędą się np. koncerty i widowisko „Skok przez skórę” nawiązujące do starej ceremonii przyjmowania nowicjuszy do stanu górniczego oraz w parku Kunszt, gdzie tarnogórzanie upamiętniają odkrycie w lipcu 1784 roku złóż srebronośnych w szybie Rudolphine. Z kolei w parku Miejskim odbędzie się widowisko teatralne. W niedzielę zostanie odprawiona msza za górników, ich rodziny i miasto.
Przedstawiciele Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej (SMZT) zaznaczają, że właśnie w Tarnowskich Górach narodził się kult patronki górników – św. Barbary. Przyczynili się do tego jezuici, którzy przybyli do tego miasta pod koniec XVII w. Jak donoszą kroniki, to właśnie zakonnicy mieli zainspirować powstanie bractwa św. Barbary już w 1721 roku, przy tarnogórskiej parafii Piotra i Pawła. W 1747 r. papież Benedykt XIV w specjalnej bulli uznał istnienie bractwa, zatwierdzając jego statut. Wieść o tym ogłoszono w Święto Wniebowzięcia NMP - 15 sierpnia.
Górnicze tradycje w Tarnowskich Górach – gdzie przez wieki wydobywano rudy ołowiu, srebra i cynku - są znacznie starsze niż górnictwo węgla kamiennego w innych częściach Górnego Śląska. Według legendy początek górnictwu srebra w Tarnowskich Górach dał w 1490 r. chłop Rybka, który na swym polu wyorał bryłę kruszcu. Od tego czasu na te ziemie zaczęli przybywać osadnicy.
Ówczesny właściciel tych ziem, książę opolski Jan II Dobry, oraz margrabia Jerzy Hohenzollern von Ansbach w 1526 r. nadali Tarnowskim Górom prawa miejskie i status Wolnego Miasta Górniczego. Dwa lata później ogłoszona została ustawa górnicza zwana Ordunkiem Gornym, określająca prawa braci górniczej i regulująca techniczne i organizacyjne warunki eksploatacji. W 1529 roku powstał w mieście Urząd Górniczy.
16 lipca 1784 roku w szybie Rudolphine odkryto złoża rud srebronośnych. Wkrótce potem na miejscu założono Królewską Kopalnię Fryderyk, uruchomiono także pierwszą w tej części Europy maszynę parową – służyła do odwadniania podziemi. Oba te wydarzenia uważa się nie tylko za początek drugiej tarnogórskiej rewolucji górniczej, ale też prapoczątek przemysłowego Górnego Śląska. Na pamiątkę lipcowego odkrycia górnicy spotykali się przy usypanym na miejscu kopcu przez ponad sto lat, aż do zamknięcia kopalni Fryderyk na początku XX w.
To właśnie w nawiązaniu do tego wydarzenia w mieście organizowana jest "Barbórka w środku lata". Zwyczaje związane z kultem św. Barbary oraz tradycje górników kopalni kruszcowych na ziemi tarnogórskiej zostały wpisane na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego.
Do dziś po dawnym górnictwie tarnogórskim pozostał podziemny labirynt w postaci wyrobisk, korytarzy, komór i chodników dawnych kopalń rud ołowiu, srebra i cynku o łącznej długości około 150 km. Towarzyszą im budowle i urządzenia naziemne. 9 lipca 2017 r., staraniami SMZT, 28 tamtejszych obiektów zostało wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Tym, co szczególnie wyróżnia tarnogórskie zabytki objęte wpisem UNESCO, jest wyjątkowy system gospodarowania wodami podziemnymi. Wodę z tych wyrobisk wykorzystywano bowiem nie tylko w celach przemysłowych, ale też spożywczych, co jest unikatem w skali świata.(PAP)
kon/ miś/
